Płochacze

Płochacze
	Prunellidae
	Richmond, 1908
	; Przedstawiciel rodziny – płochacz halny (P. collaris)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	płochacze
	Typ nomenklatoryczny
	Motacilla modularis Linnaeus, 1758
Synonimy
	Rodzaju: Accentor Bechstein, 1802; Aprunella Bianchi, 1904;
	Rodzaju: Accentor Bechstein, 1802; Aprunella Bianchi, 1904;
Rodzaje
	Prunella Vieillot, 1816;
	Prunella Vieillot, 1816;

Płochacze^[6] (Prunellidae) – monotypowa rodzina małych ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes).

Występowanie

Rodzina obejmuje gatunki występujące w Europie, Azji i północno-zachodniej Afryce^[7]^[8].

W Polsce występuje pokrzywnica i płochacz halny. Płochacz syberyjski stwierdzony 11 razy – raz w 1988^[9] i 10 razy w 2016^[10].

Charakterystyka

Jest to jedyna rodzina ptaków endemiczna dla Palearktyki. Większość gatunków zamieszkuje obszary górskie; jedynie pokrzywnica, płochacz śniady oraz płochacz syberyjski żyją też na terenach nizinnych. Nie odbywają dalekich wędrówek, ale zimą przenoszą się w niższe partie gór i na tereny o łagodniejszym klimacie położone bardziej na południu.

Długość ciała 14–18 cm, masa ciała 17,5–45 g^[11]. Z wyglądu przypominają wróble (ale nie są z nimi blisko spokrewnione). Mają rude, brązowe lub szare, kreskowane upierzenie, cienki i ostry dziób. Obie płci są ubarwione podobnie. Gniazdują na ziemi, wśród niskiej roślinności lub w szczelinie skalnej. Składają 3–6 jaj o barwie od zielonkawej do niebieskiej. Odżywiają się owadami, a zimą również nasionami i jagodami.

Systematyka

Etymologia

Prunella: niem. Braunelle – płochacz, od zdrobnienia braun – brązowy, w aluzji do rudo-brązowego ubarwienia górnych części ciała płochacza pokrzywnicy^[12].
Accentor: nowołac. accentor – chórzysta, od łac. ad – w kierunku, dla; cantor, cantoris – śpiewak, od canere – śpiewać^[13]. Gatunek typowy: Sturnus collaris Scopoli, 1769.
Aprunella: grecki negatywny przedrostek α- a-; rodzaj Prunella Vieillot, 1816^[14]. Gatunek typowy: Accentor immaculatus Hodgson, 1845.

Podział systematyczny

Taksonem siostrzanym wobec płochaczy są złotogłówki (Peucedramidae)^[15]^[16]^[17]. Do rodziny należy jeden rodzaj Prunella z następującymi gatunkami^[6]:

Prunella himalayana – płochacz himalajski
Prunella collaris – płochacz halny
Prunella immaculata – płochacz kasztanowaty
Prunella rubeculoides – płochacz rudopierśny
Prunella strophiata – płochacz rdzawobrewy
Prunella fulvescens – płochacz płowy
Prunella koslowi – płochacz mongolski
Prunella rubida – płochacz śniady
Prunella montanella – płochacz syberyjski
Prunella modularis – płochacz pokrzywnica
Prunella atrogularis – płochacz czarnogardły
Prunella ocularis – płochacz pstry

Przypisy

↑ Prunellidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ J.M. Bechstein: Ornithologisches Taschenbuch von und für Deutschland, oder, Kurze Beschreibung aller Vögel Deutschlands für Liebhaber dieses Theils der Naturgeschichte. Leipzig: Carl Friedrich Enoch Richter, 1803, s. 191. (niem.)
↑ V.L. Bianchi. Обзоръ Формъ семейства завирушекъ, Асеепtоridае, огй. РаззегхГогтев. „Annuaire du Musée zoologique de l’Académie des sciences de St. Pétersbourg”. 9, s. 118, 1904 (ros.).
↑ Prunella, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2013-01-22] (ang.).
↑ L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paryż: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 43. (fr.)
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Prunellidae Richmond, 1908 (1840) - płochacze - Accentors (wersja: 2021-06-18). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-19].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits (ang.). IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-23].
↑ Accentors (Prunellidae) (ang.). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2013-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)].
↑ Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 286. ISBN 978-83-7845-983-5.
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 33. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2016. „Ornis Polonica”. 58, s. 83–116, 2017.
↑ B. Hatchwell: Family Prunellidae (Accentors). W: J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 10: Cuckoo-shrikes to Thrushes. Barcelona: Lynx Edicions, 2005, s. 508–513. ISBN 84-87334-72-5. (ang.)
↑ Prunella, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).
↑ Accentor, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).
↑ Aprunella, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).
↑ J.G. Groth. Molecular phylogenetics of finches and sparrows: consequences of character state removal in cytochrome b sequences. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 10 (3), s. 377–390, 1998. PMID: 10051390 (ang.).
↑ P.G.P. Ericson & U.S. Johansson. Phylogeny of Passerida (Aves: Passeriformes) based on nuclear and mitochondrial sequence data. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 29 (1), s. 126–138, 2003 (ang.).
↑ K.A. Jønsson & J. Fjeldså. A phylogenetic supertree of oscine passerine birds (Aves: Passeri). „Zoologica Scripta”. 35, s. 149–186, 2006. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2006.00221.x. ISSN 0300-3256.

[itis-1] Prunellidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Bechstein-2] J.M. Bechstein: Ornithologisches Taschenbuch von und für Deutschland, oder, Kurze Beschreibung aller Vögel Deutschlands für Liebhaber dieses Theils der Naturgeschichte. Leipzig: Carl Friedrich Enoch Richter, 1803, s. 191. (niem.)

[Bianchi-3] V.L. Bianchi. Обзоръ Формъ семейства завирушекъ, Асеепtоridае, огй. РаззегхГогтев. „Annuaire du Musée zoologique de l’Académie des sciences de St. Pétersbourg”. 9, s. 118, 1904 (ros.).

[itis2-4] Prunella, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2013-01-22] (ang.).

[Vieillot-5] L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paryż: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 43. (fr.)

[Mielczarek&Kuziemko-6] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Prunellidae Richmond, 1908 (1840) - płochacze - Accentors (wersja: 2021-06-18). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-19].

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits (ang.). IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-23].

[ibc-8] Accentors (Prunellidae) (ang.). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2013-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)].

[ptlist-9] Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 286. ISBN 978-83-7845-983-5.

[kf2016-10] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 33. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2016. „Ornis Polonica”. 58, s. 83–116, 2017.

[hbw10-11] B. Hatchwell: Family Prunellidae (Accentors). W: J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 10: Cuckoo-shrikes to Thrushes. Barcelona: Lynx Edicions, 2005, s. 508–513. ISBN 84-87334-72-5. (ang.)

[12] Prunella, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).

[13] Accentor, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).

[14] Aprunella, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-19] (ang.).

[mpe10-15] J.G. Groth. Molecular phylogenetics of finches and sparrows: consequences of character state removal in cytochrome b sequences. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 10 (3), s. 377–390, 1998. PMID: 10051390 (ang.).

[mpe29-16] P.G.P. Ericson & U.S. Johansson. Phylogeny of Passerida (Aves: Passeriformes) based on nuclear and mitochondrial sequence data. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 29 (1), s. 126–138, 2003 (ang.).

[zs35-17] K.A. Jønsson & J. Fjeldså. A phylogenetic supertree of oscine passerine birds (Aves: Passeri). „Zoologica Scripta”. 35, s. 149–186, 2006. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2006.00221.x. ISSN 0300-3256.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

barglikowce (Acanthisitti)	bargliki
tyrankowce (Tyranni)	brodawniki szerokodzioby nosoczuby oliwczyki kurtaczki gorzykowate bławatnikowate bekardowate ostrodzioby królówki krzykaczyki szerokodziobki tęczaki muchotyranikowate tyrankowate obrożniki mrówkożery chronkowate kusaczki krytonosowate mrówkowody liściarki tęgosterowate garncarzowate
śpiewające (Oscines)	lirogony gąszczaki altanniki korołazy chwostkowate kolcopiórki miodojady lamparciki buszówkowate ziemnodrozdy stadniaki pieszaki liszkojady maoryski kowaliczki trzaskacze koralniczki czubce górniki jagodniki wireonkowate fletówki wilgowate szuflodziobki ostroloty łuskowczyki krępaczki wangowate gołogłowy paskowniki dzierzbiki satynki wachlarzówki dziwogony monarki modrogłówki cudowronki skałowrony czarniaki dzierzby krukowate płatkonosy jagodziaki koralniki miodniki długobiegi sępowronki skałoskoczki skalinkowate aksamitniki owadówki sikory remizy skowronki wąsatki nikatory krótkosterki chwastówkowate trzciniaki świerszczaki mimiki madagaskarniczki skąpoogonki jaskółkowate świstunki pokrzewczyki raniuszki skotniczkowate bilbile pokrzewki ogoniatki szlarniki tymaliowate dżunglaki sikorniki pekińczyki mysikróliki palmowce jemiołuszki jedwabniczki jagodówki persówki reliktowce pomurniki kowaliki pełźce pełzacze siwuszki strzyżyki perłopiórki pluszcze bąkojady przedrzeźniacze szpakowate muchołówkowate drozdowate dudkowce górodrozdy kwiatówki nektarniki turkuśniki zieleniki złotogłówki tybetańczyki wikłaczowate astryldowate wdówki płochacze wróble pliszkowate łuszczakowate tanagrzce poświerki trznadle pasówki lasówki słowikówki kacykowate hispaniole zeledonki platynki trelniki antyle hispaniolczyki kardynały tanagrzyki tanagrowate

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne