Płyta tektoniczna

Mapa 15 głównych płyt tektonicznych
Przestrzenny układ trzęsień ziemi odpowiada granicom płyt tektonicznych
Mapa płyt tektonicznych według NASA
Ten artykuł od 2021-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Płyta tektoniczna (płyta/kra litosfery/litosferyczna) – największa jednostka podziału litosfery zgodnie z teorią tektoniki płyt. Płyty litosfery graniczą ze sobą wzdłuż stref o wzmożonej aktywności sejsmicznej i wulkanicznej, jednakże same zachowują stosunkowo dużą spójność i sztywność. Mogą przemieszczać się poziomo po strefach obniżonej lepkości (czyli astenosferze) występujących w górnej części płaszcza Ziemi. Wyróżnia się płyty kontynentalne i oceaniczne.

Pierwszym geologiem, który stwierdził istnienie płyt litosfery, był Samuel Warren Carey (1958 r.)

Wyróżnia się kilka rodzajów granic płyt tektonicznych: strefy kolizji, subdukcji i obdukcji (granice konwergentne – dochodzi do zgniatania lub niszczenia litosfery), rozrastania (granice dywergentne – dochodzi do tworzenia nowych partii litosfery) i przemieszczania względnego (granice konserwatywne – przemieszczanie płyt litosfery wzdłuż uskoku).

Płyty tektoniczne (płyty litosfery)

Pierwszego rzędu

Budują podłoże kontynentów i Pacyfiku:

Drugiego rzędu

Mniejsze płyty, ukazane na mapie, z wyjątkiem arabskiej i indyjskiej nie zawierają mas lądowych:

Trzeciego rzędu

Całkiem małe płyty, które zwykle są rozpatrywane jako fragmenty większych. Nie są zaznaczone na mapie 15 płyt. Nie przez wszystkich autorów są akceptowane:

  • Płyta australijska
    • Płyta koziorożca
    • Płyta Futuna
    • Płyta Kermadec
    • Płyta Maoke
    • Płyta Niuafo'ou
    • Płyta Tonga
    • Płyta Woodlark
  • Płyta filipińska
    • Płyta mariańska
    • Mobilna strefa Filipin
  • Płyta indyjska
    • Płyta cejlońska (?)
  • Płyta pacyficzna
    • Płyta Bismarcka północna
    • Płyta Bismarcka południowa
    • Mikropłyta Galapagos
    • Płyta Juan Fernandez
    • Płyta karolińska
    • Płyta Manus
    • Płyta Morza Salomona
    • Płyta nowohebrydzka
    • Płyta Ptasiej Głowy
    • Płyta Rafy Balmoral
    • Płyta Rafy Conway
    • Płyta Wyspy Wielkanocnej (Wyniesienie Wschodniopacyficzne)
  • Płyta północnoamerykańska
    • Płyta grenlandzka
    • Płyta ochocka

Prehistoryczne

Niektóre płyty, które zostały scalone z innymi bądź zsubdukowane:

  • Płyta bałtycka
  • Płyta Bellingshausena
  • Płyta kimmeryjska
  • Płyta Phoenix
  • Płyta Izanagi
  • Płyta Farallon
  • Płyta Kula

Zobacz też

Media użyte na tej stronie

Plyty tektoniczne.svg
The key principle of plate tectonics is that the lithosphere exists as separate and distinct tectonic plates, which float on the fluid-like (visco-elastic solid) asthenosphere. The relative fluidity of the asthenosphere allows the tectonic plates to undergo motion in different directions. This map shows 15 of the largest plates. Note that the Indo-Australian Plate may be breaking apart into the Indian and Australian plates, which are shown separately on this map.