Pływacz szary

Pływacz szary
	Eschrichtius robustus
	(Lilljeborg, 1861)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parvordo	fiszbinowce
Rodzina	płetwalowate
Rodzaj	pływacz
Gatunek	pływacz szary
Synonimy
	[Balæna] gibbosa Erxleben, 1777; Balæna boops: Kerr, 1792; Balænoptera robusta Lilljeborg, 1861; Eschrichtius robustus: J.E. Gray, 1865; Agaphelus glaucus Cope, 1868; Rhachianectes glaucus: Cope, 1869; Eschrichtius gibbosus: Van Diense & Junge, 1937; Eschrichtius glaucus: Maher, 196;
	[Balæna] gibbosa Erxleben, 1777; Balæna boops: Kerr, 1792; Balænoptera robusta Lilljeborg, 1861; Eschrichtius robustus: J.E. Gray, 1865; Agaphelus glaucus Cope, 1868; Rhachianectes glaucus: Cope, 1869; Eschrichtius gibbosus: Van Diense & Junge, 1937; Eschrichtius glaucus: Maher, 196;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Pływacz szary^[11], wal szary^[12] (Eschrichtius robustus) – gatunek ssaka z rodziny płetwalowatych (Balaenopteridae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1861 roku szwedzki zoolog Wilhelm Lilljeborg nadając mu nazwę Balænoptera robusta^[4]. Holotyp pochodził z wyspy Gräsö, w Upplandzie, w Szwecji („på Gräsön i Roslagen”; „Benen lägo 840 fot frän hafsstranden, ungefär 12 à 15 fot öfver hafvets yta”^[4])^[13]. Jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju pływacz^[11] (Eschrichtius)^[13]^[14].

Niektóre ujęcia systematyczne umieszczają E. robustus w rodzinie Eschrichtiidae^[11]^[13], ale dane molekularne dobitnie potwierdzają włączenie Eschrichtus do Balaenopteridae, w obrębie parafiletycznego rodzaju Balaenoptera^[14]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[14].

Etymologia

Eschrichtius: prof. Daniel Frederik Eschricht (1798–1863), duński fizjolog, przyrodnik^[15]^[16].
robustus: łac. robustus „potężny, silny, krzepki”, od robur, roboris „twarde drewno”^[17].

Zasięg występowania

Pływacz szary występuje w północnej części Oceanu Spokojnego, od Oceanu Arktycznego i Morza Beringa do Kalifornii Dolnej, Zatoki Kalifornijskiej i części wybrzeża Meksyku na wschodzie oraz wybrzeży Rosji, Japonii, Korei i południowo-wschodniej Chińskiej Republiki Ludowej na zachodzie^[14]. Wytępiony w północnej części Oceanu Atlantyckiego, ale niedawno zauważony w południowej części Oceanu Atlantyckiego (Namibia) i Morzu Śródziemnym (Izrael, Hiszpania)^[14].

Morfologia

Długość ciała 1320–1420 cm; masa ciała 14000–35000 kg^[18]. Występuje dymorfizm płciowy – samice są nieco większe niż samce w każdym wieku^[18]. Noworodki osiągają długość ciała 450–500 cm przy ciężarze 800 kg lub więcej^[18]. Skóra jest szara, często silenie zaatakowana przez specyficzne dla pływacza pąkle (Cryptolepas rhachianecti) i trzy gatunki Cyamidae (Cyamus scammoni, C. ceti i C. kessleri)^[18]. Zamiast płetwy grzbietowej pływacz ma serię zgrubień zaczynającą się od 1/3 długości ciała. Płetwa ogonowa jest wcięta i mierzy od czubka do czubka 3 m. Pływacz ma charakterystyczny, krótki i żółty fiszbin w ilości około 130–180 i długości 5–40 cm^[18].

Ekologia

Żywi się obunogami, wieloszczetami i mięczakami. przewracając się na boki i wykonując ruchy głową w mule dla wypłoszenia skorupiaków i niewielkich ryb. Wsysa wodę do pyska, a następnie wypycha ją zachowując pokarm na fiszbinach. Lato spędza żerując w Arktyce, następnie migruje na południe do zatok i lagun przybrzeżnych w celu rozrodu.

Od połowy jesieni aż do początków zimy przebywają odcinek dziewięciu tysięcy sześciuset kilometrów, który jest najdłuższym odcinkiem migracji tych ssaków. Przebywają około 160 kilometrów dziennie, a w podróży zawsze płyną w odległości kilku mil od wybrzeży. Samice docierają do Kalifornii Dolnej pod koniec grudnia aby po dwunastu, trzynastu miesiącach, w ciepłych i słonych wodach Lagun Ojo de Liebre, San Ignacio i w Zatoce Magdaleny, urodzić potomstwo^[19].

Po ciąży trwającej około roku, w zimie, rodzi się jedno młode^[20]. Walenie te żyją około 70 lat. Jest to waleń fiszbinowy; odżywia się przez przecedzanie wody przez duże płaty fiszbinu długości do 45 cm, zwisające z górnej szczęki. Waleń zagrożony wyginięciem. Jego liczebność została obniżona drastycznie przez polowania w przeszłości, tak że populacja z zachodniej części Oceanu Spokojnego bliska jest obecnie wymarcia.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[10].

Uwagi

↑ Nie Balæna Boops Linaeus, 1758.
↑ ^a ^b ^c ^d Kombinacja nazw.

Przypisy

↑ Eschrichtius robustus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 610. (łac.).
↑ R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 358. (ang.).
↑ ^a ^b ^c W. Lilljeborg. Hvalben, funna i jorden på Gräsön i Roslagen i Sverige. „Forhandlinger ved de Skandinaviske Naturforskeres Möde”. 1860 (8), s. 602, 1861. (szw.).
↑ J.E. Gray. Notice of a new whalebonwe hale from the coast of Devonshirep, roposed to be called Eschrichtius robustus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1865, s. 42, 1865. (ang.).
↑ E.D. Cope. Some remains of extinct Cetacea from the Miocene bed of Maryland. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 20, s. 160, 1868. (ang.).
↑ E.D. Cope. Of the species of the Cetaceans of the West Coast of North America. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 21, s. 15, 1869. (ang.).
↑ A.B. Van Diense & G.Ch.A. Junge. Recent and older finds of the California Grey Whale in the Atlantic. „Temminckia: A Journal of Systematic Zoology”. 2, s. 181, 1937. (ang.).
↑ W.J. Maher. Recent records of the California Grey Whale (Eschrichtius glaucus) along the north coast of Alaska. „Arctic”. 13, s. 257, 1960. (ang.).
↑ ^a ^b J.G.J.G. Cooke J.G.J.G., Eschrichtius robustus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-22] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 187. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 268, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b ^c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Eschrichtiidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-03-21]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 271, 1904. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 129. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ robustus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-22] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e T. Deméré: Family Balaenopteridae (Rorquals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 240–241. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
↑ Wieloryby w Baja Kalifornia - Jagatour. [dostęp 2011-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-16)].
↑ Peter Gill, Linda Gibson: Wieloryby, delfiny i morświny. Warszawa: "Cibet" PNT, 1998, seria: Poznawaj z Nami. ISBN 83-85749-15-2.

[3] Nie Balæna Boops Linaeus, 1758.

[uwaga1-6] Kombinacja nazw.

[itis-1] Eschrichtius robustus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[erx-2] J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 610. (łac.).

[kerr-4] R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 358. (ang.).

[lil-5] W. Lilljeborg. Hvalben, funna i jorden på Gräsön i Roslagen i Sverige. „Forhandlinger ved de Skandinaviske Naturforskeres Möde”. 1860 (8), s. 602, 1861. (szw.).

[gray-7] J.E. Gray. Notice of a new whalebonwe hale from the coast of Devonshirep, roposed to be called Eschrichtius robustus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1865, s. 42, 1865. (ang.).

[cope1868-8] E.D. Cope. Some remains of extinct Cetacea from the Miocene bed of Maryland. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 20, s. 160, 1868. (ang.).

[cope1869-9] E.D. Cope. Of the species of the Cetaceans of the West Coast of North America. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 21, s. 15, 1869. (ang.).

[die&jun-10] A.B. Van Diense & G.Ch.A. Junge. Recent and older finds of the California Grey Whale in the Atlantic. „Temminckia: A Journal of Systematic Zoology”. 2, s. 181, 1937. (ang.).

[mah-11] W.J. Maher. Recent records of the California Grey Whale (Eschrichtius glaucus) along the north coast of Alaska. „Arctic”. 13, s. 257, 1960. (ang.).

[iucn-12] J.G.J.G. Cooke J.G.J.G., Eschrichtius robustus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-22] (ang.).

[Cichocki&inni-13] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 187. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msz-14] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 268, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Wilson&Reeder-15] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Eschrichtiidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-03-21]. (ang.).

[Burgin&inni-16] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-17] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 271, 1904. (ang.).

[edm-18] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 129. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[19] robustus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-22] (ang.).

[hmw-20] T. Deméré: Family Balaenopteridae (Rorquals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 240–241. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[21] Wieloryby w Baja Kalifornia - Jagatour. [dostęp 2011-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-16)].

[22] Peter Gill, Linda Gibson: Wieloryby, delfiny i morświny. Warszawa: "Cibet" PNT, 1998, seria: Poznawaj z Nami. ISBN 83-85749-15-2.

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[b]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne