PMZ-A-750

PMZ-A-750

(c) Музей отечественной военной истории, CC BY-SA 4.0
Producent	PMZ
Klasa	ciężki motocykl
Data premiery	1933
Okres produkcji	1934–1938
Miejsce produkcji	ZSRR, Podolsk
Napęd
Silnik	dwucylindrowy V2, czterosuwowy, dolnozaworowy, chłodzony powietrzem, średnica cylindra × skok tłoka 70×97 mm
Pojemność	746 cm³
Stopień sprężania	5:1
Moc	14 KM przy 3700 obr./min
Skrzynia biegów	3
Ogumienie
Opona przednia	4×19
Opona tylna	4,25×18
Wymiary i masa
Rozstaw osi	1395 mm
Masa własna	210 kg
Pojemność baku	18 l
Osiągi
Prędkość maks.	90 km/h
Inne
Modele podobne	BMW R 16

PMZ-A-750 (ПМЗ-А-750) – radziecki ciężki motocykl z okresu międzywojennego, produkowany w Podolskich Zakładach Mechanicznych w Podolsku, używany m.in. jako pojazd wojskowy przez Armię Czerwoną. Początkowo oznaczony był NATI-A-750.

Historia

PMZ-A-750 był pierwszym produkowanym seryjnie w ZSRR ciężkim motocyklem. Skonstruowany został w Naukowym Instytucie Auto-Traktorowym (NATI) w Moskwie na polecenie Najwyższej Rady Gospodarki Narodowej. Biuro konstrukcyjne motocykli w NATI powołano pod koniec 1931 roku^[1]. Głównym projektantem był Piotr Możarow, który wcześniej organizował konstrukcję pierwszych radzieckich motocykli w zakładach IŻ, a następnie w 1930 roku odbył staż w Niemczech w zakładach BMW^[2]. Nowy motocykl oznaczony został na etapie projektowania NATI-A-750 (drugim modelem projektowanym w NATI był lżejszy NATI-B-375, który nie wszedł do produkcji). Konstrukcja motocykla wzorowana była ogólnie na modelach BMW, z tłoczoną zewnętrzną ramą obejmująca zbiornik paliwa, lecz widlasty silnik dolnozaworowy wzorowano na amerykańskich modelach Harley-Davidson^[1].

Produkcję motocykla przemysł ZSRR zamierzał początkowo umieścić w nowo zbudowanych zakładach IŻ w Iżewsku, gdzie powstały pierwsze cztery sztuki, gotowe na święto 1 maja 1933^[2]. Wzięły one udział w rajdzie próbnym Iżewsk - Niżny Nowogród - Moskwa (razem z motocyklami Harley-Davidson, BMW R 16 i IŻ-7). Po ukończeniu etapu prób i dalszych ulepszeniach konstrukcji, Ludowy Komisariat Przemysłu Ciężkiego zdecydował jednak produkować w zakładach IŻ średnie motocykle, a produkcję ciężkich motocykli umieścić w Podolskich Zakładach Mechanicznych (PMZ - Podolskij Miechaniczeskij Zawod) w Podolsku, które wcześniej zajmowały się m.in. produkcją rowerów i zbrojeniową. W lipcu 1934 roku zbudowano tam pierwsze 9 sztuk, zademonstrowane następnie ludowemu komisarzowi Sergo Ordżonikidze^[2]. Produkcja seryjna ruszyła w 1935 roku i trwała do 1939 roku^[1] (inne dane: do końca 1938 roku^[2]).

Wyprodukowano w przybliżeniu ponad 4600 motocykli PMZ-A-750^[3]. Używane były zarówno przez użytkowników cywilnych, w tym prywatnych, jak i Armię Czerwoną, w wersjach solo lub z wózkiem bocznym^[3]. Wersje z wózkiem bocznym były także użytkowane m.in. przez pocztę^[1]. Pierwotnie motocykle NATI-A-750 miały wózek po lewej stronie (według wzorca angielskiego), przeniesiony następnie w PMZ-A-750 na prawą stronę^[1]. Cena motocykla na rynek prywatny była jednak wysoka – 7760 rubli (dla porównania, mniejsze motocykle Ł-300 – 3360 rubli, IŻ-7 – 3300 rubli)^[3]. Standardowym motocyklem wojskowym Armii Czerwonej latach 40. stał się jednak M-72, skopiowany z BMW^[4].

Znak firmowy

Motocykl odznaczał się wytrzymałą konstrukcją, jednakże borykał się z problemami z niezawodnością. Utrudnione było uruchamianie silnika, wymagające odpowiedniego ustawienia gazu (prawa rączka kierownicy), wyprzedzenia zapłonu (lewa rączka) i dopływu powietrza do gaźnika (stąd, skrót nazwy żartobliwie rozszyfrowywano jako Poprobuj Mienia Zawiedi – „Spróbuj mnie uruchomić”)^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Oleg Kurichin. W sierii tiażołyje. „Tiechnika Mołodioży”. Nr 5/1989. (ros.). 
• A. Woroncow, Je. Pewzner, D. Dolnikow, A. Popow, R. Sazonow: Encykłopiedija motocykłow, Moskwa: Za Rulom, 2003, ISBN 5-85907-340-2, s. 58-59. (ros.)