PWS-102 Rekin
| ||
_t%c3%adpus%c3%ba_vitorl%c3%a1z%c3%b3_rep%c3%bcl%c5%91g%c3%a9p._Fortepan_31127.jpg) (c) FOTO:FORTEPAN / Vojnich Pál, CC BY-SA 3.0 | ||
| Dane podstawowe | ||
| Państwo |  Polska | |
| Producent | Podlaska Wytwórnia Samolotów | |
| Konstruktor | Wacław Czerwiński | |
| Typ | szybowiec | |
| Załoga | 1 | |
| Historia | ||
| Data oblotu | 18 maja 1939 | |
| Lata produkcji | 1939 | |
| Liczba egzemplarzy | 3 | |
| Dane techniczne | ||
| Wymiary | ||
| Rozpiętość | 19 m | |
| Wydłużenie | 18,7 | |
| Długość | 7,32 m | |
| Wysokość | 1,65 m | |
| Powierzchnia nośna | 19,3 m² | |
| Masa | ||
| Własna | 260 kg | |
| Użyteczna | 90 kg | |
| Startowa | 350 kg | |
| Osiągi | ||
| Prędkość minimalna | 42 km/h | |
| Prędkość ekonomiczna | 58 km/h | |
| Prędkość optymalna | 76 km/h | |
| Prędkość dopuszczalna | 300 km/h | |
| Prędkość min. opadania | 0,65 m/s przy 58 km/h | |
| Doskonałość maks. | 29,5 przy 76 km/h | |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji | 18,1 kg/m² | |
| Dane operacyjne | ||
| Użytkownicy | ||
| Polska, ZSRS | ||
PWS-102 Rekin – szybowiec wyczynowy produkcji polskiej. Zaprojektowany i budowany w okresie międzywojennym w Podlaskiej Wytwórni Samolotów. Następca PWS-101.
Historia
Inżynier Wacław Czerwiński, przy współudziale Józefa Niespała, w grudniu 1937 roku rozpoczął projektowanie nowego szybowca wyczynowego. Na bazie doświadczeń wynikających z eksploatacji PWS-101 do końca czerwca 1938 roku został opracowany projekt nowego szybowca. W stosunku do pierwowzoru zmieniono kształt kadłuba na kroplowy, kabina pilota została wpisana w jego obrys, płat i statecznik poziomy otrzymały obrys eliptyczny[1]. Całkowicie innowacyjnym rozwiązaniem był system automatycznego łączenia napędów lotek, klap i sterów podczas montażu szybowca[2].
Prototyp, oznaczony jako PWS-102 Rekin, został ukończony na początku 1939 roku w Lwowskich Warsztatach Lotniczych, po drobnych poprawkach budowa została ostatecznie ukończona w marcu[3]. Prototyp otrzymał znaki rejestracyjne SP-1126[4] i 18 maja 1939 roku został oblatany na lotnisku w Skniłowie przez Zbigniewa Żabskiego[5].
W maju 1939 roku na tym szybowcu Witold Kasprzyk wziął udział w zlocie ISTUS we Lwowie[4], gdzie zajął piąte miejsce[6].
W czerwcu 1939 roku szybowiec przeszedł próby w Instytucie Technicznym Lotnictwa w Warszawie. Na podstawie uzyskanych wyników inż. Józef Niespał opracował lotki o powiększonej cięciwie i rozpiętości, które zastosowano w wersji rozwojowej oznaczonej jako PWS-102 bis. Lwowskie Warsztaty Lotnicze otrzymały zamówienie na pięć egzemplarzy seryjnych[3]. Pierwszy egzemplarz, o numerze fabrycznym 147 i znakach rejestracyjnych SP-1360[a], został ukończony w sierpniu[1].
Po wybuchu II wojny światowej prototyp PWS-102 został ewakuowany z Warszawy do Lwowa, gdzie został przejęty, wraz z SP-1360, przez lotnictwo radzieckie. Budowę drugiego egzemplarza seryjnego ukończono na wiosnę 1940 roku. Wszystkie trzy egzemplarze PWS-102 Rekin zostały przetransportowane do Moskwy i były tam użytkowane[3].
Konstrukcja
Jednomiejscowy szybowiec wyczynowy w układzie wolnonośnego górnopłatu[7].
Kadłub o przekroju eliptycznym o konstrukcji półskorupowej, kabina pilota została wpisana całkowicie w jego obrys. Osłona kabiny dwuczęściowa, ze stałym wiatrochronem i zdejmowaną osłoną ze szkła organicznego. Fotel pilota przestawny w locie, dostosowany do spadochronu plecowego. Pedały przestawne wyłącznie na ziemi. Z przodu kadłuba znajdował się hak do startu z lin gumowych i zaczep do lotów na holu.
Płat dwudzielny o obrysie trapezowo-eliptycznym. W widoku z przodu miał kształt spłaszczonego M. Miał konstrukcję dwudźwigarową, ze skrzynkowym dźwigarem głównym i dźwigarkiem pomocniczym. Profil płata miał u nasady grubość 13%, na końcu skrzydła 7,5%. Wyposażony w szczelinowe lotki i dwudzielne, szczelinowe klapy. Pokrycie płata wykonane ze sklejki, klap i lotek płócienne. Napęd lotek linkowy, klap popychaczowy.
Podwozie jednotorowe złożone z podkadłubowej jesionowej płozy amortyzowanej dętką, płoza ogonowa drewniana, amortyzowana piłkami tenisowymi. Do startów na holu stosowano odrzucane dwukołowe wózki[4].
Usterzenie klasyczne, wolnonośne. Statecznik poziomy dwudzielny, o obrysie eliptycznym, pionowy stanowił integralną część kadłuba. Napęd sterów linkowy.
Malowanie
Prototyp był malowany w całości na kolor kremowy, z czarnymi znakami rejestracyjnymi. Na stateczniku pionowym znajdował się napis PWS-102 i logo LWL.
Przypisy
- ↑ a b Andrzej Glass 1976 ↓, s. 400.
- ↑ Martin Simons 2014 ↓, s. 215.
- ↑ a b c PWS-102 „Rekin”, 1939 (pol.). samolotypolskie.pl. [dostęp 2019-10-11].
- ↑ a b c Jerzy B. Cynk 1971 ↓, s. 706.
- ↑ Jerzy Jędrzejewski 2014 ↓, s. 735.
- ↑ Henryk Krasnodębski: Międzynarodowy Zlot Szybowcowy we Lwowie. „Skrzydlata Polska”. 6/1939, s. 185-186, czerwiec 1939. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- ↑ Andrzej Glass 1976 ↓, s. 402.
Uwagi
- ↑ Literatura lotnicza podaje numer SP-1361, natomiast na zachowanych zdjęciach widoczny jest numer SP-1360
Bibliografia
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
- Martin Simons: Sailplanes. Königswinter: EQIP Werbung & Verlag GmgH, 2014. ISBN 3-9806773-4-6. OCLC 57596076.
Linki zewnętrzne
- Szybowiec PWS 101 I 102 LWL Rekin 1937 002142 (pol.). [dostęp 2019-10-11].
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
(c) FOTO:FORTEPAN / Vojnich Pál, CC BY-SA 3.0
PWS-102 Rekin (Cápa) típusú vitorlázó repülőgép.