PWS-12

PWS-12, PWS-14
Ilustracja
PWS-12
Dane podstawowe
Państwo Polska
ProducentPodlaska Wytwórnia Samolotów
Typsamolot szkolno-treningowy
Konstrukcjadwupłat o konstrukcji mieszanej, podwozie klasyczne - stałe
Załoga2
Historia
Data oblotulistopad 1929
Lata produkcji19311933
Wycofanie ze służby1939
Dane techniczne
Napęd1 silnik gwiazdowy Škoda-Wright-Whirlwind J5A
Moc220 KM (162 kW)
Wymiary
Rozpiętość9,00 m
Długość6,78 m (PWS-12 bis)
6,90 m (PWS-14)
Wysokość2,70 m (PWS-12 bis)
2,85 m (PWS-14)
Powierzchnia nośna25,00 m²
Masa
Własna728 kg (PWS-12 bis)
775 kg (PWS-14)
Startowa1064 kg (PWS-12 bis)
1100 kg (PWS-14)
Osiągi
Prędkość maks.180 km/h (PWS-12 bis)
190 km/h (PWS-14)
Prędkość przelotowa160 km/h (PWS-12 bis)
175 km/h (PWS-14)
Prędkość minimalna75 km/h
Prędkość wznoszenia4,5 m/s (PWS-12 bis)
4,3 m/s (PWS-14)
Pułap4950 m (PWS-12 bis)
4500 m (PWS-14)
Zasięg620 km (PWS-12 bis)
640 km (PWS-14)
Dane operacyjne
Uzbrojenie
nie posiadał
Użytkownicy
Polska

PWS-12 i PWS-14polskie samoloty szkolno-treningowe z okresu międzywojennego.

Historia

W 1928 roku inż. Aleksander Grzędzielski i inż. August Bobek-Zdaniewski z biura konstrukcyjnego Podlaskiej Wytwórni Samolotów (PWS) opracowali jednocześnie z samolotem szkolno-myśliwskim PWS-11 projekt dwupłatowego samolotu szkolno-treningowego, który oznaczono jako PWS-12. Samolot ten miał być przeznaczony do nauki akrobacji. Departament Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych zainteresował się tym projektem i w dniu 25 lutego 1929 roku podpisał z zakładami PWS umowę na budowę trzech prototypów.

W związku z tym, że w budowie zastosowano wiele elementów konstrukcyjnych z samolotu PWS-11, już w październiku 1929 roku zakończono budowę tych prototypów i jeszcze w tym miesiącu jeden z nich przeszedł próby statyczne, natomiast drugi został oblatany w listopadzie 1929 roku przez pilota fabrycznego Franciszka Rutkowskiego.

PWS-12bis

Próby w locie wykazały pewne mankamenty konstrukcji – dość duży opór aerodynamiczny oraz niezbyt dobrą sterowność. W związku z tym prototyp zmodyfikowano, kadłub o prostokątnym przekroju oprofilowano listewkami i pokryto płótnem, otrzymując owalny kształt. Zmieniono także obrys usterzenia, zwiększono powierzchnię nośną płatów oraz osłonięto silnik pierścieniem Townenda. Tak zmodyfikowany prototyp otrzymał oznaczenie PWS-12a.

Po wykonanych w 1930 roku próbach w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie i zmniejszeniu masy własnej samolotu o 40 kg, prototyp, który oznaczono jako PWS-12 bis, oblatano 18 listopada 1930 roku. Po próbach w locie w 1931 roku prototyp ten powtórnie przerobiono, nadając mu m.in. płaskie boki kadłuba. Przystosowano go w ten sposób do wykonywania figur akrobacji w głębokim przechyleniu.

W 1931 roku po serii prób w locie tak opracowany prototyp został doceniony przez Departament Aeronautyki. MSW zamówiło 20 samolotów PWS-12 bis dla wojskowych szkół lotniczych.

PWS-14

W tym samym czasie inż. August Bobek-Zdaniewski opracował ulepszoną odmianę samolotu PWS-12 bis, którą oznaczono jako PWS-14. W stosunku do samolotu PWS-12 bis zmianie uległ kadłub samolotu. Zastosowano w nim konstrukcję kratownicową spawaną z rur stalowych, oprofilowaną listwami i krytą płótnem, zmniejszono też przekrój poprzeczny. Zbiornik paliwa przeniesiono z płata do kadłuba i umieszczono za silnikiem. Zmodyfikowano także osłonę silnika, wzmocniono konstrukcję płata, a lotki umieszczono tylko na górnym płacie, dając im skrzydełkowe odciążenia. Powstały w ten sposób samolot został oblatany w czerwcu 1933 roku przez pilotów wojskowych płk. pil. J. Kossowskiego, por. pil. J. Orłowskiego i sierż. pil. S. Szubkę. Próby w locie wypadły pomyślnie wobec czego Departament Aeronautyki zdecydował się aby budowane jeszcze samoloty PWS-12 bis zostały przerobione na samoloty PWS-14, co też uczyniono, choć niektóre z nich na usterzeniu nosiły napis PWS-12, mimo że były to już samoloty PWS-14.

Łącznie wyprodukowano 23 sztuki samolotów PWS-12 i PWS-14.

Użycie

W 1933 roku samoloty PWS-12 i PWS-14 zostały przekazane do Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie oraz Szkoły Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu, gdzie służyły do szkolenia pilotów, niektóre egzemplarze przetrwały do 1939 roku.

W marcu 1931 roku prototyp samolotu PWS-12 bis, otrzymał cywilne numery rejestracyjne SP-AKE i na tym samolocie mjr pil. J. Długoszewski poleciał do Estonii. W latach 1931–1933 por. pil. J. Orłowski na tym samolocie wykonywał liczne pokazy figur akrobacji lotniczej i lotów odwróconych, wziął również udział w rajdzie bałkańskim w kwietniu 1933 roku.

Opis konstrukcji

Samoloty PWS-12 (PWS-14) był to dwumiejscowy samolot szkolno-treningowy o konstrukcji mieszanej. Dwie kabiny odkryte – pierwsza instruktora, druga ucznia. Podwozie klasyczne – stałe. Napęd silnik gwiazdowy 9-cylindrowy Škoda-Wright-Whirlwind J5A, śmigło dwułopatowe, drewniane firmy Szomański.

Bibliografia

  • Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze : 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1977.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Roundel of Poland (1918-1921).svg
Roundel of the Polish Air Force (1918–1921).
Roundel of Poland (1921-1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of Poland (1921–1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of Poland (1918–1921).svg
Roundel of the Polish Air Force (1918–1921).
PWS12.jpg
Polish trainer and aerobatics aircraft PWS-12 in its last shape
PWS-14.jpg
Polish biplane trainer PWS-14
PWS-12.jpg
Polish biplane trainer PWS-12