PZL M-17
| ||
 | ||
| Dane podstawowe | ||
| Państwo |  Polska | |
| Producent | PZL Mielec | |
| Konstruktor | Edward Margański | |
| Typ | szkolno-sportowy | |
| Konstrukcja | metalowa | |
| Załoga | 2 | |
| Historia | ||
| Data oblotu | 7 lipca 1977 | |
| Wycofanie ze służby | 1979 | |
| Liczba egzemplarzy | 1 prototyp | |
| Dane techniczne | ||
| Napęd | 1 silnik rzędowy tłokowy Walter Minor 6-III | |
| Moc | 118 kW (160 KM) | |
| Wymiary | ||
| Rozpiętość | 9,2 m | |
| Wydłużenie | 7,5 | |
| Długość | 6,5 m | |
| Wysokość | 1,7 m | |
| Powierzchnia nośna | 11,3 m² | |
| Profil skrzydła | NACA 66-215[1] | |
| Masa | ||
| Własna | 745 kg | |
| Startowa | 1050 kg | |
| Zapas paliwa | 310 l | |
| Osiągi | ||
| Prędkość maks. | 300 km/h | |
| Prędkość przelotowa | 250 km/h | |
| Prędkość minimalna | 95 km/h | |
| Prędkość dopuszczalna | 500 km/h | |
| Prędkość wznoszenia | 474 m/min | |
| Pułap | 6500 m | |
| Zasięg | 2200 km | |
| Rozbieg | 180 m | |
| Dobieg | 290 m | |
PZL M-17 – polski prototyp samolotu szkolno-sportowego, skonstruowany w zakładach PZL Mielec w latach 70. XX wieku.
Historia
Zespół studentów Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem inż. Edwarda Margańskiego[2] w 1969 roku rozpoczął prace mające doprowadzić do powstania konstrukcji, dzięki której studenci poszerzyliby swą wiedzę i zdobyli praktyczne umiejętności z zakresu konstruowania samolotów, a jednocześnie takiej, która będzie miała walory użytkowe. Przyjęto założenie, że ma to być konstrukcja, która zachowa użyteczność przez wiele lat oraz da możliwość łatwego wprowadzania modyfikacji[3]. Dlatego też wybór zespołu konstrukcyjnego padł na samolot szkolno-treningowy. Kierowano się aktualnym zapotrzebowaniem oraz tym, że była to konstrukcja nie wymagająca dużych nakładów finansowych[4].
Wybrano układ dwubelkowego średniopłata z silnikiem ze śmigłem pchającym jako dający najwięcej walorów użytkowych – doskonałą widoczność z kabiny, łatwe wsiadanie i wysiadanie, niski poziom hałasu w kabinie oraz poprawę właściwości aerodynamicznych. Samolot też miał być przystosowany do hangarowania po złożeniu skrzydeł. Spodziewano się, że ta decyzja spowoduje problemy związane z chłodzeniem silnika oraz konstrukcją układu sterowania[3].
Efektem prac, prowadzonych w latach 1969–1971, był projekt samolotu eksperymentalnego EM-5A „Duduś-Kudłacz”. Przyjęte założenia doprowadziły konstruktorów do stworzenia samolotu o maksymalnie uproszczonej konstrukcji – płatowiec składał się z 800 części, czyli dwa razy mniej niż inne podobne konstrukcje[3]. Prace miały charakter doświadczalny, co spowodowało dwukrotne opracowanie konstrukcji skrzydła i usterzenia[3].
Projekt stał się podstawą opracowania prototypu samolotu PZL M-17[5]. Jego budową zajęły się zakłady PZL w Mielcu, gdzie po ukończeniu studiów zostali zatrudnieni Edward Margański, Zbigniew Paturski, Jerzy Cisowski i Leszek Rachoń[6]. Kierownikiem zespołu opracowującego prototyp został inżynier Zbigniew Paturski[7]. Uległa zmianie konstrukcja, łączenia klejone zostały zamienione na nitowane. Prototyp został oblatany 7 lipca 1977 roku przez Stanisława Wasila[8]. Zostały mu nadane znaki rejestracyjne SP-PEM[2]. Samolot nie uzyskał osiągów obliczeniowych, ponieważ zastosowano w nim silnik o niższej mocy oraz stałe śmigło drewniane zamiast planowanego metalowego o zmiennym skoku[9]. Miał też wady: silnik się przegrzewał, śmigło było źle dobrane[9]. Grupa konstruktorów przystąpiła do wprowadzania zmian w konstrukcji samolotu: dodano kolejne wloty powietrza, zmieniono śmigło na nowe. Rozpoczęła się budowa drugiego prototypu, który miał zostać wyposażony w silnik Lycoming o mocy 132 kW, jednak prace zostały przerwane[9].
Po lotach testowych samolot został przekazany w 1979 roku Politechnice Rzeszowskiej[10].
Konstrukcja
Dwumiejscowy samolot szkolno-sportowy w układzie dwukadłubowego średniopłata o konstrukcji mieszanej.
Kadłub o konstrukcji półskorupowej w układzie dwubelkowym. Kabina pilotów zakryta, wyposażona w zdublowane przyrządy sterownicze. Za fotelami pilotów miejsce na bagaż lub dodatkowy fotel[1]. W centropłacie, będącym integralną częścią kadłuba, umieszczono główne zbiorniki paliwa. Tablica przyrządów wyposażona w sztuczny horyzont, żyrokompas, radiokompas oraz radiostację[1][3]. W kadłubie były zabudowane reflektory do lądowania i kołowania[3].
Płat o konstrukcji półskorupowej, dwudzielny o obrysie trapezowym, wyposażony w bezszczelinowe lotki oraz klapy. W skrzydle zabudowane dodatkowe zbiorniki paliwa o łącznej pojemności 180 litrów. Do hangarowania istniała możliwość demontowania skrzydeł, belek kadłubowych i usterzenia. Po ich złożeniu samolot zajmował przestrzeń o wymiarach 6,5 × 2,8 × 2,2 m[3].
Podwozie trójkołowe ze sterowanym kółkiem przednim, chowane w locie, z amortyzacją olejowo-pneumatyczną, wyposażone w hamulce hydrauliczne[3]. Jako kółko przednie zastosowano koło z szybowca SZD-12 Mucha, jako kół głównych użyto kół z samolotu Zlin 526 F[1]. Chowanie i wypuszczanie podwozia odbywało się za pomocą instalacji elektrycznej, w przypadku jej awarii istniała możliwość wypuszczenia metodą mechaniczną (grawitacyjnie pod własnym ciężarem)[3].
Usterzenie – stateczniki pionowe stanowiły integralną część belek kadłubowych. Usterzenie poziome płytowe, jednoczęściowe, o konstrukcji mieszanej. Usterzenie poziome było zamocowane przegubowo na szczycie usterzenia pionowego[3].
Silnik rzędowy Walter Minor 6-III o mocy 118 kW (160 KM) z dwułopatowym drewnianym śmigłem pchającym o średnicy 170 cm. Rozruch elektryczny[5]. Planowano użycie silnika Lycoming o mocy 132 kW z trójłopatowym śmigłem z samolotu L-200 Morava[3].
Przypisy
- ↑ a b c d WSK-Mielec M17, www.cfiamerica.com [dostęp 2019-05-05] (pol.).
- ↑ a b Andrzej Glass: Samoloty PZL 1928-1978. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1980, s. 168-169. ISBN 83-206-0064-2.
- ↑ a b c d e f g h i j k Mgr inż. Edward Margański: Nasz samolot. „Młody Technik”. 8/1972, s. 38-45, sierpień 1972. Warszawa: Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia. ISSN 0462-9760.
- ↑ Edward Margański:Samolot polskich studentów. „Skrzydlata Polska”. 36/1971, s. 10-12, 5 września 1971. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- ↑ a b PZL M-17, www.samoloty.pl [dostęp 2019-05-05] (pol.).
- ↑ Ryszard Niczyporuk. Samolot studentów warszawskich powstaje w Mielcu. „Skrzydlata Polska”. 1/1974, 6 stycznia 1974. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- ↑ PZL M-17 samolot szkolno-sportowy , www.polot.net [dostęp 2019-05-05] (pol.).
- ↑ Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014, s. 650. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
- ↑ a b c PZL M17 (EM-5A „Duduś Kudłacz”), www.wykop.pl [dostęp 2019-05-05] (pol.).
- ↑ M-17, www.airwar.ru [dostęp 2019-05-05] (pol.).
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Start samolotu PZL M-17
PZL M-17 na pasie startowym