Pałężynowate
 Corynocarpus laevigatus | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | pałężynowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Corynocarpaceae Engl. H.G.A. Engler & K.A.E. Prantl Nat. Pflanzenfam. Nachtr.: 215. 4 Oct 1897[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Corynocarpus J.R. Forst. & G. Forst.[3] | |
Pałężynowate (Corynocarpaceae) – monotypowa rodzina drzew i krzewów klasyfikowana do rzędu dyniowców. Obejmuje jeden rodzaj pałężyna (Corynocarpus) liczący pięć gatunków. Rośliny te występują we wschodniej i północno-wschodniej Australii, na Nowej Gwinei, Nowej Zelandii i przyległych wyspach Oceanii[4]. Mięsiste owoce rozprzestrzeniane są przez zwierzęta (nietoperze i ptaki)[5].
Owoce i nasiona Corynocarpus laevigatus i C. similis są jadalne, jednak wymagają obróbki cieplnej – w stanie surowym są trujące. Spożywane są po długotrwałym namaczaniu i gotowaniu[5]. Pnie drzew używane są do wyrobu łodzi[5][4][5]. W drewnie tych drzew maoryscy mieszkańcy Wysp Chatham wycinali glify[5].
Morfologia
- Pokrój
- Drzewa osiągające 40 m wysokości, rzadziej krzewy[4]. Pędy mają nagie, często wyrastające w okółkach[5].
- Liście
- Zimozielone[5], okazałe (do 25 cm długości) wyrastające skrętolegle i często skupione na końcach pędów. Blaszka liściowa jest niepodzielona, całobrzega, skórzasta[4]. Przylistki są obecne, ale szybko odpadają[5].
- Kwiaty
- Drobne (do 4 mm średnicy), obupłciowe, promieniste i skupione w spłaszczone wiechy na końcach pędów. Poszczególne kwiaty wyrastają na krótkich szypułkach wspartych przysadkami. Kielich i korona składają się z pięciu wolnych działek i płatków. Pręcików płodnych jest pięć i tyle samo jest prątniczków. Zalążnia jest górna i składa się z dwóch owocolistków, z których rozwija się tylko jedna komora. Szyjka słupka jest pojedyncza lub podwójna, asymetryczna, zakończona główkowatym znamieniem[4].
- Owoce
- Jednonasienne pestkowce z mięsistym mezokarpem i zdrewniałym endokarpem[4].
Systematyka
Rodzaj Corynocarpus był przez długi czas klasyfikowany w obrębie rzędu dławiszowców (Celastrales). Badania molekularne wykazały nieco zaskakujące pokrewieństwo z rodzinami rzędu dyniowców (Cucurbitales), później potwierdzone analizami morfologicznymi[4].
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Grupa siostrzana dla rodziny garbownikowate (Coriariaceae) w rzędzie dyniowców należącym do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2]:
| dyniowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział[6]
Rodzaj: Corynocarpus J. R. Forster et J. G. A. Forster, Charact. Gen. 16. 29 Nov 1775 (syn. Merretia Solander ex N. L. Marchand, Rév. Anacard. 58. 1869)[7] – pałężyna, pałęczyna[8]
- Corynocarpus cribbianus (F.M.Bailey) L.S.Sm.
- Corynocarpus dissimilis Hemsl.
- Corynocarpus laevigatus J.R.Forst. & G.Forst.
- Corynocarpus rupestris Guymer
- Corynocarpus similis Hemsl.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-03] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-03] (ang.).
- ↑ a b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – A. University of Maryland. [dostęp 2011-10-11]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 113. ISBN 1-55407-206-9. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. X. Flowering Plants. Eudicots. Heidelberg, Dordrecht, London, New York: Springer, 2011, s. 109-111. ISBN 978-3-642-14396-0.
- ↑ Corynocarpus. [w:] The Plant List [on-line]. The Kew Gardens. [dostęp 2011-10-11]. (ang.).
- ↑ ING Book Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-10-11]. (ang.).
- ↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: 1900, s. 184.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Corynocarpus laevigatus at Quail Botanical Gardens in Encinitas, California, USA. Identified by sign.
Corynocarpus laevigatus, (Corynocarpaceae), 'Karaka', Endemic to New Zealand. Foliage and fruit, Auckland, New Zealand, 5 March 2007.