Pałac Biskupów Kujawskich w Wolborzu

Pałac Biskupów Kujawskich
w Wolborzu

nr rej. 185-IX-31 z 24 lipca 1948
Front pałacu i pomnik Czynu Grunwaldzkiego
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Miejscowość	Wolbórz
Adres	ulica Andrzeja Frycza Modrzewskiego 107
Styl architektoniczny	barok
Architekt	Franciszek Placidi
Rozpoczęcie budowy	1768
Ukończenie budowy	1773
Pierwszy właściciel	Antoni Kazimierz Ostrowski
Położenie na mapie Wolborza Pałac Biskupów Kujawskich
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pałac Biskupów Kujawskich
Położenie na mapie województwa łódzkiego Pałac Biskupów Kujawskich
Położenie na mapie powiatu piotrkowskiego Pałac Biskupów Kujawskich
Położenie na mapie gminy Wolbórz Pałac Biskupów Kujawskich
51°29′45,03″N 19°50′07,24″E/51,495842 19,835344

Pałac Biskupów Kujawskich – zespół parkowo-pałacowy przy ulicy Andrzeja Frycza-Modrzewskiego 107 w Wolborzu, nieopodal skrzyżowania z drogą krajową nr 8.

Charakterystyka

Obecny pałac w stylu barokowym wzniesiony został w latach 1768–1773, gdy Wolbórz był pod rządami biskupa Ostrowskiego, z wykorzystaniem murów istniejących budowli (z początku XVII w.) według projektu architekta włoskiego Franciszka Placidiego z przeznaczeniem na letnią rezydencję Biskupów Kujawskich po tym, jak wyprowadzili się oni z wolborskiego zamku.

Należy do najświetniejszych rezydencji magnackich w Polsce z okresu późnego baroku. Zespół składa się z pałacu, dwóch oficyn, pomieszczeń gospodarczych i kordegardy, a także z dziedzińca paradnego i parku pałacowego. Od południowego zachodu zespół zamknięty jest falistym ogrodzeniem z żelazną bramą. W centrum tego kompleksu znajduje się dwukondygnacyjny pałac, zbudowany na planie prostokąta z trzema ryzalitami o zaokrąglonych narożnikach w fasadzie frontowej. Na środkowym, trójkątnym szczycie kartusz rokokowy z 1773 roku. Dawniej budynek główny był połączony z bocznymi oficynami półkolistymi galeriami kolumnowymi.

Historia

Wolbórz był własnością biskupów kujawskich od średniowiecza i wtedy też powstała pierwsza rezydencja określona w 1418 roku jako castrum^[1]. Zamek odbudował w latach 1464-1473 biskup Jakub z Sienna^[1]. W 1582 roku wymieniono istnienie wieży i mostu zwodzonego^[1]. W XVII wieku w czasach biskupa Jędrzeja Lipskiego zamek opisywano jako obiekt zamknięty murami w czworobok z czterema basztami w narożach oraz otaczającą go fosą^[1]. W 1671 roku zamek spłonął, jednak wkrótce go odbudowano. Kolejny pożar zniszczył obiekt w 1767 roku^[1].

W związku ze zniszczeniem starej rezydencji biskup Antoni Ostrowski podjął decyzję o budowie nowego obiektu w stylu barokowym, który powstał w latach 1768-1773^[1]. Projektantem był przypuszczalnie Franciszek Placidi^[1]. Wybudowany ówcześnie pałac był użytkowany przez biskupów kujawskich do 1818 roku, gdy przejęła go Komisja Rządowa Wojny Królestwa Polskiego, lokując tutaj w 1834 roku inwalidów wojennych. Następnie dawna rezydencja biskupia stała się koszarami dla dwóch rot rosyjskiego, połockiego pułku piechoty (do 1910 roku). Spowodowało to znaczną dewastację pałacu i parku. W XIX wieku obniżono dachy i obłożono je blachą w miejsce dachówki^[1]. W pawilonach kwadratowych zlikwidowano górne kondygnacje w wysokich mansardach z lukarnami i tarczami zegarowymi^[1]. Zniszczono galerie kolumnowe pomiędzy korpusem głównym i oficynami^[1]. Portefenetry zamurowano i zastąpiono oknami^[1]. Od 1910 roku obiekt nie był użytkowany. Zły stan obiektu pogłębiło jeszcze spalenie dachów w latach 1914–1918 podczas I wojny światowej.

W latach 1922-1923 odbudowano oszpecając korpus główny prostokątnymi facjatami na dachu oraz w miejsce dwukolorowej elewacji całość otynkowano na szaro^[1]. Zlikwidowano klatki schodowe i przebudowano wnętrza^[1]. Od 1937 roku mieściły się w nim junackie hufce pracy. We wrześniu 1939 roku spaleniu uległa południowo-wschodnia oficyna pałacu. Podczas II wojny światowej pałac zajmowali Niemcy.

Po 1945 roku był on użytkowany kolejno przez: Wyższą Szkołę Gospodarstwa Wiejskiego, Dom Dziecka i Liceum Pedagogiczne. W latach 1950–1961 przeprowadzono generalną restaurację pałacu. Od 1967 roku dawna rezydencja biskupów kujawskich jest siedzibą Zespołu Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Wolborzu. W pałacu mieści się izba muzealna, przechowująca pamiątki historyczne z dziejów Wolborza. W ostatnich latach staraniem dyrekcji ZSRCKU zespół pałacowy poddano zabiegom konserwatorskim. Przed frontonem pałacu znajduje się Pomnik Czynu Grunwaldzkiego, odsłonięty w 1960 roku w 550 rocznicę wymarszu wojsk Władysława Jagiełły z Wolborza na bitwę pod Grunwaldem. Autorem projektu pomnika "Dwa Miecze" jest Stefan Weyman.

W roku 1969 w pałacu i okolicy nakręcono większość scen do filmu "Rzeczpospolita babska".

• 

  Pałac z oficynami

• 

  Fasada ogrodowa

• 

  Tympanon

• 

  Pałac w Wolborzu i droga szybkiego ruchu

Zobacz też

• Wolbórz

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Wolbórz (pol.). zabytkisakralne.pl. [dostęp 2014-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-26)].
• Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego