Pałac Czapskich w Warszawie
 nr rej. 209 z 1 lipca 1965 | |
 Korpus główny pałacu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Krakowskie Przedmieście 5 |
| Styl architektoniczny | |
| Zniszczono | 1939 |
| Odbudowano | 1948–1959 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
| 52,239417°N 21,015056°E/52,239417 21,015056 | |
Pałac Czapskich, także pałac Krasińskich lub pałac Raczyńskich – pałac znajdujący się przy ul. Krakowskie Przedmieście 5 w Warszawie.
Jest siedzibą Akademii Sztuk Pięknych.
Historia
W XVII wieku na miejscu obecnego pałacu mieścił się drewniany dwór Radziwiłłów. W latach ok. 1680–1705 dla prymasa Michała Radziejowskiego wzniesiono murowany pałac, najprawdopodobniej według projektu Tylmana z Gameren. W 1712 teren został własnością hetmana wielkiego koronnego Adama Sieniawskiego. Zajął się on przebudową pałacu i oficyn (nastąpiła w latach 1713–1721). Stworzył oficyny frontowe, dziedziniec gospodarczy i reprezentacyjny, założył ogród. Po jego śmierci w 1726, posiadłość odziedziczyła jego córka Zofia (będąca żoną Augusta Czartoryskiego). W 1732 małżeństwo Czartoryskich sprzedało pałac bankierowi Piotrowi Riaucour.
W 1733 budynek kupiła rodzina Czapskich. Rozpoczęli kolejną przebudowę wnętrza pałacu jak i jego otoczenia. W latach 1752–1756 nadano mu późnobarokowy wystrój. Bramę główną udekorowano kamiennymi orłami. Tomasz Czapski zmarł w 1784. Budynek odziedziczyła jego córka Konstancja, żona marszałka Sejmu Stanisława Małachowskiego. Od tego czasu w pałacu odbywały się narady, projekty Konstytucji i ustaw, wystawne obiady. W 1790 architekt Jan Chrystian Kamsetzer wybudował dwie oficyny w stylu klasycystycznym; przebudował także bramę.
Od 1809, po śmierci Stanisława Małachowskiego, pałac stał się własnością rodziny Krasińskich. Stał się jednym z ośrodków życia kulturalnego Warszawy. Odbywały się w nim spotkania literackie pisarzy i poetów organizowane przez Wincentego Krasińskiego, ojca Zygmunta Krasińskiego. Rodzina ta zgromadziła w pałacu zbiory biblioteczne – Bibliotekę Ordynacji Krasińskich.
W latach 1909–1945 właścicielem pałacu był hrabia Edward Bernard Raczyński. W okresie 1905 i 1910–1911 w pałacu mieścił się m.in. konsulat Stanów Zjednoczonych, po I wojnie światowej Francuska Misja Wojskowa (1924)[1].
Korpus główny pałacu został spalony podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939. Całkowitemu zniszczeniu uległy wtedy wnętrza pałacowe[2]. Budynki od ulicy zostały wypalone w 1944. Po wojnie zniszczenia budynku oszacowano na ok. 70%[3].
Pałac odbudowano w latach 1948–1959 według projektu Stanisława Brukalskiego. Starano się przywrócić wygląd, jaki miał w XVIII w.
Obecnie, od lat powojennych, pałac i sąsiadujące mu budynki zajmuje Akademia Sztuk Pięknych. W 1962 Ministerstwo Gospodarki Komunalnej odebrało Raczyńskiemu prawo własności i zezwoliło na użytkowanie pałacu przez ASP. Budynki mieszczą katedrę historii i teorii sztuki, rektorat, bibliotekę oraz wydziały malarstwa i grafiki.
W 1950 w rogu pałacowego dziedzińca, od strony ul. Traugutta, ustawiono pomnik Bartolomeo Colleoniego, będącego kopią monumentu w Wenecji[4].
Na drugim piętrze lewej oficyny pałacu w latach 1960–2014 mieścił się Salonik Chopinów, oddział Muzeum Fryderyka Chopina[5]. Był to odtworzony fragment mieszkania, do którego w czerwcu 1827 wprowadziła się rodzina Chopinów. Fryderyk Chopin mieszkał tutaj do 2 listopada 1830, co upamiętnia odsłonięta 100 lat później tablica na fasadzie[6]. Na ścianie od strony ul. Traugutta znajduje się tablica upamiętniająca Zygmunta Krasińskiego.
W 1965 pałac wpisano do rejestru zabytków.
W procesie reprywatyzacji w 2018 miasto odmówiło zwrotu nieruchomości, gdyż była ona wykorzystywana na cele publiczne[7].
Przypisy
- ↑ Liste du Corps Diplomatique à Varsovie 1924, s. 32
- ↑ Alfred Lauterbach. Zniszczenie i odbudowa Warszawy zabytkowej. „Kronika Warszawy”. 4(8), s. 57, 1971.
- ↑ Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 80.
- ↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 111. ISBN 83-88973-59-2.
- ↑ Dariusz Bartoszewicz. Eksmisja Chopina na bruk. „Gazeta Stołeczna”, s. 1, 23 lutego 2016.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 103. ISBN 83-01-06109-X.
- ↑ Konrad Klimczak: Dzięki „małej” ustawie zwrotu ASP nie będzie. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. 19 października 2018. [dostęp 2018-10-28].
Bibliografia
- Jadwiga Mieleszko: Pałac Czapskich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Pałac Czapskich w Warszawie, oficyny widziane z Krakowskiego Przedmieścia
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Pałac Czapskich w Warszawie, korpus główny
Pałac Czapskich w Warszawie