Pałac Goldsteinów

Pałac Goldsteinów

nr rej. A/1315/83 z 3 grudnia 1983[1][2]
Pałac Goldsteinów w Katowicach
Państwo	Polska
Miejscowość	Katowice
Adres	plac Wolności 12a
Ukończenie budowy	1872[3]
Pierwszy właściciel	bracia Abraham i Józef Goldstein
Położenie na mapie Katowic pałac Goldsteinów
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de pałac Goldsteinów
Położenie na mapie województwa śląskiego pałac Goldsteinów
50°15′32,80″N 19°00′49,09″E/50,259111 19,013636

Pałac Goldsteinów (czasami nazywany „Pałacem Przemysłowców” lub „Willą Goldsteinów”) − neorenesansowy pałac braci Abrahama i Josefa (Josepha) Goldsteinów^[4], położony w zachodniej części śródmieścia Katowic, na rogu placu Wolności i ul. Jana Matejki^[5].

Historia

Goldsteinowie przybyli z Królestwa Polskiego do Katowic, by założyć kolejny z sieci swych tartaków, które posiadali po obu stronach granicy prusko-rosyjskiej. Budowę pałacu ukończono w 1872 roku.

Bracia Goldsteinowie mieli tartaki w wielu miastach, w tym także w Katowicach, na tyłach pałacu. W 1892 miał miejsce pożar tartaku. W 1893, ze względu na duże straty poniesione w wyniku pożaru, Goldsteinowie przenieśli firmę do Wrocławia, a posiadłość sprzedali firmie „Kohlen Produzenten Georg Von Giesches Erben”^[6]. Przed II wojną światową mieściła się w nim „Izba Przemysłowo-Handlowa”, natomiast w latach 1952−1990 Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej oraz kino „Przyjaźń”. W piwnicach pałacu od roku powstania, czyli 1975 występował teatr awangardowy „12a” (nazwany od numeru budynku)^[7] działający w ramach działalności klubu studenckiego „PULS”, w którym odbywał też się m.in. pierwszy festiwal Rawa Blues. Na przełomie wieków działał w Pałacu Big Bank oraz biura Śląskiego Domu Maklerskiego, mieściła się tu też restauracja „Kolumb”, a od 2010 ma tu swoją siedzibę urząd stanu cywilnego^[8]. Właścicielem pałacu jest miasto^[9].

Architektura

Pałac jest reprezentacyjną budowlą z lat siedemdziesiątych XIX wieku (między 1870 a 1875^[10]). Ma dwie kondygnacje. Elewacje zewnętrzne są zdobione bogatą dekoracją sztukatorską i kamieniarską. W bocznej elewacji znajdują się rzeźby przedstawiające trzy postacie kobiece – alegorie przemysłu, nauki i sztuk pięknych. Postacie trzymają: młotek, lokomotywę, książkę, pochodnię, zwój i paletę malarską^[11].

We wnętrzu jest natomiast reprezentacyjna klatka schodowa i hall z bogatą dekoracją malarską z dużą ilością złoceń. Sala posiedzeń posiada strop kasetonowy, wykładany bogato złoconym kurdybanem. O majętności właścicieli pałacu świadczą również marmury, z których zrobione zostały posadzki, oraz wykorzystanie piaskowca, wysokiej jakości drewna i liczne złocenia. Na każdej kondygnacji znajdowało się osiem lub dziewięć pokojów „pańskich”, kuchnia, spiżarnia, łazienka oraz dwa pokoje dla służby. Obecna sala posiedzeń na I piętrze jest prawdopodobnie dawną salą balową.

Architekt pałacu jest nieznany, lecz historycy podejrzewają, że pochodził z Berlina.

Zobacz też

• Gmach Sądu Rejonowego przy placu Wolności 10 w Katowicach
• Pałac Ślubów w Katowicach
• Dyskusyjny klub filmowy „Kino-oko”

Przypisy

Bibliografia

• Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk: Domy i gmachy Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2013, s. 21-23. ISBN 978-83-63780-00-5. (pol.).
• Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 30. ISBN 83-85831-35-5.
• W co zainwestują Katowice w 2010 roku? (pol.) www.mmsilesia.pl [dostęp 2011-08-15]
• Katowice − „Informator”, red. S. Adamczyk, wyd. Urząd Miasta w Katowicach, Katowice 1993, s. 15.
• Jan F. Lewandowski. Pałac zmiennych czasów. „Gazeta Wyborcza”, 19 listopada 2011. Agora. ISSN 0860-908X.