Pałac Jakuba Hertza

Pałac Jakuba Hertza
Symbol zabytku nr rej. A/286 z 27 grudnia 1982 r.[1]
Ilustracja
Współczesny (2010) wygląd budynku
Państwo Polska
MiejscowośćŁódź
Adresal. T. Kościuszki 4
Styl architektonicznymodernizm klasycyzujący (poprzednio: renesans francuski)
ArchitektJuliusz Jung, Hilary Majewski, Marian Lalewicz
Rozpoczęcie budowy1891
Ukończenie budowy1892
Ważniejsze przebudowy1930
Pierwszy właścicielIzrael Poznański
Kolejni właściciele

Izba Przemysłowo–Handlowa, Uniwersytet Medyczny

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pałac Jakuba Hertza”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pałac Jakuba Hertza”
Ziemia51°46′11,33″N 19°27′14,14″E/51,769814 19,453928

Pałac Jakuba Hertza – pałac położony przy al. Tadeusza Kościuszki 4 w Łodzi. Budynek został wzniesiony przez Izraela Poznańskiego dla jego córki Anny, oraz jej męża – Jakuba Hertza przy ulicy Spacerowej[2].

Wielka Synagoga i Pałac Hertza ok. roku 1896

Według doniesień ówczesnej prasy pałac został zaprojektowany przez Juliusza Junga[3][4], blisko współpracującego z Izraelem Poznańskim, natomiast zachowana kopia projektu nosi podpis Hilarego Majewskiego[5]. Autorstwo projektu bywa też przypisywane Adolfowi Zeligsonowi. Rezydencja została wzniesiona na działce sąsiadującej z Wielką Synagogą, w której budowę również był zaangażowany Izrael Poznański. Na tej samej działce co pałac, ale od strony ulicy Piotrkowskiej Izrael Poznański wybudował kamienicę[6].

Pałac został zaprojektowany w stylu neorenesansowym. Front budynku charakteryzowały dwa boczne ryzality, oraz spacerowa loggia zajmująca środkową część pierwszego piętra. Pałac był przykryty wysokim, mansardowym dachem[7]. W południowym ryzalicie znalazła się brama, prowadząca na dziedziniec. Wnętrza pałacu były bogato zdobione, m.in. polichromiami Antoniego Adama Piotrowskiego[6]. W okresie międzywojennym miała miejsce przebudowa, która adaptowała rezydencję do potrzeb nowego właściciela – Izby Przemysłowo–Handlowej. Zmiany polegały przede wszystkim na przekształceniu elewacji frontowej w konwencji modernizmu z elementami klasycyzmu[4]. Autorem projektu przebudowy był Marian Lalewicz[4][7]. Z kolei zmiany we wnętrzu budynku obejmowały ukształtowanie nowych pomieszczeń i klatki schodowej z wykorzystaniem brunatnego marmuru[8].

Po II wojnie światowej pałac przekazano łódzkiej Akademii Medycznej. Mieści się w nim rektorat Uniwersytetu Medycznego[2].

Przypisy

  1. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie. 2021-09-30. s. 39. [dostęp 2011-11-20].
  2. ↑ a b Leszek Skrzydło: Rody fabrykanckie. Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1999, s. 58. ISBN 83-87522-23-6.
  3. ↑ Krzysztof Stefański: Ludzie którzy zbudowali Łódź Leksykon architektów i budowniczych miasta (do 1939 roku). Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2009, s. 80. ISBN 978-83-61253-44-0.
  4. ↑ a b c Joanna Olenderek: Łódzki modernizm i inne nurty przedwojennego budownictwa, Tom 1, Obiekty użyteczności publicznej. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2011, s. 33. ISBN 978-83-7729-087-3.
  5. ↑ Dariusz Kędzierski: Ulice Łodzi. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2009, s. 59–60. ISBN 978-83-61253-45-7.
  6. ↑ a b Pałac Jakuba Hertza. Portal Turystyczno–Krajoznawczy Województwa Łódzkiego. [dostęp 2011-11-20].
  7. ↑ a b Pałac Jakuba Hertza i Anny Poznańskiej. Centrum Informacji Turystycznej w Łodzi. [dostęp 2011-11-20].
  8. ↑ Krzysztof Stefański, Lata 1928/1929-1933. Triumf modernizmu, [w:] Krzysztof Stefański, Błażej Ciarkowski, Modernizm w architekturze Łodzi XX wieku, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2018, ISBN 978-83-7729-440-6.

Media użyte na tej stronie

Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Bronisław Wilkoszewski – Synagoga i willa p. Hertza.jpg

Fotografia przedstawia synagogę i pałac Hertza znajdujące się przy ulicy Spacerowej (obecnie aleja Kościuszki). Synagoga została wybudowana w latach 1881-1887 według projektu Adolfa Wolffa, jako prywatny dom modlitwy. Jej właścicielami był Komitet Synagogi utworzony przez przedstawicieli żydowskiej inteligencji, środowiska finansowego i przemysłowego miedzy innymi Izraela Poznańskiego czy Joachima Silbersteina. Żeby tam wejść potrzebna była specjalna karta wstępu. Przeznaczona była dla Żydów zasymilowanych, związanych z kulturą polską. Modlitwy odbywały się w języku polskim, a w narodowe święta celebrowano uroczystości patriotyczne. Synagoga została podpalona w listopadzie 1939 roku. Wypalone mury rozebrano w grudniu tego samego roku a w marcu 1940 roku ostatecznie oczyszczono teren. Od tego czasu na placu nie powstała żadna budowla.

Znajdujący się obok pałac Jakuba Hertza wybudował w 1892 roku Izrael Poznański w posagu dla swojej córki Anny i jej męża Jakuba Hertza. Budynek powstał na parceli, przy której od ulicy Piotrkowskiej przy numerze 51, był główny skład wyrobów fabryki Izraela Poznańskiego. Pałac to dwupiętrowy budynek, z trzema silnie wysuniętymi ryzalitami, otoczony zielenią i ogrodzeniem z ozdobnej kraty. Rezydencja nawiązywała w swej architekturze do renesansu włoskiego i francuskiego. Pałac podlegał dwukrotnej przebudowie: przed pierwszą wojną i w okresie międzywojennym, gdy adaptowano go na pomieszczenia dla Izby Przemysłowo-Handlowej. Zostało wtedy nadbudowane jedno piętro, zmianie uległo przyziemie i parter, gdzie zlikwidowano okna i loggie. Zmiany polegały także na przekształceniu elewacji frontowej w konwencji modernizmu z elementami klasycyzmu. Autorem projektu przebudowy był Marian Lalewicz. Od 1957 roku dawny pałac Hertza jest siedzibą władz i administracji Akademii a następnie Uniwersytetu Medycznego.

Fotografia pochodzi z wydanego w 1896 roku albumu Bronisława Wilkoszewskiego „ Łodzi”. Saryusz Bronisław Paweł Wilkoszewski (1847-1901), zwany "łódzkim Canaletto" był mistrzem fotografii ilustracyjnej. Udokumentował zabudowę Łodzi z końca XIX wieku przede wszystkim wille, fabryki, budynki użyteczności publicznej, obiekty sakralne, ulicę Piotrkowską. Jego zakład fotograficzny znajdował się w willi "Trianon" w Pasażu Meyera 5 (obecnie ulica Moniuszki).
Pałac Jakuba Hertza.JPG
Autor: HuBar, Licencja: CC BY 3.0
Pałac Jakuba Hertza w Łodzi, al. Kościuszki 4. Rektorat Uniwersytetu Medycznego w Łodzi