Pałac Lubomirskich w Lublinie

Pałac Lubomirskich

Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Miejscowość	Lublin
Adres	Plac Litewski 3
Styl architektoniczny	klasycyzm
Architekt	Tylman z Gameren, Jan Stompf, Henryk Marconi
Kondygnacje	2
Rozpoczęcie budowy	XVI w.
Ważniejsze przebudowy	1829
Zniszczono	1768, 1829
Odbudowano	1810, 1829
Pierwszy właściciel	Firlejowie
Kolejni właściciele	Ostrogscy, Lubomirscy, Sanguszkowie, Szeptyccy, Beniamin Finke, rząd Królestwa Polskiego, rząd II RP, UMCS
Położenie na mapie Lublina Pałac Lubomirskich
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pałac Lubomirskich
Położenie na mapie województwa lubelskiego Pałac Lubomirskich
51°14′57,06″N 22°33′37,53″E/51,249183 22,560425

Pałac Lubomirskich lub Poradziwiłłowski – pałac w Lublinie wystawiony w stylu barokowym, następnie przebudowany w stylu klasycystycznym. Budowla sięga swoją historią XVI wieku, a obecny wygląd zawdzięcza przebudowie z 1829 roku. Znajduje się na Placu Litewskim pomiędzy pałacami Czartoryskich oraz Gubernialnym.

Historia

Początkowo był to dwór w stylu renesansowym i należał do rodziny Firlejów. Z rąk Firlejów przeszedł na własność Ostrogskich, a następnie, poprzez małżeństwo Teofili Ludwiki Ostrogskiej z marszałkiem wielkim koronnym Józefem Karolem Lubomirskim do Lubomirskich. Dwór przez kolejnych kilkadziesiąt kolejnych lat pozostawał w rękach tego rodu, aż pod koniec XVII w. został przebudowany w pałac w stylu barokowym. Autorem projektu przebudowy był Tylman z Gameren, architekt Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Była to wówczas budowla jednopiętrowa z wysokim dachem. W 1727 roku pałac, poprzez żonę Annę Marię Lubomirską, stał się własnością Pawła Karola Sanguszki.

Zaniedbywany przez właścicieli pałac ulegał stopniowej ruinie, aż w czasach konfederacji barskiej, w 1768 uległ zniszczeniu podczas pożaru Krakowskiego Przedmieścia. Nieodnawiany, w latach 80. XVIII w. przeszedł na własność Szeptyckich. W 1801 roku zdewastowany gmach zakupił na licytacji burmistrz Beniamin Finke i przekazał go rządowi. Przeznaczony na lazaret obiekt wyremontowano. W 1822 roku decyzją namiestnika Królestwa Polskiego, gen. Zajączka, pałac przeznaczono na siedzibę Komisji Województwa Lubelskiego. Obiekt przebudowano według projektu Jana Stompfa, m.in. podwyższono go o jedno piętro. Po kolejnym pożarze w 1829, roku pałac ponownie odbudowano, tym razem według projektu Henryka Marconiego. Budynek otrzymał wówczas obecny, klasycystyczny wygląd z elementami empire.

W okresie zaborów mieściła się tu siedziba rosyjskiego, a od 1915 roku austriackiego generał-gubernatora. W nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku w pałacu utworzono rząd Ludowy Republiki Polskiej pod przewodnictwem Ignacego Daszyńskiego. Dziś wydarzenie to upamiętnia tablica przy głównym wejściu. Od 1918 w pałacu miało siedzibę Dowództwo Okręgu Garnizonu i dowództwo Okręgu Korpusu Nr II; zamieszkiwał w nim gen. Mieczysław Smorawiński^[1]. W okresie międzywojennym mieściły się tu instytucje Urzędu Wojewódzkiego. Po II wojnie światowej obiekt przekazano Uniwersytetowi Marii Curie-Skłodowskiej. Mieścił się tam Wydział Politologii tej uczelni.

W 2017 Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego kupiło pałac z zamiarem zorganizowania tam Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej^[2], ale UMCS użytkowało budynek jeszcze do 2020^[3].

• 

  Plac Litewski w Lublinie

• 

  Tablica upamiętniająca powstanie Rządu Ludowego RP

Zobacz też

• zabytki Lublina

Przypisy

Bibliografia

• Marta Denys, Marek Wyszkowski: Lublin i okolice. Przewodnik. Lublin: ideaMEDIA, 2000, s. 83-84. ISBN 83-88104-08-X.
• Krzysztof Janus: Pałac Lubomirskich w Lublinie (pol.). W: Lublin. Pamięć i miejsca [on-line]. [dostęp 2011-03-20].