Pałac Paca w Warszawie

© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0

Elewacja klasycystyczna od strony dziedzińca

Fragment barokowej elewacji ogrodowej

Ulica Miodowa: brama pałacu Paca

Pałac Paca – pałac w stylu późnoklasycystycznym znajdujący się przy ul. Miodowej 15 w Warszawie.

Historia

Pałac ten został zbudowany w latach 1681–1687 w stylu barokowym na polecenie Dominika Mikołaja Radziwiłła według projektu Tylmana z Gameren. Był własnością rodziny Radziwiłłów do początku XIX wieku (z przerwą w latach 1744–1759 kiedy to należał do biskupa Andrzeja Stanisława Załuskiego i Józefa Andrzeja, jego brata. Dla nich około 1757 wzniesiono nowe oficyny przy ul. Miodowej według projektu Jakuba Fontany. W latach 1762–1775 pałac był dzierżawiony przez Michała Fryderyka Czartoryskiego).

W pałacu często bywał Stanisław August Poniatowski. 3 listopada 1771, podczas powrotu z tego pałacu na warszawski zamek, został porwany przez konfederatów barskich.

W czasie walk z wojskami rosyjskimi podczas Insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku pałac został częściowo zniszczony. Podczas okupacji pruskiej w latach 1807–1809 w zaniedbanym budynku znajdował się teatr, później zaś koszary wojskowe i lazaret.

W roku 1823 pałac kupił generał Ludwik Michał Pac, dla którego w latach 1824–1828 został przebudowany według projektu Henryka Marconiego w stylu klasycystycznym. W środkowej części architekt umieścił sześciokolumnowy portyk; zbudował także skrzydła boczne i dwupiętrowe pawilony od strony ul. Miodowej, w miejsce wcześniejszych oficyn, połączone przez trójarkadową, półkolistą bramę. Na potrzeby przebudowy pałacu Pac sprowadził z Berlina rzeźbiarza Ludwika Kauffmanna, który wykonał m.in. płaskorzeźbiony fryz ponad arkadami, umieszczony we wnęce od strony ul. Miodowej. Dzieło zatytułowane „Tytus Flamininus ogłaszający wolność miast greckich na igrzyskach w Koryncie” uchodzi za jedną z najwybitniejszych rzeźb neoklasycystycznych zrealizowanych w Warszawie^[1][2][3]. Jego autorstwa są również rzeźby wodzów rzymskich zdobiące elewację pałacu, wykonane w latach 1823–1830^[4]. We wnętrzach pałacu urządzono Salę Gotycką i Mauretańską.

Generał Pac wziął udział w powstaniu listopadowym, za co w roku 1835 jego majątek wraz z pałacem został skonfiskowany. Przebudowano jego wnętrza pod kierunkiem Stefana Balińskiego. W latach 1848–1875 w budynku mieściła się siedziba Rządu Gubernialnego. W latach 1875–1939 pałac był siedzibą stołecznego Sądu Okręgowego^[5]. W jego Sali Kolumnowej odbył się proces Eligiusza Niewiadomskiego^[6]. W 1925 roku pod kierunkiem architekta Oskara Sosnowskiego przeprowadzono restaurację pałacu, wyburzając XIX-wieczne przybudówki i schody od ogrodu.

Pałac częściowo został zburzony podczas II wojny światowej. Odbudowano go w latach 1948–1951 według projektu Czesława Konopki i Henryka Białobrzeskiego, przy czym elewację od strony dziedzińca odbudowano według projektów Marconiego, a elewację ogrodową według zmodyfikowanego oryginalnego barokowego projektu Tylmana z Gameren. Jest obecnie siedzibą Ministerstwa Zdrowia^[1][2].

Architektura

Przed pałacem znajduje się klasycystyczna brama o półkolistym kształcie z fryzem nad dwiema arkadami i niszą pomiędzy nimi. Budynek został zbudowany na planie kwadratu, w narożnikach posiada cztery pawilony, które od strony ogrodu zwieńczone są barokowymi hełmami. Elewacja od strony dziedzińca od ul. Miodowej utrzymana jest w stylu klasycystycznym z portykiem, natomiast elewacja od strony ogrodu jest barokowa i pochodzi z końca XVII wieku.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Pałac na portalu warszawa1939.pl