Pałac Tiele-Wincklerów w Miechowicach

Pałac Tiele-Wincklerów
w Miechowicach
Schloss Miechowitz
Symbol zabytku nr rej. A/303/10 z 30 kwietnia 1948 oraz A/1612/95 z 30 czerwca 1995[1] (pałac i park)
Ilustracja
Pałac w Miechowicach (1918)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Bytom-Miechowice

Adres

ul. Jana Dzierżonia 21

Typ budynku

pałac

Styl architektoniczny

neogotyk angielski

Inwestor

Tiele-Wincklerowie

Rozpoczęcie budowy

1812

Ukończenie budowy

1817

Ważniejsze przebudowy

1844, 1860

Zniszczono

1954

Odbudowano

2019-2020

Właściciel

miasto Bytom

Położenie na mapie Bytomia
Mapa konturowa Bytomia, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Pałac Tiele-Winckleróww Miechowicach”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pałac Tiele-Winckleróww Miechowicach”
Ziemia50°21′29,5″N 18°51′10,4″E/50,358194 18,852889

Pałac Tiele-Wincklerów w Miechowicach (niem. Schloss Miechowitz) – pałac z XIX wieku w Bytomiu, którego oficyna i inne pozostałości wraz z parkiem pałacowym zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.

Pałac został wzniesiony na początku XIX wieku, przebudowano go w stylu neogotyckim[2] (styl Tudorów(ang.)). Przez blisko 100 lat pozostawał w posiadaniu Tiele-Wincklerów. W 1945 roku gmach został spalony, a zniszczone pozostałości z wyjątkiem oficyny zostały wysadzone w powietrze w 1954 roku.

Historia pałacu

Pałac w Miechowicach, praca Alexandra Dunckera, druga połowa XIX wieku
Wnętrze jednej z sal pałacu w Miechowicach (przed 1946)
Zrewitalizowana oficyna pałacu w Miechowicach (2021)

Budowa pałacu rozpoczęła się w 1812 roku i trwała do roku 1817. Inicjatorem budowy był kupiec Ignatz Domes, który w 1812 roku kupił wieś Miechowice. Pałac był prezentem dla córki Domesa – Marii i został wybudowany w stylu klasycystycznym.

Rok 1819 to początek kolejnej epoki w dziejach miechowickiego pałacu. Przybył wówczas na Górny Śląsk 16-letni wówczas Franz Winckler i podjął pracę jako górnik. Dzięki pracowitości i zdolnościom został on po kilku latach pełnomocnikiem Franciszka Aresina, męża Marii Domes[3]. W 1831 roku Franciszek Aresin zmarł, a w rok później epidemia zabrała żonę Franza Wincklera i jego starszą córkę Marię. Winckler ożenił się z o 14 lat od siebie starszą, ale za to posiadającą znaczny majątek właścicielką miechowickiego pałacu – Marią Aresin (maj 1833 roku lub 12 czerwca 1832 roku – według różnych źródeł).

Franz Winckler znacznie przebudował pałac po roku 1844, kiedy Miechowice nawiedziła trąba powietrzna, która zerwała między innymi dach pałacu. Przy okazji odbudowy rozbudowano pałac w stylu negotyckim, inspirowanym XVI-wiecznym angielskim gotykiem (styl Tudorów(ang.)[2]).

Kolejna przebudowa miała miejsce około 1860 roku. Dobudowano wówczas prawe i lewe skrzydło pałacu, który był już wówczas własnością córki Franza Wincklera z pierwszego małżeństwa – Waleski von Winckler i jej męża Huberta von Tiele.

Postacią silnie związaną z historią Miechowic i miechowickiego pałacu jest córka Waleski von Winckler i Huberta von Tiele – Ewa von Tiele Winckler znana jako Matka Ewa, która spędziła w nim dzieciństwo[2].

Pałac pozostawał własnością rodziny Tiele-Winckler do roku 1925, kiedy hrabia Klaus Tiele-Winckler sprzedał go spółce akcyjnej Preussengrube AG, zarządzającej miejscową kopalnią węgla kamiennego Preussen.

27 stycznia 1945 wojska radzieckie rozgrabiły i spaliły pałac[2]. Wypalone mury pałacu wysadzono w powietrze w roku 1954. Do dziś pozostała jedynie pałacowa oficyna (do 2019 roku w stanie ruiny[2]) i park otaczający budowlę. Niewielki pagórek przy ruinach oficyny kryje pozostałości samego pałacu. W 2019 roku przeprowadzono rewitalizację ocalałej oficyny pałacu, która ma być wykorzystywana na cele kulturalne[2].

Park

Plan parku pałacowego z lat 70. XIX wieku

Park pałacowy Tiele-Wincklerów (obecnie Park Ludowy) ukształtowany został na początku XIX wieku w typie ogrodu krajobrazowego. W połowie XIX wieku park poszerzono zachowując dotychczasowy układ kompozycyjny. Od 1995 roku park wraz z układem kompozycyjnym, ruiną oficyny pałacowej i pozostałościami pałacu objęty jest ochroną konserwatorską przez wpis do rejestru zabytków[1]. Obecnie stanowi on własność miasta Bytomia[4].

Przypisy

  1. a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 25 [dostęp 2019-10-28].
  2. a b c d e f Michalina Bednarek: Rozpoczęła się przebudowa zniszczonego pałacu w Bytomiu. [w:] wyborcza.pl Katowice [on-line]. Agora SA, 2019-02-15. [dostęp 2019-10-28].
  3. Dzieje rodziny Tiele-Wincklerów. Ewangelik. Kwartalnik Diecezji Katowickiej, 2003. [dostęp 2019-10-28].
  4. Po co właścicielowi zabytek? Bo kupił i nie ma pieniędzy na remont albo siedzi w więzieniu.

Bibliografia

  • A. Kuzio-Podrucki, Tiele-Wincklerowie. Arystokracja węgla i stali, Bytom 2006, ISBN 83-923733-0-8 (opis dziejów rodu od poł. XVIII w. do czasów współczesnych, obszerna genealogia, bibliografia, zdjęcia archiwalne i współczesne) – informacje o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja
  • Arkadiusz Kuzio-Podrucki: Die Tiele-Wincklers. Eine Oberschlesische Kohle- und Stahlaristokratie, Tarnowskie Góry Kiel 2007, ISBN 978-83-924291-5-9 (wydanie niem. poszerzone). – info o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Upper Silesia coat of arms.png
Historical coat of arms of Upper Silesia (Oberschlesien). The region is now in Poland and there exists the voivodship of Silesia, but it has different borders.
Miechowice palace interior doors ShiftN.jpg
wnętrze pałacu w Miechowicach, skrzydła drzwiowe
Bytom location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Bytom, Poland
Ta mapa of Bytom została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Park zu Miechowitz.jpg
Plan parku przypałacowego w Miechowicach.
2021-07 Bytom-Miechowice pałac (5).jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pałac Tiele-Wincklerów w Bytomiu-Miechowicach. Oficyna po rewitalizacji
Miechowice palace 1918.jpg
pałac w Miechowicach (obecnie Bytom), w centrum wysoka na 110 stóp, (około 33-35 m) Jaskółcza Wieża (niem. Schwalbeturm); przed pałacem widoczna fontanna z rzeźbą Theodora Erdmanna Kalidego „Chłopiec z łabędziem”