Pałac książąt oleśnickich we Wrocławiu
 Pałac książąt oleśnickich z 1736 (pierwszy po lewej stronie). Z prawej strony widoczny jest pałac Franza von Hatzfeld | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Wita Stwosza 32 |
| Typ budynku | pałac |
| Styl architektoniczny | |
| Kondygnacje | cztery |
| Rozpoczęcie budowy | pocz. XVII w. |
| Ważniejsze przebudowy | pocz. XVII w, 1686 |
| Zniszczono | |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele | Karol II Podiebradowicz, Elżbieta Maria (1672-1686), Sylwiusz Wirtemberski (1686-1688), ks. Julianne Sibylle Charlote (1724-1735), ks. Hedwig Friderike zu Anhalt-Zerbst (1735-1739), Christianie Dorothei von Hochberg (1739-1743), Ernst Friedrich von Kittlitz (1743-1751), Karoline Elisabeth von Sierstorpff, Franz von Hatzfeld |
Pałac książąt oleśnickich (Dom książąt oleśnickich) – dawny, pałac znajdujący się przy ul. Wita Stwosza we Wrocławiu. Rozebrany w 1760, a w jego miejsce wzniesiono Pałac Hatzfeldów.
Historia
Pałac książąt oleśnickich został wzniesiony na działce, gdzie wcześniej już w średniowieczu, do końca XIV wieku, znajdował się książęcy browar Księcia brzeskiego Ludwika I. Pod koniec XV wieku działka należała do Podiebradów ziębicko-oleśnickich. W połowie XVI wieku na działce został wzniesiony murowany, trójkondygnacyjny, o pięciu osiach okiennych dom. Budynek został umieszczony na planie Wrocławia Barthela Weihnera z 1562 roku[2] jako Fürstenhauss v. der Oelssen[3].
Na początku XVII wieku z inicjatywy księcia Karola II lub jego synów Henryka Wacława i Karola Fryderyka budynek został gruntownie przebudowany w stylu renesansowym. Wejście ozdabiał bogaty portal, okna piano nobile były wykończone na przemian trójkątnymi i odcinkowymi naczółkami[2]. Największe zmiany dokonano w górnej części pałacu zmieniając je w dekoracyjne piętro attykowe ze szczytowymi facjatami. Od strony ulicy Krowiej do pałacu dobudowane zostało skrzydło a za nim znajdowała się brama umożliwiająca wjazd na tylny dziedziniec[2][4].
W 1672 roku właścicielem pałacu była księżna Elżbieta Maria a po jej śmierci w 1686 trafił do rąk, w drodze podziałów spadkowych, księcia Sylwiusza Fryderyka oleśnickiego[a][5]. Z jego zlecenia wykonano wówczas przebudowę budynku na okazałą rezydencje[b]. Attykowe piętro zostało przebudowane na czwartą kondygnację i zaopatrzono ją w galerię widokową zamkniętą od frontu balustradą. Na elewacji, na wysokości drugiej i trzeciej kondygnacji, pomiędzy oknami wykonano dekorację stiukową w formie pęków kwiatowo-owocowych[2]. Ponad trzecią kondygnacją biegła tralkowa balustrada a na jej postumentach umieszczone zostały wazy i popiersia[5]. Nad czwartą kondygnacją, w osi środkowej, znajdowała się facjata z godłem rodowym[2]. Pałac został uwieczniony na rysunku Johanna Stridbecka młodszego z 1691 roku[5].
W 1688 roku Sylwiusz Fryderyk podarował pałac swojej żonie Eleonorze Karolinie von Württemberg-Mömpelgard. W 1724 budynek kupiła jej kuzynka księżna Julianne Sibylle Charlotte, żona Karola Fryderyka Wirtemberskiego. W 1735 roku pałac odziedziczyła jej siostra księżna Hedwig Friderike zu Anhalt-Zerbst. Kolejnymi właścicielami pałacu był hrabina Christianie Dorothei von Hochberg (1739-1743), baron Ernst Friedrich von Kittlitz (1743-1751), baronowa Karoline Elisabeth von Sierstorpff. Od baronowej pałac odkupił hrabia Franz Philipp Adrian von Hatzfeld[5].
Budynek został rozebrany w 1760 roku po pożarze sąsiedniego pierwszego domu Hatzfeldów a w jego miejsce, w latach 1765-1774 wzniesiono Pałac Hatzfeldów[2][5].
Uwagi
- ↑ Po śmierci Karola Fryderyka, księstwo oleśnickie zostało podzielone na trzy części: książęta na Oleśnicy nadal posiadali pałac przy Wita Stwosza 32, książęta na Bierutowie i Dobroczycach posiadali pałac przy Wita Stwosza 35 późniejszy Pałac Kospothów[2]
- ↑ Według Wojciecha Brzezowskiego przebudowa mogła nastąpić jeszcze przed rokiem 1672[6]
Przypisy
- ↑ Harasimowicz 1998 ↓, s. 19.
- ↑ a b c d e f g Harasimowicz 1998 ↓, s. 7.
- ↑ Brzezowski 2005 ↓, s. 61.
- ↑ Wygląd pałacu książąt oleśnickich w ok 1691
- ↑ a b c d e Brzezowski 2005 ↓, s. 295.
- ↑ Brzezowski 2005 ↓, s. 62.
Bibliografia
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Jan Harasimowicza (red.): Atlas architektury Wrocławia t.II. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998.
- Jan Harasimowicz: Encyklopedia Wrocławia. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-561-5.
- Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005.
Media użyte na tej stronie
Pałac książąt oleśnickich we Wrocławiu, akwaforyta Carla Remsharta wg. rys. F.B.Wernera (Biblioteka Uniwersytecka)
Plan Wrocławia - fragment z zaznaczeniem posesji pałacu Rybischów, aksonometryczny plan Wrocławia z 1562, kopia Partscha z 1826 r.