Pałac na Szlaku w Krakowie

Pałac na Szlaku
Symbol zabytku nr rej. A-825 z 9 października 1989
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Adres

ul. Szlak 71

Typ budynku

pałac

Architekt

Antoni Łuszczkiewicz (odbudowa 1878)

Kondygnacje

2

Ukończenie budowy

1613

Odbudowano

1878

Pierwszy właściciel

Walerian Montelupi

Kolejni właściciele

rodzina Montelupich, xx. jezuici, rodzina Badenich, rodzina Tarnowskich, xx. salwatorianie, WSE

Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Pałac na Szlaku”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Pałac na Szlaku”
Ziemia50°04′13″N 19°56′32″E/50,070278 19,942222

Pałac na Szlaku (również pałac Montelupich, pałac Tarnowskich) – pałac znajdujący się w Krakowie, na Kleparzu przy ul. Szlak 71.

Dawna siedziba Radia Kraków. Zabytkowy, jednopiętrowy, eklektyczny budynek z portykiem balkonowym zbudowany w 1878 według projektu Antoniego Łuszczkiewicza. Kolejnymi właścicielami pałacu byli m.in. jezuici, rodzina Badenich, rodzina Tarnowskich, księża salwatorianie i Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie.

Historia

Pierwsze zabudowania pałacowe w tym miejscu powstały w 1613. Pałac pierwotnie został wybudowany i należał do Montelupich – kupieckiej rodziny pochodzenia włoskiego[1]. Montelupiowie stworzyli w Polsce instytucję poczty i pełnili rolę poczmistrzów polskich przez ponad 100 lat[2]. W pałacu bywali monarchowie polscy, często wybierając to miejsce jako ostatni postój przed wjazdem do miasta. Z Pałacu Montelupich wyruszały także królewskie kondukty pogrzebowe, dlatego był popularnie nazywany Kostnicą Królewską[1].

Kolejnymi właścicielami pałacu byli jezuici, po których pałac przejęła rodzina Badenich. Badeni posiadali pałac aż do połowy XIX wieku, kiedy to już mocno zniszczony pałac wszedł we własność rodziny Tarnowskich[3].

Podjęli oni decyzje o całkowitej przebudowie budynku, który został zaprojektowany przez Antoniego Łuszczkiewicza i wybudowany w 1878 – ta forma budynku zachowana jest do dnia dzisiejszego. W Pałacu w tym okresie mieszkał profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego hr. Stanisław Kostka Tarnowski[4]. Rodzina Tarnowskich przekazała miastu do użytku publicznego przypałacowy park, nazwany później Parkiem Jalu Kurka[5]. W 1948 Zgromadzenie Salwatorianów nabyło od Tarnowskich pałac wraz z parkiem[6].

W okresie okupacji hitlerowskiej znajdował się tu sztab Hitlerjugend.

Po II wojnie światowej budynek został odebrany zgromadzeniu zakonnemu. W 1950 roku stał się on siedzibą Radia Kraków[1]. Pełnił tę funkcję aż do 1998 roku, kiedy radio zostało przeniesione do nowo wybudowanej siedziby przy al. Słowackiego. Od tego czasu budynek stał pusty i niszczał.

Początkowo budynek wraz z parkiem w ramach prac komisji majątkowej chcieli odzyskać księża salwatorianie. Udało im się odzyskać park, jednak z prób odzyskania pałacu wycofali się, gdy potomkowie rodziny Tarnowskich rozpoczęli starania mające na celu podważenie decyzji wywłaszczeniowej[7].

W 2015 roku budynek kupiła Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie[8].

Budynek został wpisany do rejestru zabytków województwa małopolskiego 9 października 1989[9].

Uroczystości historyczne w pałacu

  • 03.02.1633 – w pałacu nastąpił wjazd monarszy Władysława IV
  • 04.02.1633 – z pałacu wyruszył kondukt pogrzebowy Zygmunta III Wazy i Konstancji
  • 27.02.1633 – w pałacu nastąpił ingres Jana Alberta Wazy
  • 1644 – z pałacu wyruszył kondukt pogrzebowy Królowej Cecylii Renaty
  • 21.09.1647 – z pałacu wyruszył kondukt pogrzebowy królewicza Zygmunta Kazimierza
  • 27.10.1669 – w pałacu nastąpił wjazd monarszy Michała Korybuta Wiśniowieckiego
  • 30.01.1667 – w pałacu jezuici powitali wjeżdżającego do Krakowa Jana III Sobieskiego
  • 1733 – w pałacu elektor saski odebrał dyplom elekcji na króla polskiego
  • Widok pałacu z parku.

    Widok pałacu z parku.

  • Pałac i amfiteatr.

    Pałac i amfiteatr.

  • Amfiteatr i park.

    Amfiteatr i park.

  • Park.

    Park.

  • Pałac widziany z parku.

    Pałac widziany z parku.

Przypisy

  1. ↑ a b c Ważniejsze obiekty Dorzecza Prądnika - Pałac na Szlaku. Towarzystwo Prądnickie. [dostęp 2010-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-24)]. (pol.).
  2. ↑ Jerzy Duda. O dawnej poczcie w Krakowie. „Alma Mater”. 108, listopad 2008. Uniwersytet Jagielloński. (pol.). 
  3. ↑ Jan Adamczewski: Mała Encyklopedia Krakowa. Kraków: Wanda, 1997, s. 369. ISBN 83-87023-05-1.Sprawdź autora:1.
  4. ↑ Dawny pałac Tarnowskich (Pałac na Szlaku) www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2017-01-28]
  5. ↑ ania mucha (użytkownik portalu krakoff.info): Park Jalu Kurka zamknięty. krakoff.info, 2007-07-02. [dostęp 2010-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-08)]. (pol.).
  6. ↑ Akt notarialny, Kraków: Archiwum Salwatorianów, 1948.
  7. ↑ Anna Mateja. Krakowskim targiem. „Tygodnik Powszechny”. Nr 41 (3196), Publikacja w internecie: 2010-10-05 / Publikacja w wersji drukowanej 2010-10-10. (pol.). 
  8. ↑ Pałacyk Tarnowskich przy ulicy Szlak ma nowego właściciela
  9. ↑ Dorota Wojciaczyk-Bawoł: Rejestr zabytków nieruchomych podział na gminy i powiaty. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie, 2009-04-07. [dostęp 2010-11-11]. (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kraków location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.15 N
  • S: 49.95 N
  • W: 19.76 E
  • E: 20.26 E
Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Na Szlaku Manor, Krakow, 71 Szlak street, Krakow, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pałac Na Szlaku, ul. Szlak 71, Kraków
Na Szlaku palace, view from S, 71 Szlak street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pałac Na Szlaku, widok z płd, ul. Szlak 71, Kleparz, Kraków
Na Szlaku palace, park, 71 Szlak street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pałac Na Szlaku, park, ul. Szlak 71, Kleparz, Kraków
Na Szlaku palace, view from park, 71 Szlak street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pałac Na Szlaku, widok z parku, ul. Szlak 71, Kleparz, Kraków
Na Szlaku palace, palace and amphitheatre, 71 Szlak street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pałac Na Szlaku, pałac i amfiteatr, ul. Szlak 71, Kleparz, Kraków
Na Szlaku palace, amphitheatre, 71 Szlak street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pałac Na Szlaku, amfiteatr, ul. Szlak 71, Kleparz, Kraków