Pałac w Dolsku

Pałac w Dolsku

nr rej. A-491 z 8.09.1977, z 31.12.1979 i z 28.11.2014[1]
Pałac w 2011 roku - obecnie podnosi się z ruiny (2020)
Państwo	Polska
Miejscowość	Dolsk
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	neogotyk
Architekt	ze środowiska Karla Friedricha Schinkla
Kondygnacje	2
Powierzchnia użytkowa	1100 m²
Rozpoczęcie budowy	XVI w.? (zamek)
Ważniejsze przebudowy	XVIII w., 1828, 1845, 1889
Zniszczono	1967
Odbudowano	w trakcie
Pierwszy właściciel	von Schönebeck (zamek)
Kolejni właściciele	1792-1897 von Tresckow 1898-1932(33) von Voss-Dölzig, 1933-45 III Rzesza 1945-93 państwo polskie, od 1993 prywatny właściciel
Położenie na mapie gminy Dębno Pałac w Dolsku
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pałac w Dolsku
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Pałac w Dolsku
Położenie na mapie powiatu myśliborskiego Pałac w Dolsku
52°48′40,7″N 14°50′06,5″E/52,811306 14,835139

Pałac w Dolsku – pałac w stylu neogotyku angielskiego, znajdująca się w Dolsku, na polanie parkowej w odsunięciu od dziedzińca folwarku, w pobliżu południowego brzegu jeziora Dolsk. W czasach świetności zwany był małym Sanssouci^[2]. Od połowy lat 90. sukcesywnie restaurowany przez prywatnych właścicieli.

Historia

Wizerunki

Litografia Alexandra Dunckera, 2 poł. XIX w.

Pałac przed II wojną światową

Okres powstania budowli nie jest znany, wiadomo jedynie ze źródeł, że do XVI w. właścicielami Dolska i zamku była rodzina von Schönebeck. Pierwsza wzmianka o rezydencji właścicieli majątku pochodzi z 1713 r., gdy właścicielem Dolska był Friedrich W. von der Marwitz. W XVIII w. zamek został powiększony o trzy skrzydła, z zachowaniem w piwnicach fragmentów starszego założenia^[3]. Ukończona w 1828 r. przebudowa z inicjatywy Karla von Tresckow, według projektu architekta związanego ze środowiskiem Karla Friedricha Schinkla, ukształtowała w dużej mierze obecny wygląd obiektu. W kolejnych przebudowach w latach 1845 i 1889 zastosowano formy neogotyckie i motywy nawiązujące do baroku, m.in. powstały 3 wieże, taras oraz dodano elementy dekorujące dachu, tj. lukarny i iglice. W latach 1933-1945 obiekt stał się własnością III Rzeszy i pełnił funkcję szkoły, kina, domu kultury i centrali hufca^[2]; ulokowano tu również jedną z siedzib Służby Pracy Rzeszy. Od stycznia 1945 r. był wykorzystywany na radziecki lazaret^[2], następnie na mieszkania dla oficerów zaopatrzeniowych i w latach 60. XX wieku magazyn zboża^[2]. Po pożarze w 1967 r. popadł w ruinę i był systematycznie grabiony.

Odbudowa pałacu

W roku 1992^[2] część terenu z pałacem zostaje zakupiona przez osoby prywatne. Prawe skrzydło było wówczas całkowicie zawalone gruzem, a obiekt porastała roślinność^[2]. Stały jedynie ściany obwodowe i część ścian nośnych. Na początku odgruzowano i zabezpieczono istniejące ściany. Kolejne prace robiono w roku 2002, gdy odbudowano zniszczone ściany obwodowe i nośne. Pod koniec 2008 roku odbudowano pałac do poziomu pierwszego piętra wraz z budową nowych stropów piwnic^[2]. W roku 2009 odbudowano schody i stropy poddasza^[2]. W roku 2011 odbudowano dach, a w prawym skrzydle instalacje elektryczne, wodno-kanalizacyjne i ogrzewanie^[2].

Park przypałacowy

Park przypałacowy w stylu angielskim, założony w 1832 r. prawdopodobnie według projektu Peter Joseph Lenné; powierzchnia 38,95 ha. W połowie XIX w. w skład założenia pałacowo-parkowego wchodziły: pałac z krajobrazowym parkiem ozdobnym, ogród użytkowo ozdobny, park leśny z małym zbiornikiem wodnym położony wzdłuż brzegu większego jeziora Dolskiego oraz staw młyński przy zachodniej granicy parku. Od strony drogi wiejskiej tereny ogrodów ogrodzone były wysokim murem z cegieł. W części zachodniej założenia znajdowało się mauzoleum rodowe rodu von Treskow. Aktualnie elementy kompozycji przestrzennej uległy znacznemu zatarciu. Czytelna jest polana przed pałacem, dwa odcinki drogi o nawierzchni brukowanej prowadzące z parku do pałacu oraz aleje przy drogach dojazdowych przy granicach parku. Tereny ogrodu użytkowo ozdobnego są zachowane i użytkowane. Ceglany mur ogrodzeniowy zachował się w całości na granicy z drogą wiejską, na pozostałym odcinku pozostały jedynie ceglane słupy. W parku występują 52 gatunki i odmiany drzew i krzewów z ciekawymi gatunkami roślin obcego pochodzenia m.in. katalpa zwyczajna, jałowiec chiński, magnolia, tulipanowiec amerykański. Wiele dębów w wieku 150-250 lat, wiązów szypułkowych w wieku 100-150 lat oraz platan klonolistny, jesion wyniosły, grab, buk, stanowią pomniki przyrody.

Zobacz też

• Dolsk

Przypisy

Bibliografia

• EuropeanaLocal - lokale und regionale digitale Sammlungen. [dostęp 2013-10-04].
• Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski: Pomorze Zachodnie i Środkowe. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka MUZA SA, 2001, s. 293. ISBN 83-7200-583-4.
• Frederick Mudzo: Dölzig Dolsk. Berlin: Deutsche Gesellschaft, 2012. ISBN 978-3-941675-45-2.
• Plan Rozwoju Wsi Dolsk, Załącznik 3 do uchwały Nr XVIII/117/2007 Rady Miejskiej w Dębnie z dnia 6 grudnia 2007. [dostęp 2013-10-04].
• Walkiewicz A. M., Neogotyk w architekturze dworów i pałaców na terenie Województwa Zachodniopomorskiego, w: Zamki i rezydencje na Pomorzu. [dostęp 2013-10-04].

Linki zewnętrzne

• Pałac w Dolsku na youtube.com