Pałac w Masunach

Pałac w Masunach
Symbol zabytku nr rej. 3909 z 27.02.1988[1]
Państwo

 Polska

Miejscowość

Masuny

Typ budynku

pałac

Styl architektoniczny

neobarok

Kondygnacje

2 + poddasze

Ukończenie budowy

1910

Pierwszy właściciel

Karl von Gamp-Massaunen

Położenie na mapie gminy Sępopol
Mapa konturowa gminy Sępopol, u góry znajduje się punkt z opisem „Pałac w Masunach”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Pałac w Masunach”
Położenie na mapie powiatu bartoszyckiego
Mapa konturowa powiatu bartoszyckiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Pałac w Masunach”
Ziemia54°19′02,68″N 21°03′22,55″E/54,317411 21,056264

Pałac w Masunach rodu von Gamp-Massaunen (niem. Herrenhaus Massaunen) – zespół pałacowo-parkowy znajdujący się we wsi Masuny (niem. Massaunen) w gminie Sępopol w powiecie bartoszyckim w województwie warmińsko-mazurskim. Budynek został wzniesiony w 1910 jako siedziba rodu von Gamp-Massaunen w stylu neobarokowym.

Położenie

Pałac położony jest na obrzeżach wsi Masuny około 7 km na północ od Sępopola, 24 km na północny wschód od Bartoszyc i 3 km od granicy z Rosjąobwodem kaliningradzkim. Znajduje się przy lokalnej drodze z Sępopola w zakolu rzeki Łyny.

Historia

Dawna historia wsi i majątku nie jest dobrze znana, natomiast przypuszcza się, iż pierwsza osada istniała w tym miejscu już w XV wieku[2].

W końcu XIX wieku dobra przeszły w ręce rodziny Gerlach, która w ówczesnym Massaunen zarządzała łącznym majątkiem o powierzchni około 800 ha[2], a który specjalizował się w wielotonowym rolnictwie[2].

W początku XX wieku dobra przeszły w ręce Karla Gampa (Karl Friedrich Oskar Freiherr von Gamp-Massaunen 1846-1918), który był aktywnym politykiem, radcą i członkiem niemieckiego lokalnego rządu- pruskiego Landtagu (Preußischer Landtag), którą to funkcję piastował od 1884 roku do śmierci w 1918[2]. W 1907 roku otrzymał tytuł szlachecki barona i przybrał nazwisko Gamp- Massaunen[2]. W 1910 roku w Masunach na zlecenie rodziny wzniesiono rodową rezydencję w stylu neobarokowym[3]. Duży, dwukondygnacyjny pałac był od 1922 roku, od czasu ustanowienia przez członka rodu Botho von Gamp-Massaunena, siedzibą rodzinnego majoratu – niepodzielnego majątku, dziedzicznego przez najstarszego syna[3]. W tym czasie dobra, rozwinięte przez Karla, zajmowały terytorium o powierzchni 1455 ha[3], na których poza uprawą ziemi znajdowały się także cztery folwarki z gorzelnią, mleczarnią i cegielnią[2].

Po II wojnie światowej, którą pałac przetrwał w dobrym stanie[2], zarówno sam budynek jak i większość dóbr znalazła się pod zarządem polskiej administracji ludowej. Majątek, który przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne rozparcelowano, a budynek pałacu zaadaptowano jako przedszkole oraz biura i mieszkania na potrzeby pracowników gospodarstwa[3]. Od lat 70. XX wieku pałac stoi pusty i niezagospodarowany, systematycznie niszczejąc i popadając w coraz większą ruinę[3].

Obecnie budynek jest własnością Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, która od kilku lat bezskutecznie i za niskie kwoty w przetargach próbuje sprzedać pałac prywatnej osobie[3].

Architektura

Zespół pałacowy składa się z pałacu oraz otaczającego go, dochodzącego do brzegów rzeki Łyny, parku.

Sam budynek pałacu wybudowany został w 1910 roku w stylu neobarokowym i od tego czasu nie przeszedł żadnego większego remontu. Założony jest na planie klasycznego prostokąta, a na całej swojej długości posiada dwukondygnacyjną formę z wysokim poddaszem. Nakryty jest dachem czterospadowym, a część elewacji frontowej, mieszczącej wejście, jest lekko wysunięta. Powierzchnia użytkowa pałacu wynosi 1410 m², a kubatura 3210 m³[3].

Z przekazów przodków przedwojennych mieszkańców wiadomo, iż w pałacowych wnętrzach, w okresie świetności majątku, znajdowały się prowadzące na piętro podwójne dębowe schody[2]. Wiadomo także, iż sufity były bogato zdobione sztukaterią, pomieszczenia ogrzewane kominkami, a ogród i park bogate były w liczny, wielogatunkowy starodrzew[2].

Zabytek

W skład zespołu pałacowego w Masunach wchodzą, wpisane do rejestru zabytków nieruchomych[1]:

  • pałac (nr rej.: 3909 z 27.02.1988),
  • park (nr rej.: 3622 z 19.10.1984).

Przypisy

  1. a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 9 [dostęp 2015-09-30].
  2. a b c d e f g h i Masuny - Massaunen (niem.). W: Ostpreussen.net [on-line]. [dostęp 2009-09-24].
  3. a b c d e f g Masuny (pol.). W: Masuny na podstawie: Gazeta Olsztyńska z 6 maja 1999 [on-line]. [dostęp 2009-09-24].

Media użyte na tej stronie

Warmian-Masurian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Bartoszyce County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Bartoszyce County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 54.44 N
  • S: 54.00 N
  • W: 20.24 E
  • E: 21.24 E