Pałac w Masunach
 nr rej. 3909 z 27.02.1988[1] | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Kondygnacje | 2 + poddasze |
| Ukończenie budowy | 1910 |
| Pierwszy właściciel | Karl von Gamp-Massaunen |
Położenie na mapie gminy Sępopol _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Sępopol") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bartoszyckiego  | |
 54°19′02,68″N 21°03′22,55″E/54,317411 21,056264 | |
Pałac w Masunach rodu von Gamp-Massaunen (niem. Herrenhaus Massaunen) – zespół pałacowo-parkowy znajdujący się we wsi Masuny (niem. Massaunen) w gminie Sępopol w powiecie bartoszyckim w województwie warmińsko-mazurskim. Budynek został wzniesiony w 1910 jako siedziba rodu von Gamp-Massaunen w stylu neobarokowym.
Położenie
Pałac położony jest na obrzeżach wsi Masuny około 7 km na północ od Sępopola, 24 km na północny wschód od Bartoszyc i 3 km od granicy z Rosją – obwodem kaliningradzkim. Znajduje się przy lokalnej drodze z Sępopola w zakolu rzeki Łyny.
Historia
Dawna historia wsi i majątku nie jest dobrze znana, natomiast przypuszcza się, iż pierwsza osada istniała w tym miejscu już w XV wieku[2].
W końcu XIX wieku dobra przeszły w ręce rodziny Gerlach, która w ówczesnym Massaunen zarządzała łącznym majątkiem o powierzchni około 800 ha[2], a który specjalizował się w wielotonowym rolnictwie[2].
W początku XX wieku dobra przeszły w ręce Karla Gampa (Karl Friedrich Oskar Freiherr von Gamp-Massaunen 1846-1918), który był aktywnym politykiem, radcą i członkiem niemieckiego lokalnego rządu- pruskiego Landtagu (Preußischer Landtag), którą to funkcję piastował od 1884 roku do śmierci w 1918[2]. W 1907 roku otrzymał tytuł szlachecki barona i przybrał nazwisko Gamp- Massaunen[2]. W 1910 roku w Masunach na zlecenie rodziny wzniesiono rodową rezydencję w stylu neobarokowym[3]. Duży, dwukondygnacyjny pałac był od 1922 roku, od czasu ustanowienia przez członka rodu Botho von Gamp-Massaunena, siedzibą rodzinnego majoratu – niepodzielnego majątku, dziedzicznego przez najstarszego syna[3]. W tym czasie dobra, rozwinięte przez Karla, zajmowały terytorium o powierzchni 1455 ha[3], na których poza uprawą ziemi znajdowały się także cztery folwarki z gorzelnią, mleczarnią i cegielnią[2].
Po II wojnie światowej, którą pałac przetrwał w dobrym stanie[2], zarówno sam budynek jak i większość dóbr znalazła się pod zarządem polskiej administracji ludowej. Majątek, który przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne rozparcelowano, a budynek pałacu zaadaptowano jako przedszkole oraz biura i mieszkania na potrzeby pracowników gospodarstwa[3]. Od lat 70. XX wieku pałac stoi pusty i niezagospodarowany, systematycznie niszczejąc i popadając w coraz większą ruinę[3].
Obecnie budynek jest własnością Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, która od kilku lat bezskutecznie i za niskie kwoty w przetargach próbuje sprzedać pałac prywatnej osobie[3].
Architektura
Zespół pałacowy składa się z pałacu oraz otaczającego go, dochodzącego do brzegów rzeki Łyny, parku.
Sam budynek pałacu wybudowany został w 1910 roku w stylu neobarokowym i od tego czasu nie przeszedł żadnego większego remontu. Założony jest na planie klasycznego prostokąta, a na całej swojej długości posiada dwukondygnacyjną formę z wysokim poddaszem. Nakryty jest dachem czterospadowym, a część elewacji frontowej, mieszczącej wejście, jest lekko wysunięta. Powierzchnia użytkowa pałacu wynosi 1410 m², a kubatura 3210 m³[3].
Z przekazów przodków przedwojennych mieszkańców wiadomo, iż w pałacowych wnętrzach, w okresie świetności majątku, znajdowały się prowadzące na piętro podwójne dębowe schody[2]. Wiadomo także, iż sufity były bogato zdobione sztukaterią, pomieszczenia ogrzewane kominkami, a ogród i park bogate były w liczny, wielogatunkowy starodrzew[2].
Zabytek
W skład zespołu pałacowego w Masunach wchodzą, wpisane do rejestru zabytków nieruchomych[1]:
- pałac (nr rej.: 3909 z 27.02.1988),
- park (nr rej.: 3622 z 19.10.1984).
Przypisy
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 9 [dostęp 2015-09-30].
- ↑ a b c d e f g h i Masuny - Massaunen (niem.). W: Ostpreussen.net [on-line]. [dostęp 2009-09-24].
- ↑ a b c d e f g Masuny (pol.). W: Masuny na podstawie: Gazeta Olsztyńska z 6 maja 1999 [on-line]. [dostęp 2009-09-24].
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.52 N
- S: 53.07 N
- W: 19.05 E
- E: 22.95 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Bartoszyce County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 54.44 N
- S: 54.00 N
- W: 20.24 E
- E: 21.24 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
