Pałac w Pyszczynie
 nr rej. zespół A/4501/653/WŁ z 25.05.1977, park 718/WŁ z 17.02.1979 | |
 Pałac w Pyszczynie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Ważniejsze przebudowy | 1794-96 |
| Kolejni właściciele | Reichenbachowie, Ludwik Franciszek von Pfalz-Neuburg, Heinrich Gottfried von Spaetgen, Friedrich Rudolf hr. von Matuschka und Toppolczan, Joseph Maximilian hr. von Matuschka und Toppolczan br. von Spaetgen |
Położenie na mapie gminy Żarów _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Żarów") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świdnickiego _location_map.png "Mapa lokalizacyjna powiatu świdnickiego") | |
 50°59′12″N 16°32′16″E/50,986667 16,537778 | |
Pałac w Pyszczynie – rozbudowany w 1794 r. w Pyszczynie[1] z wcześniejszego dworu.
Położenie
Pałac położony jest w Pyszczynie – wsi w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie Żarów.
Historia
Pałac wczesnoklasycystyczny, rozbudowany w latach 1794-96[2], restaurowany w 1882 r., częściowo zdewastowany w 1945 r. Już w XIII w. istniał we wsi zamek, który do 1277 r. należał do Henryka IV Prawego,[3] księcia wrocławskiego. W tym samym roku znalazł się w księstwie legnickim. W roku 1339 książę Bolko II podarował wieś Johannowi von Tschirn, którego potomkowie byli właścicielami do 1520 r. W tym czasie, przed 1365 r. istniał tu mały dwór obronny. W latach 1520-1725 Pyszczyn należał do rodziny von Reichenbach. Następnie, w roku 1727 biskup Ludwik Franciszek neuburski wydzierżawił majątek Heinrichowi Gottfriedowi baronowi von Spaetgen. Josefa Barbara, córka Heinricha Gottfrieda, wyszła za mąż za Friedricha Rudolfa hrabiego von Matuschka und Toppolczan[3] i wniosła mu w wianie posiadłości. W XIX w. Właścicielem był m.in. Joseph Maximilian hrabia von Matuschka und Toppolczan baron von Spaetgen. To on właśnie założył teatr, przebudowując budynek dawnego spichlerza. Przedstawienia odbywały się w nim do połowy XIX w. W teatrze grywali von Matuschka-Toppolczanowie, a na ich amatorskie przedstawienia, których premier było nawet kilka w roku, zjeżdżały się tutaj wszystkie liczące się okoliczne rodziny[3]. Ostatnim właścicielem z tej rodziny był Heinrich Gottfried von Matuschka-Toppolczana, który zginął w lutym 1945 r., kiedy do Pyszczyna weszła armia radziecka. Heinrich Gottfried postanowił nie opuszczać swojej ziemi rodzinnej i nie uciekł z innymi mieszkańcami wsi. Rosjanie zabili go, a sam pałac ograbili i zdewastowali[3]. Po wojnie pałac został upaństwowiony, a jego właścicielem był PGR w Szczepanowie. W 1987 r. w murze okalającym rezydencję znaleziono butelkę z informacją z 1923 r. Zamurował ją tam asystent gospodarczy Matuschków. Na firmowym papierze zanotowano m.in. wyliczenie gatunków zwierząt hodowanych w gospodarstwie i wytłumaczenie, że budowa muru była konieczna. Powstał z powodu częstych włamań[3]. Administracja zmuszona była do tego ze względu na panujące niepokoje i częste włamania, przygotowywane i wykonywane komunistyczną ręką. Owe w większości elementy obce starają się być użyteczne narodowi, urzeczywistniając swe fantastyczne plany. Ale w ich szeregach znajdują się elementy, które wkroczyły na nieuczciwą drogę w nadziei szybkiego wzbogacenia się bez uczciwej pracy[4]. W pałacu znajdowały się mieszkania prywatne. Obiekt należał do AWRSP. W sierpniu 2013 r. pałac zakupiła osoba prywatna za ponad 848 tys. zł[3].
Opis
Pałac rozplanowany na rzucie podkowy, dwutraktowy, dwukondygnacjowy, nakryty dachami dwuspadowymi z lukarnami, o skromnych podziałach elewacji, silniej zaakcentowanej zdwojonymi pilastrami ujmującymi portal wejściowy, podkreślony na tle dachu półkolistym przyczółkiem. Wejście główne prostokątne w barokowym portalu z pilastrami korynckimi po bokach zwieńczonymi frontonem z kartuszem z herbami: baronów von Spättgen[5] (po lewej) i medalionem poniżej z napisem Renov. MDCCXXVII (1727). Na portalem wejściowym bocznego skrzydła pałacu znajduje się płycina z herbem hrabiów von Matuschka i napisem na szarfie Renovatum anno 1882. Przy pałacu park, z końca XVII-XIX w. oraz teatr, obecnie budynek gospodarczy, z 1783 r.
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 176. [dostęp 2014-12-31].
- ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 312
- ↑ a b c d e f Lucyna Róg, Piękny pałac z długą historią sprzedany za prawie 850 tys. zł. wroclaw.gazeta.pl. [dostęp 30.8.13].zły zapis daty dostępu
- ↑ M. Perzyński Zamki, twierdze i pałace Dolnego Śląska i Opolszczyzny
- ↑ Pałac w Pyszczynie i jego rozbudowa według planów Carla Lüdecke
Bibliografia
- Rezydencje ziemi świdnickiej, zespół redakcyjny: W. Rośkowicz, S. Nowotny, R. Skowron, Świdnica 1997, s. 47.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.9134 N
- S: 49.9809 N
- W: 14.7603 E
- E: 17.9091 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Wappen der Grafen von Matuschka; preuß. Grafenstand 1747
Autor: Mzopw, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pyszczyn - pałac (zabytek nr rejestr. A/4501/653/Wł z dn. 25.05.1977)