Pałac w Rogalinie

Pałac w Rogalinie
Symbol zabytku nr rej. 2494/A z 29.05.1952[1]
Ilustracja
Elewacja ogrodowa pałacu
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Miejscowość

Rogalin

Typ budynku

pałac

Styl architektoniczny

barok, klasycyzm

Plan budynku
Plan budynku
Położenie na mapie gminy Mosina
Mapa konturowa gminy Mosina, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Pałac w Rogalinie”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Pałac w Rogalinie”
Położenie na mapie powiatu poznańskiego
Mapa konturowa powiatu poznańskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Pałac w Rogalinie”
Ziemia52°14′04,49″N 16°55′46,88″E/52,234581 16,929689
Strona internetowa
Elewacja pałacu
Z lotu ptaka
Rogalin - kamień upamiętniający wizyty Henryka Sienkiewicza

Pałac w Rogalinie – zabytkowy pałac we wsi Rogalin w województwie wielkopolskim. Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu. Od 2018 zespół pałacowo-parkowy posiada status pomnika historii[2].

Historia pałacu

Pałac w Rogalinie na litografii Napoleona Ordy (1880)[3]

Pałac w Rogalinie wybudował w latach 1770-1776 Kazimierz Raczyński pełniący urząd pisarza koronnego, a następnie starosty generalnego Wielkopolski i marszałka nadwornego koronnego. Z jego inicjatywy powstało późnobarokowe założenie pałacowe w typie entre cour et jardin (pomiędzy dziedzińcem, a ogrodem), które przetrwało do dziś w pierwotnym kształcie. Autorem projektu był przypuszczalnie twórca z kręgu saskich architektów działających ówcześnie w Warszawie. W trakcie budowy Kazimierz Raczyński zamówił u Dominika Merliniego i Jana Chrystiana Kamzetzera zrealizowany częściowo klasycystyczny projekt elewacji i wnętrz (sień i schody paradne). Za pałacem rozciąga się ogród francuski z zamykającym go kopcem, z którego dawniej rozpościerał się widok w kierunki rzeki Warty.

W latach 1817-1820 wnuk Kazimierza, Edward Raczyński poszerzył założenie o park krajobrazowy i wzniósł na jego skraju kościół pw. św. Marcelina z mauzoleum Raczyńskich w dolnej kondygnacji, wzorowany głównie na rzymskiej świątyni Maison Carrée w Nimes we Francji. W pałacu z kolei przebudował salę balową na neogotycką zbrojownię, mającą sławić dawne dokonania militarne Polaków. W 2 połowie XIX wieku powstała obecna forma dziedzińca, z gazonem i alejami kasztanowymi.

W końcu XIX wieku Edward Aleksander Raczyński i jego żona Róża z Potockich, przeprowadzili remont pałacu, przekształcając dawną barokową salę jadalną na neobarokową bibliotekę projektu Zygmunta Hendla. W 1910 roku powstał budynek galerii, w którym umieszczono dostępną dla publiczności kolekcję malarstwa europejskiego i polskiego przełomu XIX i XX wieku, uznawaną przed II wojną światową za najlepszy zbiór malarstwa współczesnego na ziemiach polskich[4].

W czasie II wojny światowej w pałacu mieściła się szkoła Hitlerjugend. W tym czasie obniżono strop biblioteki i zaorano parter ogrodowy na plac ćwiczebny.

Po II wojnie światowej pałac został przejęty przez władze PRL i w 1949 roku stał się oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu. W tym czasie m.in. rozebrano piece, wyburzono XVIII wieczny most prowadzący do pałacu. W 1974 roku PKZ rozpoczęto remont, który w znacznym stopniu zdewastował wnętrza. Edward Bernard Raczyński założył w 1990 roku Fundację im. Raczyńskich w Poznaniu i przekazał jej pałac i park w Rogalinie, Galerię Rogalińską przy Muzeum Narodowym, której pozostawał faktycznym właścicielem, oraz przysługujące mu prawa do majątku ziemskiego otaczającego pałacu i parku rogalińskiego. Pałac i park w Rogalinie pozostały we władaniu Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Galeria obrazów

Galeria malarstwa mieszcząca się w budynku z 1910 roku zawiera zbiory gromadzone przez czterdzieści lat przez Edwarda Raczyńskiego i zgodnie z jego wolą udostępnia dla zwiedzających około 250 z ponad 300 prac ocalałych z pierwotnego zbioru. Galeria ma w swoich zbiorach prace takich artystów jak: Teodor Axentowicz (Portret damy w czarnej sukni (Janiny Poznańskiej)), Olga Boznańska, Julian Fałat, Aleksander Gierymski, Jacek Malczewski (Melancholia, Tobiasz i Parki), Jan Matejko (Dziewica Orleańska), Leon Wyczółkowski, Stanisław Wyspiański, Albert Besnard, Maurice Chabas, Wlastimil Hofman czy Paul Delaroche. Galeria stanowi oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Kościół św. Marcelina i Mauzoleum Raczyńskich

Kościół ukończony w 1820 roku nosi wezwanie św. Marcelina na cześć Marcelego Lubomirskiego, kuzyna fundatora, poległego podczas oblężenia Sandomierza w 1807 roku[5]. Wzorem dla kościoła była świątynia rzymska z I w. p.n.e. w Nimes, we Francji. Kościół ma dwie kondygnacje. Górna pełniła funkcję kaplicy pałacowej i wyposażono ją w ołtarz z 1832 roku wraz z antepedium projektu Franciszka Lanciego. Po lewej stronie znajduje się płaskorzeźba z marmuru z 1880 roku przedstawiająca Marię z Krasińskich Raczyńską, pierwszą żonę Edwarda Aleksandra, z dwojgiem dzieci.

Dolna część kościoła pełni rolę mauzoleum rodu Raczyńskich. Spoczywa w nim m.in. ciało hrabiego Edwarda Bernarda Raczyńskiego, który w latach 1979-1986 był prezydentem RP na uchodźstwie, a także jego córka Wanda Dembińska z mężem rotmistrzem Ryszardem Dembińskim. Spoczywa tam także Konstancja i Roger Raczyńscy oraz serce fundatora świątyni Edwarda Raczyńskiego[6].

Przypisy

Media użyte na tej stronie

Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Poznań County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Poznań County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 52.69 N
  • S: 52.14 N
  • W: 16.43 E
  • E: 17.41 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Legenda dwor.svg
Symbol dworu do legendy mapy
Pomnik Historii logo.svg
Logo Pomników Historii Polski
Album widokow przedstawiajacych miejsca historyczne Ksiestwa Poznanskiego i Prus Zachodnich 1880 (5414411) (cropped).jpg
Tytuł: Album widoków historycznych Polski : poswięcony rodakom. Seria 5, Album widoków przedstawiających miejsca historyczne Księstwa Poznańskiego i Prus Zachodnich
Adres wydawniczy: W Warszawie : lit. M. Fajansa , 1880
Gatunek: albumy; grafika polska; litografia
Forma i typ: grafiki i rysunki
Opis fizyczny: [2] s., [30] k. tabl. : il. ; 32x46 cm
Współtwórcy: Fajans, Maksymilian (1827-1890) Wyd
Data wg nadr. cenzury.
Palace in Rogalin (02).png
Палац у Рогаліні, Польща. План, виконаний Зигмунтом Генделем.
Mosina (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Mosina, Polska
Pałac w Rogalinie (4).jpg
Autor: Bartosz MORĄG, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pałac w Rogalinie
Rogalin, zespół pałacowy, XVIII, XIX.JPG
Autor: Kaczan, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Rogalin, zespół pałacowy, XVIII, XIX
Rogalin.jpg
Autor: Monika Mężyńska, Licencja: CC BY-SA 2.5
Pałac w Rogalinie.