Pałac w Rogalinie

Pałac w Rogalinie

nr rej. 2494/A z 29.05.1952[1]
Elewacja ogrodowa pałacu
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miejscowość	Rogalin
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	barok, klasycyzm
Plan budynku
Położenie na mapie gminy Mosina Pałac w Rogalinie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pałac w Rogalinie
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Pałac w Rogalinie
Położenie na mapie powiatu poznańskiego Pałac w Rogalinie
52°14′04,49″N 16°55′46,88″E/52,234581 16,929689
Strona internetowa

Elewacja pałacu

Z lotu ptaka

Rogalin - kamień upamiętniający wizyty Henryka Sienkiewicza

Pałac w Rogalinie – zabytkowy pałac we wsi Rogalin w województwie wielkopolskim. Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu. Od 2018 zespół pałacowo-parkowy posiada status pomnika historii^[2].

Historia pałacu

Pałac w Rogalinie na litografii Napoleona Ordy (1880)^[3]

Pałac w Rogalinie wybudował w latach 1770-1776 Kazimierz Raczyński pełniący urząd pisarza koronnego, a następnie starosty generalnego Wielkopolski i marszałka nadwornego koronnego. Z jego inicjatywy powstało późnobarokowe założenie pałacowe w typie entre cour et jardin (pomiędzy dziedzińcem, a ogrodem), które przetrwało do dziś w pierwotnym kształcie. Autorem projektu był przypuszczalnie twórca z kręgu saskich architektów działających ówcześnie w Warszawie. W trakcie budowy Kazimierz Raczyński zamówił u Dominika Merliniego i Jana Chrystiana Kamzetzera zrealizowany częściowo klasycystyczny projekt elewacji i wnętrz (sień i schody paradne). Za pałacem rozciąga się ogród francuski z zamykającym go kopcem, z którego dawniej rozpościerał się widok w kierunki rzeki Warty.

W latach 1817-1820 wnuk Kazimierza, Edward Raczyński poszerzył założenie o park krajobrazowy i wzniósł na jego skraju kościół pw. św. Marcelina z mauzoleum Raczyńskich w dolnej kondygnacji, wzorowany głównie na rzymskiej świątyni Maison Carrée w Nimes we Francji. W pałacu z kolei przebudował salę balową na neogotycką zbrojownię, mającą sławić dawne dokonania militarne Polaków. W 2 połowie XIX wieku powstała obecna forma dziedzińca, z gazonem i alejami kasztanowymi.

W końcu XIX wieku Edward Aleksander Raczyński i jego żona Róża z Potockich, przeprowadzili remont pałacu, przekształcając dawną barokową salę jadalną na neobarokową bibliotekę projektu Zygmunta Hendla. W 1910 roku powstał budynek galerii, w którym umieszczono dostępną dla publiczności kolekcję malarstwa europejskiego i polskiego przełomu XIX i XX wieku, uznawaną przed II wojną światową za najlepszy zbiór malarstwa współczesnego na ziemiach polskich^[4].

W czasie II wojny światowej w pałacu mieściła się szkoła Hitlerjugend. W tym czasie obniżono strop biblioteki i zaorano parter ogrodowy na plac ćwiczebny.

Po II wojnie światowej pałac został przejęty przez władze PRL i w 1949 roku stał się oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu. W tym czasie m.in. rozebrano piece, wyburzono XVIII wieczny most prowadzący do pałacu. W 1974 roku PKZ rozpoczęto remont, który w znacznym stopniu zdewastował wnętrza. Edward Bernard Raczyński założył w 1990 roku Fundację im. Raczyńskich w Poznaniu i przekazał jej pałac i park w Rogalinie, Galerię Rogalińską przy Muzeum Narodowym, której pozostawał faktycznym właścicielem, oraz przysługujące mu prawa do majątku ziemskiego otaczającego pałacu i parku rogalińskiego. Pałac i park w Rogalinie pozostały we władaniu Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Galeria obrazów

Galeria malarstwa mieszcząca się w budynku z 1910 roku zawiera zbiory gromadzone przez czterdzieści lat przez Edwarda Raczyńskiego i zgodnie z jego wolą udostępnia dla zwiedzających około 250 z ponad 300 prac ocalałych z pierwotnego zbioru. Galeria ma w swoich zbiorach prace takich artystów jak: Teodor Axentowicz (Portret damy w czarnej sukni (Janiny Poznańskiej)), Olga Boznańska, Julian Fałat, Aleksander Gierymski, Jacek Malczewski (Melancholia, Tobiasz i Parki), Jan Matejko (Dziewica Orleańska), Leon Wyczółkowski, Stanisław Wyspiański, Albert Besnard, Maurice Chabas, Wlastimil Hofman czy Paul Delaroche. Galeria stanowi oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Kościół św. Marcelina i Mauzoleum Raczyńskich

Kościół ukończony w 1820 roku nosi wezwanie św. Marcelina na cześć Marcelego Lubomirskiego, kuzyna fundatora, poległego podczas oblężenia Sandomierza w 1807 roku^[5]. Wzorem dla kościoła była świątynia rzymska z I w. p.n.e. w Nimes, we Francji. Kościół ma dwie kondygnacje. Górna pełniła funkcję kaplicy pałacowej i wyposażono ją w ołtarz z 1832 roku wraz z antepedium projektu Franciszka Lanciego. Po lewej stronie znajduje się płaskorzeźba z marmuru z 1880 roku przedstawiająca Marię z Krasińskich Raczyńską, pierwszą żonę Edwarda Aleksandra, z dwojgiem dzieci.

Dolna część kościoła pełni rolę mauzoleum rodu Raczyńskich. Spoczywa w nim m.in. ciało hrabiego Edwarda Bernarda Raczyńskiego, który w latach 1979-1986 był prezydentem RP na uchodźstwie, a także jego córka Wanda Dembińska z mężem rotmistrzem Ryszardem Dembińskim. Spoczywa tam także Konstancja i Roger Raczyńscy oraz serce fundatora świątyni Edwarda Raczyńskiego^[6].

Przypisy