Pałac w Słobitach
 nr rej. 587/69 z 19 marca 1968 | |
 Widok ruin pałacu w 2009 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Rozpoczęcie budowy | 1621–1624 |
| Ważniejsze przebudowy | 1696–1732 |
| Zniszczono | spalony w 1945 |
| Właściciel | |
Położenie na mapie gminy Wilczęta _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Wilczęta") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu braniewskiego  | |
 54°08′28,6116″N 19°47′09,6252″E/54,141281 19,786007 | |
Pałac w Słobitach – założenie pałacowo-parkowe z przełomu XVII i XVIII wieku we wsi Słobity, pomiędzy Elblągiem a Braniewem.
Historia
W latach 1525–1945 była to główna siedziba pruskiego rodu Dohnów. Założenie pałacowo-parkowe powstało w latach 1696–1732, w 1945 zostało spalone i od tego czasu pozostaje w ruinie.
Cały obiekt wpisany jest do rejestru zabytków NID (pałac z oficynami, park, zespół folwarczny, rządcówka, stajnia, pawilon, brama, obory, owczarnia)[1].
Słobity (niem. Schlobitten) były własnością Dohnów od 1525. W wymienionym roku w miejscowości powstał dom mieszkalny. Achacy zu Dohna przeniósł do Słobit główną siedzibę rodu z Morąga, wznosząc w miejscowości obiekt nazwany Nowym Domem. Jego syn Abraham w latach 1621–1624 zbudował w Słobitach pierwszy pałac. Naśladował on w swojej architekturze XVII-wieczne budownictwo niderlandzkie. Był wzniesiony na planie spłaszczonej litery H, z renesansowymi szczytami wieńczącymi fasady[2].
W 1696 Alexander zu Dohna zainicjował wielką przebudowę obiektu, zachowując jednak w zasadniczym zarysie jej dawny kształt. Pałac w Słobitach stał się reprezentacyjną barokową rezydencją otoczoną ogrodem. Projekt całości wykonał na zamówienie właściciela francuski architekt Jean-Baptiste Broebes. Dostawił on do dotychczasowej bryły pałacu galerie i dobudował do nich skrzydła boczne. Na osi fasady pałacu wzniósł kamienny mostek nad stawem. Przed budynkiem rezydencji miał docelowo znaleźć się zespół budynków gospodarczych, jednak nie wszystkie z projektowanych obiektów tego typu ostatecznie powstały[2]. Od strony południowej, za pałacem, urządzono ogród w stylu francuskim, zaś równolegle do obiektu wzniesiono dwie oficyny[2].
Przebudowa pałacu trwała do 1732 r., od 1704 r. nadzorował ją Johann Caspar Hindersin. Projekt przebudowy głównego budynku rezydencji wykonał architekt miejski z Królewca, Joachim Ludwig Schultheiß von Unfried. Według jego planu pałac miał zachować dotychczasowe rozplanowanie, miał być trójkondygnacyjny i kryty dachem mansardowym. W elewacji frontowej nie zawarto reprezentacyjnego wejścia głównego[3]. Przebudowa objęła również wnętrze pałacu. Na piętrze znalazła się obejmująca dwie kondygnacje sala balowa, dekorowana polichromiami i sztukateriami. W obiekcie urządzono także apartament królewski, gdyż pałac w Słobitach posiadał status pałacu królewskiego, w którym monarchowie mogli zatrzymywać się w czasie podróży. Sztukaterie i rzeźby wykonał Józef Antoni Kraus, zaś dekorację malarską Johann Blommendael i Giovanni Baptista Schannes. W pałacu znajdowała się kolekcja dzieł sztuki zawierająca 450 obrazów, kolekcje monet i sreber, porcelany, mebli, biblioteka z 55 tys. woluminów[3].
W XIX w. ogród przypałacowy został przekształcono w park krajobrazowy. Ostatni niemiecki właściciel rezydencji, Alexander zu Dohna, do roku 1944 wyremontował obiekt i planował przywrócić ogrodom pierwotny kształt. Na początku 1945 pałac został spalony w czasie działań wojennych i od tego czasu pozostaje w stanie ruiny. Kolekcje przechowywane w pałacu zostały częściowo wywiezione przez ostatniego właściciela i rozproszone trafiły do zbiorów muzealnych. Z parku pozostały fragmenty starego drzewostanu, w tym pomnikowe lipy posadzone w 1625[3].
Pałac stanowił tło w filmie Papusza z 2013 roku, przedstawiającym życie romskiej poetki Bronisławy Wajs[4].
Przypisy
- ↑ Wikiprojekt:Wiki Lubi Zabytki/wykazy/województwo warmińsko-mazurskie/powiat braniewski/Gmina Wilczęta/NID
- ↑ a b c M. Jackiewicz-Garniec, M. Garniec: Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich. Dobra utracone czy ocalone. Olsztyn: Wspólnota Kulturowa BORUSSIA, 1999, s. 60–63. ISBN 83-909724-4-1.
- ↑ a b c M. Jackiewicz-Garniec, M. Garniec: Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich. Dobra utracone czy ocalone. Olsztyn: Wspólnota Kulturowa BORUSSIA, 1999, s. 64–65. ISBN 83-909724-4-1.
- ↑ Bathory, Pockets Full of Sand: Szlakiem ruin albo Papusza i bizony, Pockets Full of Sand, 10 lutego 2012 [dostęp 2017-04-23].
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.52 N
- S: 53.07 N
- W: 19.05 E
- E: 22.95 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Braniewo County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 54.46 N
- S: 54.09 N
- W: 19.61 E
- E: 20.40 E