Pałac w Załężu

Pałac w Załężu
Symbol zabytku nr rej. A/1473/92 z 8 lipca 1992 roku[1][2]
Ilustracja
Pałac w Załężu od strony północnej
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Adres

ul. Gliwicka 159,
40-857 Katowice

Typ budynku

budynek dworski dawnego folwarku

Styl architektoniczny

neoklasycyzm

Kondygnacje

2

Rozpoczęcie budowy

1886

Ukończenie budowy

1887

Ważniejsze przebudowy

1905, 1933

Kolejni właściciele

spółka Georg von Giesches Erben

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się ikonka pałacu z opisem „pałac w Załężu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się ikonka pałacu z opisem „pałac w Załężu”
Ziemia50°16′02,5867″N 18°59′29,8982″E/50,267385 18,991638

Pałac w Załężu (nazywany również Dworem) – neoklasycystyczny pałac położony przy ulicy Gliwickiej 159 w Katowicach, na terenie dzielnicy Załęże[1]. Stanowił on w przeszłości fragment założenia folwarcznego[3]. Pałac został wzniesiony w latach 1886–1887 i mieściła się w nim pierwotnie regionalna dyrekcja spółki Georg von Giesches Erben. W latach międzywojennych była siedzibą spółki Giesche, a obecnie prywatnego szpitala.

Historia

Załęski pałac w 1909 roku

Istnienie załęskiego folwarku datuje się na wiek XVI wiek. W XIX wieku folwark należał do właścicieli wsi Załęże. Na terenie folwarku pałac wzniesiono w latach 1886–1887. Powstał on w miejscu dawnego, prawdopodobnie drewnianego budynku[3]. Nowy pałac został przebudowany w 1905 roku według projektu Georga i Emila Zillmanów (następne przebudowy w latach: 1924, 1925 i 1933)[1]. W pałacu dworskim od 1886 do 1945 roku mieściła się regionalna dyrekcja Spółki Akcyjnej Spadkobierców Georga von Giesche[4]. Od 1887 roku mieszkał tu generalny dyrektor spółki Georg von Giesches Erben – Friedrich Bernhardi, który w 1896 roku kierował stąd akcją ratowniczą w kopalni Cleophas (obecnie Kleofas)[5]. Po II wojnie światowej mieścił się tu Górniczy Zakład Lecznictwa Ambulatoryjnego, a w latach 50. XX w. przedszkole, które później przeniesiono do budynku obok. Pałac od 2007 roku, po zakupie przez spółkę Avimed, został odrestaurowywany, a po adaptacji pomieszczeń od 2009 roku działa w nim prywatny szpital[4].

Architektura i otoczenie

Budynek jest w stylu klasycystycznym. Posiada dwie kondygnacje, podpiwniczenie oraz poddasze. We wnętrzu obiektu znajduje m.in. się klatka schodowa ze zdobionymi balustradami oraz wielki żyrandol pochodzący z końca XIX wieku. Przed wejściem znajduje się specjalny podjazd dla pojazdów kołowych[3].

Przy pałacu mieści się park składający się z dwóch części oddzielonych ulicą Gliwicką: północnej – tam gdzie zlokalizowany jest dwór oraz południowej – obecny plac Józefa Londzina (nazywany również popularnie Gruszka placem). W pobliżu pałacu znajduje się przystanek tramwajowy oraz autobusowy Załęże Dwór[6].

Galeria

Przypisy

  1. a b c Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. [dostęp 2011-07-04]. (pol.).
  2. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2020-12-13].
  3. a b c Bulsa, Grzegorek i Witaszczyk 2013 ↓, s. 36.
  4. a b Bulsa, Grzegorek i Witaszczyk 2013 ↓, s. 37.
  5. Michał Bulsa, Kim był Friedrich Bernhardi? (pol.) szopienice.org [dostęp 2017-10-15]
  6. Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2020-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)]. (pol.).

Bibliografia

  • Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk: Domy i gmachy Katowic. Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2013. ISBN 978-83-63780-00-5.

Media użyte na tej stronie

Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Upper Silesia coat of arms.png
Historical coat of arms of Upper Silesia (Oberschlesien). The region is now in Poland and there exists the voivodship of Silesia, but it has different borders.
Zalenze – Scholss.jpg
Katowice - Załęże. Pałac przy ul. Gliwickiej 159 w 1909 roku
Dwór w Załężu ul. Gliwicka Katowice.jpg
Autor: Christophorus ex Silesia, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Katowice, ul. Gliwicka 159 - budynek dworski dawnego folwarku z 1886 roku, tzw. Pałac w Załężu (zabytek nr A/1473/92)
Legenda dwor.svg
Symbol dworu do legendy mapy
Kattowitz Villa Grundmann.jpg
Willa Friedricha Wilhelma Grundmann w Katowicach.