Państwa centralne
Państwa centralne (ang. Central Powers, fr. Empires centraux, niem. Mittelmächte, węg. Központi hatalmak, tur. Merkezî Devletleri, bułg. Централни сили) − istniejący w okresie I wojny światowej sojusz Cesarstwa Niemieckiego, Monarchii Austro-Węgierskiej, Carstwa Bułgarii i Imperium Osmańskiego. Przeciwnikiem państw centralnych była Ententa.
Nazwa sojuszu pochodzi od centralnego położenia w Europie Niemiec i Austro-Węgier, które były otoczone ze wszystkich stron państwami Ententy. Początkowo to Niemcy i Austro-Węgry dźwigały ciężar wojny.
Przedwojenny sojusz Niemiec i Austro-Węgier, a także Włoch, które go opuściły, nazywał się Trójprzymierzem. Niemcy podpisały układ z Austro-Węgrami w 1879 roku, natomiast układ z Włochami w 1882. Imperium Osmańskie weszło w sojusz z Niemcami 2 sierpnia 1914 roku, zaś Bułgaria 14 października 1915 roku.
Traktaty i rozejmy
Państwa centralne przegrały ostatecznie wojnę, mimo pokonania Rosji i Rumunii. W 1918 roku kolejno zawieszenie broni podpisywały:
|
|
|
Ponieważ Austro-Węgry rozpadły się, osobny rozejm w Belgradzie oraz traktat pokojowy podpisano również z Węgrami, uznając je za jedno z państw centralnych.
Traktaty pokojowe z państwami centralnymi:
Państwo | Traktat |
---|---|
![]() | Traktat z Saint-Germain |
![]() | Traktat z Neuilly |
![]() | Traktat wersalski |
![]() | Traktat w Trianon |
![]() ![]() | Traktat w Sèvres |
Przywódcy
Austro-Węgry
- Franciszek Józef I: cesarz Austro-Węgier
- Karol I: cesarz Austro-Węgier
- Leopold Berchtold: minister spraw zagranicznych Austro-Węgier
- István Tisza: premier Węgier
- Fryderyk Habsburg: naczelny wódz armii austro-węgierskiej
- Franz Conrad von Hötzendorf: szef austro-węgierskiego sztabu generalnego
- Arthur Arz von Straussenburg: szef austro-węgierskiego sztabu generalnego
- Svetozar Boroević von Bojna: marszałek postrzegany jako jeden z najlepszych strategów obronnych wojny
- Anton Haus: naczelny dowódca austro-węgierskiej marynarki wojennej
- Maximilian Njegovan: naczelny dowódca austro-węgierskiej marynarki wojennej
- Miklós Horthy: naczelny dowódca austro-węgierskiej marynarki wojennej
Cesarstwo Niemieckie
- Wilhelm II: cesarz niemiecki
- Theobald von Bethmann Hollweg: kanclerz Niemiec
- Helmuth von Moltke: szef niemieckiego sztabu generalnego
- Erich von Falkenhayn: szef niemieckiego sztabu generalnego
- Paul von Hindenburg: szef niemieckiego sztabu generalnego
- Alfred von Tirpitz: admirał Kaiserliche Marine
- Reinhard Scheer: dowódca cesarskiej floty morskiej
- Erich Ludendorff: naczelny kwatermistrz armii niemieckiej
- Leopold Bawarski: naczelny dowódca teatru wschodniego
- Max Hoffmann: szef sztabu teatru wschodniego
- Wilhelm Souchon: niemiecki doradca ds. marynarki wojennej w imperium osmańskim
- Otto Liman von Sanders: niemiecki doradca ds. marynarki wojennej w imperium osmańskim
- Paul von Lettow-Vorbeck: niemiecki dowódca kampanii wschodnioafrykańskiej
- Hermann von François: niemiecki generał
- Georg von der Marwitz: niemiecki generał kawalerii
Imperium Osmańskie
- Mehmed V: sułtan imperium osmańskiego
- Mehmed VI: sułtan imperium osmańskiego
- Said Halim Pasza: wielki wezyr
- İsmail Enver: naczelny dowódca armii imperium osmańskiego
- Fritz Bronsart von Schellendorf: szef sztabu generalnego
- Mustafa Kemal Atatürk: dowódca 2 Armii
- Ahmed Dżemal: dowódca 4 Armii w Syrii, minister marynarki wojennej
- Fevzi Çakmak: dowódca 7 Armii w Palestynie
Bułgaria
- Ferdynand I: car Bułgarii
- Wasił Radosławow: premier Bułgarii
- Nikoła Żekow: naczelny dowódca bułgarskiej armii
- Georgi Todorow: dowódca 2 Armii, zastępca naczelnego dowódcy
- Konstantin Żostow: szef sztabu generalnego
- Władimir Wazow: bułgarski generał
Jabal Shammar
- Saʿūd I bin ʿAbd al-ʿAzīz: emir Jabal Shammar
Państwo Derwiszów
- Mohammed Abdullah Hassan: sajjid Derwiszów
Sułtanat Dar Fur
- Ali Dinar: sułtan Dar Furu
Demokratyczna Republika Azerbejdżanu
- Fətəli xan Xoyski: premier Azerbejdżanu od 28 maja 1918 do 14 kwietnia 1919
- Nəsib bəy Yusifbəyli: premier Azerbejdżanu od 14 kwietnia 1919 do 1 kwietnia 1920
- Samad bej Mehmandarow: azerski generał artylerii
- Ali-Agha Szixlinski: azerski generał artylerii
Media użyte na tej stronie
Flag of the Austro-Hungarian Monarchy (1867-1918)
Bundesflagge und Handelsflagge des Norddeutschen Bundes (1866-1871) und Reichsflagge des Deutschen Reiches (1871-1918)
Bundesflagge und Handelsflagge des Norddeutschen Bundes (1866-1871) und Reichsflagge des Deutschen Reiches (1871-1918)
Flaga Niemiec o proporcjach 3:2
Flag of Hungary from 6 November 1915 to 29 November 1918 and from August 1919 until mid/late 1946.
Drei Kaiser Bund
Autor: Nieznany , Licencja: CC BY-SA 3.0
Postcard depicting the leaders of the Central Powers.
1918 version of Flag of Azerbaijan - variant
Piechart showing percentage of military deaths during World War I for the Central Powers.
Autor: Guilherme Paula, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Flag of the Emirate of Ha'il
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.5
Bandera del Front d'Alliberament Darfur, Sudan.
The Ottoman flag of 1844–1922. Late Ottoman flag which was made based on the historical documents listed in the Source section. Note that a five-pointed star was rarely used in the star-and-crescent symbol before the 19th century.
WW1 postcard showing Central Powers monarchs: Germany (Prussia), Austria-Hungary, Ottomans, Bulgaria
"Vereinte Kräfte führen zum Ziel" (United powers lead to the goal)
- William II of Germany
- Franz Joseph of Austria-Hungary
- Mehmed V of Ottoman Empire
- Ferdinand I of Bulgaria