Państwo arłamowskie

Dawny hotel w Jamnej Górnej
Willa w Trójcy

Państwo arłamowskie (nazywane też księstwem arłamowskim) – popularna nazwa utworzonego pod koniec lat 60. XX wieku Ośrodka Wypoczynkowego Urzędu Rady Ministrów w Arłamowie oznaczonego w czasach PRL kryptonimem W-2 (kryptonim W-1 nosił ośrodek w Łańsku)[1]. Ośrodek został rozbudowany w latach 70. XX wieku pod kierownictwem ówczesnego premiera Piotra Jaroszewicza i stał się jego ulubionym miejscem wypoczynku[2]. Państwo arłamowskie upadło w wyniku transformacji systemowej w Polsce w 1989 r.

Historia

Projekt budowy ośrodka powstał na początku lat sześćdziesiątych XX wieku za czasów sekretarzowania Władysława Gomułki, a jego organizatorami byli premier Józef Cyrankiewicz i ówczesny poseł tej ziemi Piotr Jaroszewicz[3]. Teren ośrodka obejmował obszar o powierzchni około 30 000 hektarów i w jego skład wchodziły następujące wsie: Arłamów, Borysławka, Sopotnik, Paportno, Trójca, Łomna, Krajna, Jamna Górna, Jamna Dolna, Grąziowa, Kwaszenina, Trzcianiec[4] położone obecnie we wschodniej części województwa podkarpackiego. Tereny te były zupełnie niezamieszkane wskutek powojennego wysiedlenia ludności ukraińskiej do ZSRR, a następnie Akcji „Wisła”[4]. Obszar o 120-kilometrowej długości granic ogrodzono. W wysokie ogrodzenie wkomponowane były przejścia dla zwierząt, tak skonstruowane, by dało się przejść tylko w kierunku do środka. Wewnątrz ogrodzonego terenu znalazł się także rezerwat Turnica. Wszystkie drogi dojazdowe zamknięte były stalowymi szlabanami i strzeżone przez uzbrojone patrole wojskowe, gdyż teren Ośrodka był ochraniany i obsługiwany przez Nadwiślańskie Jednostki Wojskowe Ministerstwa Spraw Wewnętrznych stacjonujące w Grąziowej, Kwaszeninie, Trójcy i Trzciańcu[2].

W czasie działania Ośrodka zniszczono i zaorano prawie wszystkie cmentarze[4]. Zlikwidowano prawie wszystkie znajdujące się na jego terenie cerkwie. Tylko cerkiew z Grąziowej przeniesiono w 1968 do Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.

Hotel wraz z budynkami pomocniczymi wzniesiono we wschodniej części wsi Jamna Górna na zboczach góry „Arłamów”. Natomiast w Trójcy zbudowano domki w stylu pseudotatrzańskim. Powstało także lotnisko dla rządowych samolotów w Krajnej oraz kilka wojskowych gospodarstw rolnych[2]. Arłamowski Państwowy Ośrodek Hodowlany powstał w Kwaszeninie w 1973 w celu zaopatrywania w żywność bazy hotelowej. W 1983 przekształcono go w Wojskowe Gospodarstwo Rolne, istniejące do 1992. W 1987 hodowało ono 4,5 tys. sztuk bydła w tym około 200 krów mlecznych, ponad 1,5 tys. owiec i tysiąc sztuk trzody chlewnej.

Ośrodek był miejscem polowań, na które Edward Gierek zapraszał zaprzyjaźnionych przywódców innych krajów. W ośrodku gościli m.in.: sekretarz generalny KPZR Leonid Breżniew, premier ZSRR Aleksiej Kosygin, minister spraw zagranicznych ZSRR Andriej Gromyko, przywódca NRD Erich Honecker, prezydent Jugosławii Josip Broz Tito, ostatni szach Iranu Mohammad Reza Pahlawi, król Belgii Baldwin I Koburg, prezydent Francji Valéry Giscard d’Estaing, premier Bawarii Franz Josef Strauß[4][5]. Do zapewnienia bezpieczeństwa w ośrodku była przewidziana JW Nr 2667[6].

W okresie stanu wojennego przebywał tu od maja do listopada 1982 internowany Lech Wałęsa[2].

W 1989 ośrodek rządowy uległ likwidacji. Prawie całe wyposażenie kompleksu hotelowego wywieziono do ośrodka w Trójcy, będącego nadal w gestii Urzędu Rady Ministrów. Główny budynek ośrodka w 1991 został przekazany na rzecz gminy Ustrzyki Dolne.

Przypisy

  1. ↑ Krzysztof Potaczała: Bieszczady w PRL-u. Olszanica: Wydawnictwo BOSZ, 2012, s. 64. ISBN 978-83-7576-154-2.
  2. ↑ a b c d Wiesław Stebnicki, Arłamów rośnie jak na drożdżach, galicjusz.pl [dostęp 2013-08-29] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-03].
  3. ↑ Wiesław Stebnicki, Arłamów – fakty i mity, „Podkarpacie”, 23 grudnia 2001, s. 15.
  4. ↑ a b c d Stanisław Błachnio, Arłamów W1 – czyli tajemnice perelu, krajoznawcy.info.pl [dostęp 2013-08-29].
  5. ↑ Tablica informacyjna hotelu Rezydencja.
  6. ↑ Marcin Kandefer. ...bronić niepodległości i granic. 25 lat minęło. W Sanoku było nam dobrze. „Tygodnik Sanocki”. Nr 34 (354), s. 5, 21 sierpnia 1998. 

Media użyte na tej stronie

Relaks w Trójcy.jpg
Autor: Tomasz Zugaj, Licencja: CC BY-SA 4.0
Teren byłego Ośrodka Wypoczynkowego Urzędu Rady Ministrów PRL, obecnie ogólnie dostępny. Widoczna willa w stylu zakopiańskim, niegdyś miejsce wypoczynku wysokich rangą członków PZPR.