Państwo plemienne

Ten artykuł od 2019-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Państwo plemienne – forma organizacji społeczeństw znajdujących się na etapie wspólnoty plemiennej.

Europejskie państwa plemienne

Europejskie państwa plemienne nie miały charakteru terytorialnego (nie miały wytyczonych granic), lecz personalny – ich organizacja opierała się na związku osób o wspólnym pochodzeniu i najczęściej posługujących się tym samym językiem. Funkcje państw plemiennych były ograniczone do zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego (wojskowość) i wewnętrznego poprzez stosowanie prawa zwyczajowego (sądownictwo).

Na etapie demokracji wojennej głównym organem władzy był wiec – zgromadzenie wszystkich wolnych członków plemienia zdolnych do noszenia broni. Do jego zadań należały: wypowiadanie wojny i zawieranie pokoju, rozstrzyganie najważniejszych spraw sądowych (pozostałe rozstrzygali wybierani na wiecu naczelnicy ziem) oraz wybór wodza na czas wojny (łac. dux).

Pierwszą udaną próbę przekształcenia doraźnego związku plemiennego Germanów w organizację o charakterze państwowym podjął król Markomanów – Marbod. Stworzył on około 8 r. p.n.e. na terenie dzisiejszych Czech dość silną organizację opartą na wzorach rzymskich. Wpływy Marboda objęły także wiele innych plemion germańskich. Wcześniej związki tworzono tylko dla doraźnych celów wojennych.

Z czasem funkcjonowanie godności wodzowskiej uniezależniło się od kwestii aktualnie toczonych wojen. Jednocześnie wódz objął przewodnictwo obradom wiecu i otrzymał decydujący głos w rozstrzyganiu sporów. W ten sposób z doraźnie wybieranego wodza, którego władza miała charakter demokratyczny, wyewoluował – także wybierany, lecz dożywotnio – monarcha, król (łac. rex).

Z upływem czasu, w III oraz IV wieku n.e. germańskie państwa plemienne zaczęły się łączyć w większe organizacje zwane państwami szczepowymi. Do najważniejszych należały państwa: Wizygotów, Wandalów, Burgundów, Franków, Ostrogotów, Longobardów oraz państwa anglosaskie.

Pierwsze słowiańskie państwa szczepowe pojawiły się na przełomie V i VI wieku. Do końca I tysiąclecia n.e. powstały: najpierw państwo Samona oraz państwo wielkomorawskie; następnie także państwa: serbskie, bułgarskie, chorwackie, czeskie i polskie.

Zobacz też

• Karantania

Bibliografia

• Michał Sczaniecki: Powszechna historia państwa i prawa. Warszawa: LexisNexis, 2003, s. 45–49. ISBN 83-7334-030-0.