Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego
 Budynek PKPG od strony placu Trzech Krzyży | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data utworzenia | 1945 |
| Data likwidacji | 1997 |
| Adres | |
| plac Trzech Krzyży 3/5 00-507 Warszawa | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°13′42,7″N 21°01′18,7″E/52,228528 21,021861 | |
Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego (PKPG) – polska instytucja istniejąca w latach 1949–1956, która przejęła kompetencje zlikwidowanego poprzedniego, pierwszego organu planowania gospodarczego w Polsce Centralnego Urzędu Planowania (1945–1948), Głównego Urzędu Planowania Przestrzennego oraz częściowo Ministerstwa Przemysłu i Handlu[1].
Centralny Urząd Planowania zajmował się przygotowaniem odbudowy kraju ze zniszczeń wojennych, opracowywał plany rozwoju gospodarczego (plan trzyletni) i nadzorował ich wykonanie.
Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego utworzona została 22 kwietnia 1949[2]. Była organem nadrzędnym wobec ministerstw gospodarczych – „superministerstwem”[3]. Zakresem działania obejmowała politykę gospodarczą państwa, w tym opracowywanie narodowych planów gospodarczych i kontrolę nad ich realizacją, nadzór nad systemem planowania, koordynowanie działalności resortów gospodarczych, rozdzielnictwo materiałów i wyrobów gotowych, przestrzenne zagospodarowanie kraju, kształtowanie cen i taryf, organizację przedsiębiorstw, oddziaływanie na sektor prywatny. Komisja odpowiadała za opracowanie i realizację planu sześcioletniego[1].
Przewodniczący PKPG sprawował nadzór m.in. nad: Głównym Urzędem Statystycznym, Urzędem Patentowym, Głównym Urzędem Miar, Polskim Komitetem Normalizacyjnym, Instytutem Ekonomiki i Organizacji Przemysłu. PKPG była głównym organem kierującym gospodarką państwa i kształtującym jego politykę ekonomiczną. Jej powołanie istotnie przyczyniło się do centralizacji zarządzania gospodarką i ograniczania samodzielności poszczególnych szczebli zarządzania. PKPG, bazując na sowieckich rozwiązaniach, zwiększała liczbę wskaźników ustalanych centralnie kosztem inicjatywy przedsiębiorstw i jednostek administracji terenowej[1].
PKPG rozwiązano 15 listopada 1956 ze względu na zmiany polityczne[1]. Została zastąpiona przez Komisję Planowania przy Radzie Ministrów[4], w 1988 ponownie jako Centralny Urząd Planowania. W wyniku reformy administracyjnej w 1997 Urząd został zlikwidowany[5].
Kierownictwo
- Prezesi CUP[6]
- 1945–1948 – Czesław Bobrowski
- 1948–1949 – Tadeusz Dietrich
- Przewodniczący PKPG
Funkcję przewodniczącego pełnił wicepremier i przewodniczący Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów[1]:
- 1949–1954 – Hilary Minc
- 1954–1956 – Eugeniusz Szyr
- 1956–1956 – Stefan Jędrychowski
- Przewodniczący
- 1956–1968 – Stefan Jędrychowski
- 1968–1970 – Józef Kulesza
- 1970–1971 – Stanisław Majewski
- 1971 – Witold Trąmpczyński, p.o.
- 1971–1975 – Mieczysław Jagielski
- 1975–1980 – Tadeusz Wrzaszczyk
- 1980–1981 – Henryk Kisiel
- 1981–1982 – Zbigniew Madej
- 1982–1983 – Janusz Obodowski
- 1983–1987 – Manfred Gorywoda
- 1987–1988 – Zdzisław Sadowski
- 1988 – Stanisław Długosz, p.o.
- Ministrowie CUP
- 1989 – Franciszek Gaik
- 1989–1990 – Jerzy Osiatyński
- 1991–1992 – Jerzy Eysymontt
- 1992–1993 – Jerzy Kropiwnicki
- 1993–1996 – Mirosław Pietrewicz
Siedziba
Mieściła się przy ul. Daszyńskiego 10 (1948)[7], następnie w wybudowanym dla Komisji budynku z 1949 (proj. Stanisław Bieńkuński i Stanisław Rychłowski przy pl. Trzech Krzyży 3-5. Obecnie budynek zajmuje Ministerstwo Rozwoju.
Przypisy
- ↑ a b c d e Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-06-23].
- ↑ M.P. z 1949 r. nr 26, poz. 190
- ↑ Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego, sztetl.org.pl [dostęp 2020-06-23].
- ↑ Wolters Kluwer, Utworzenie przy Radzie Ministrów Komisji Planowania i zniesienie Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego., OpenLEX [dostęp 2020-06-23] (pol.).
- ↑ Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej (Dz.U. z 1996 r. nr 106, poz. 497).
- ↑ Tadeusz Mołdawa: Ludzie władzy 1944-1991, PWN Warszawa 1991
- ↑ Spis Telefonów Warszawskiego Okręgu Poczt i Telegrafów na rok 1948/49
Media użyte na tej stronie
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Budynek Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego w Warszawie