Państwowa Szkoła Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie

Państwowa Szkoła Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie – utworzona przed I wojną światową w Krakowie szkoła przemysłu artystycznego zorganizowana na wzór analogicznych szkół w Wiedniu i Pradze, stawiająca sobie za cel „szkolenie sił fachowych w różnych zakresach wytwórczości przemysłowej i rękodzielniczej – sił które by tę wytwórczość zarówno pod względem technicznym jak artystycznym w pełni opanowały”[1].

Historia

W 1884 roku miasto Kraków zorganizowało - niezależnie od istniejącej już Szkoły Sztuk Pięknych - osobną Szkołę Modelowania i Rysunku, która w r. 1890 została jako oddział przydzielona do Państwowej Wyższej Szkoły Przemysłowej. Oddział ten został w 1914 roku zreorganizowany na wzór szkół przemysłu artystycznego w Wiedniu i w Pradze. Przewidywano wówczas bliskie usamodzielnienie się szkoły i nadanie jej praw akademickich; prawa takie uzyskały szkoły w Wiedniu i w Pradze. Wybuch I wojny światowej spowodował przerwę w nauce w szkole krakowskiej i pokrzyżował plany jej usamodzielnienia. W 1918 roku Szkoła Przemysłu Artystycznego została na nowo uruchomiona, początkowo w dawnej strukturze organizacyjnej Wyższej Szkoły Przemysłowej, a od 1921 jako samodzielna placówka bez statusu akademickiego pod nazwą Państwowa Szkoła Przemysłu Artystycznego z siedzibą przy al. Mickiewicza 21. W 1927 roku szkołę przemianowano na Państwową Szkołę Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego. W 1938 roku szkołę przekształcono w Państwowy Instytut Sztuk Plastycznych (PISP). Instytut był szkołą typu średnio-wyższego; dwa lata wydziału ogólnego dawały uprawnienia matury licealnej a wydziały specjalne były studiami na poziomie studiów wyższych[2] . Po wybuchu wojny szkoła nadal funkcjonowała w budynku filialnym przy ul. Wenecja 2. W 1940 roku przeniesiona do gmachu ASP przy pl. Matejki 13 jako Średnia Zawodowa Szkoła Przemysłu Artystycznego (Kunstgewerbeschule), zamknięta w marcu 1943 roku. Reaktywowana w lutym 1945 roku jako PISP z siedzibą przy ul. Humberta 3, od roku 1945/6 funkcjonowała pod zmienioną nazwą jako Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych (PWSSP) z 2-letnim Wydziałem Ogólnym oraz 3-letnimi wydziałami: Plastyki Architektonicznej i Przemysłowej, Projektowania Poligraficznego, Wzornictwa Włókienniczego. W 1950 roku PWSSP połączono z ASP i utworzono Akademię Sztuk Plastycznych[3].

Program kształcenia

Nauka w szkole podzielona była na dwa etapy. Na pierwszym etapie w dwuletniej Szkole Ogólnej uczniów obowiązywały następujące przedmioty: kompozycja i konstrukcja brył w rozmaitych materiałach, nauka o formach ornamentalnych, pismo i heraldyka, studium natury, studium aktu, anatomiczne rysowanie i modelowanie, uzupełniające ćwiczenia zawodowe w warsztatach, rysunek techniczny, nauka o rzutach, o cieniach i nauka perspektywy, historia sztuki i przemysłu artystycznego, chemia przemysłowa, nauka o materiałach, nauka przemysłowo-kupiecka, rachunki, buchalteria, stylistyka, wiadomości o ustroju państwa. Po ukończeniu pierwszego etapu uczniowie nabywali umiejętności praktycznych w jednym z siedmiu wydziałów specjalnych lub warsztatów. Były to:

  1. Wydział Architektury Wnętrz (Sprzętarstwo)
  2. Wydział Malarstwa Dekoracyjnego
  3. Wydział Grafiki
  4. Wydział Tekstylny (Tkactwa Artystycznego Haftów i Koronek)
  5. Wydział Rzeźby Dekoracyjnej
  6. Wydział Ceramiki
  7. 2-letni kurs garncarsko-kaflarski.

Nauka w szkołach specjalnych trwała przeciętnie dwa lata[4].

Nauczyciele

Między innymi: Jan Raszka, Jan Bukowski, Wiesław Zarzycki, Wacław Krzyżanowski, Zdzisław Gedliczka, Franciszek Kalfas, Henryk Uziembło, Witold Chomicz, Tadeusz Szafran, dr Henryk Kunzek, dr Kwiatkowski, dr Krzemecki, radca Kolbuszowski, prof. Górka, prof. Haraszyn[5].

Uczniowie

Uczniami szkoły byli m.in. Jerzy Chojnacki, Wojciech Czerwosz, Józef Gosławski (twórca pomnika Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli) i Zbigniew Dunajewski (twórca pomnika Jana Kilińskiego w Trzemesznie).

Przypisy

  1. ↑ Karol Homolacs. Państwowa Szkoła Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie. „Rzeczy Piękne”. IX, s. 3–7, 1930. Kraków: Miejskie Muzeum Przemysłowe Im. Dra Adrjana Baranieckiego. 
  2. ↑ Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Krakowie 1949-1955. Przeszłość, stan obecny, zamierzenia, organizacja. Kraków 1949 s. 7.
  3. ↑ J. Krawczyk, W cieniu Akademii Sztuk Pięknych. Od Oddziału Przemysłu Artystycznego Państwowej Szkoły Przemysłowej do Państwowej Szkoły Przemysłu Artystycznego w Krakowie (1891-1921). Małopolska 2021 t. XXIII s. 9-34.
  4. ↑ Ulotka informacyjna Państwowej Szkoły Sztuk Dekoracyjnych i Przemysłu artystycznego w Krakowie
  5. ↑ Szkoła Przemysłu Artystycznego w Krakowie, „Przemysł i Rzemiosło”, I, Muzeum Przemysłowe Im. Dr. Adriana Baranieckiego w Krakowie, 1921, s. 39.