Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza w Brzeżanach

Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza w Brzeżanach
—gimnazjum / liceum ogólnokształcące—
Ilustracja
Gmach gimnazjum podczas uroczystości 7 listopada 1937
Państwo II Rzeczpospolita
MiejscowośćBrzeżany
Data założenia1805
PatronEdward Śmigły-Rydz
brak współrzędnych

Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza w Brzeżanach – polska szkoła z siedzibą w Brzeżanach w okresie II Rzeczypospolitej, od 1938 o statusie gimnazjum i liceum ogólnokształcącego.

Popiersie Edwarda Śmigłego-Rydza

Historia

Gimnazjum zostało otwarte w okresie zaboru austriackiego 1 września 1805 po przeniesieniu ze Zbaraża, gdzie istniało od 1789 (zob. gimnazjum w Zbarażu)[1]. Inicjatorką przeniesienia szkoły była ks. Izabela Lubomirska, która przekazała pięć pomieszczeń w ratuszu w mieście[1]. Pierwszy egzamin dojrzałości w gimnazjum został przeprowadzony w 1865[1]. Przed 1918 szkoła działała pod nazwami „C. K. Gimnazjum w Brzeżanach” i „C. K. Wyższe Gimnazjum w Brzeżanach”. W czerwcu 1906 odbyły się uroczyste obchody 100-lecia istnienia gimnazjum w Brzeżanach[2].

Po zakończeniu I wojny światowej oraz powstaniu Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej od listopada 1918 szkoła funkcjonowała jako Państwowe Gimnazjum z ukraińskim językiem wykładowym[3].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i nastaniu II Rzeczypospolitej szkoła funkcjonowała jako „Gimnazjum Państwowe w Brzeżanach”, prowadzone w typie neoklasycznym[1]. W latach 20. szkoła mieściła się nadal w budynku ratusza, należącego do hr. Jakuba Potockiego[4]. W 1926 w Gimnazjum działało w charakterze utrakwistyczny, tj. z dwoma językami wykładowymi: polskim i ruskim[1]. Wówczas w Gimnazjum było osiem polskich klas z ośmioma oddziałami, w których uczyło się łącznie 286 uczniów płci męskiej i 53 uczennice[1].

Rozporządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 15 lutego 1937 została ustalona nazwa szkoły „Państwowe Gimnazjum im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza w Brzeżanach”[5][6]. Zarządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Wojciecha Świętosławskiego z 23 lutego 1937 „Państwowe Gimnazjum im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza w Brzeżanach” zostało przekształcone w „Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza w Brzeżanach” (państwową szkołę średnią ogólnokształcącą, złożoną z czteroletniego gimnazjum i dwuletniego liceum), a po wejściu w życie tzw. reformy jędrzejewiczowskiej szkoła miała charakter koedukacyjny, a wydział liceum ogólnokształcącego był prowadzony w typie humanistycznym i przyrodniczym w polskim języku nauczania oraz w typie humanistycznym w ruskim języku nauczania[7]. Podczas uroczystości 7 listopada 1937 w kościele w Brzeżanach poświęcono sztandar gimnazjalny, a wizytator KOSL Juliusz Zaleski w holu na parterze gmachu szkoły dokonał odsłonięcia popiersia Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza autorstwa rzeźbiarza Jana Małety[8].

Dyrektorzy

  • Joseph Werner (1844[9])
  • Antoni Lischka (1845[1]–1862[10])
  • Wilhelm Schechtel[1]
  • Antoni Sołtykiewicz[1] (1868–1872[11])
  • Mateusz Kurowski[1]
  • Franciszek Grzegorczyk[1][12] (do 11 czerwca 1905[13])
  • Aleksander Frączkiewicz[14][1] (od 13 października 1905[15])
  • Wołodymyr Husak[3][16]
  • Roman Koestlich (po 1918–1938)[17][1][18]
  • E. Olszewski (1937)[19]

Nauczyciele

Uczniowie i absolwenci

Absolwenci
Uczniowie

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 167-168, 173.
  2. ↑ Stulecie istnienia gimnazyum. „Nowości Illustrowane”. Nr 25, s. 12, 23 czerwca 1906. 
  3. ↑ a b Ю. Добровольський: Із записника учня першої кляси Бережанської гімназії 1918 — 1919 рр. W: Бережанська Земля : у 3 т. / Український архів. Т. XIX. Париж — Сидней — Торонто: Комітет «Видавництва Бережани», 1970, s. 396. (ukr.)
  4. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum Państwowego w Brzeżanach za rok szkolny 1921/22. Brzeżany: 1922, s. 6.
  5. ↑ 47. Komunikat o ustaleniu nazwy państwowego gimnazjum w Brzeżanach. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 2, s. 57, 27 lutego 1937. 
  6. ↑ Organizacja szkół. Nazwa. „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. Nr 3, s. 169, 22 marca 1937. 
  7. ↑ Państwowe licea i gimnazja w Okręgu Szkolnym Lwowskim. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. Nr 6, s. 261, 30 czerwca 1938. 
  8. ↑ J.W.P. Wizytatorowi Dr Juliuszowi Zaleskiemu Koło Rodzicielskie Państwowego Gimnazjum w Brzeżanach z okazji odsłonięcia popiersia Marszałka E. Śmiegłego-Rydza i poświęcenia sztandaru w dniu 7.XI.1937 r.. Brzeżany: Koło Rodzicielskie Państwowego Gimnazjum, 1937, s. 4-7.
  9. ↑ Schematismus des Königreiches Galizien und Lodomerien. Für das Jahr 1844. Lemberg, 1844, s. 452. (niem.)
  10. ↑ Handbuch des Statthalterei-gebietes in Galizien für das Jahr 1862. Lemberg, 1862, s. 269. (niem.)
  11. ↑ Sprawozdanie dyrektora C. K. Wyższego Gimnazyum w Brzeżanach za rok szkolny 1875. Lwów: 1875, s. 35.
  12. ↑ Prezes Wydziału Tow. Sokół w Brzeżanach w 1908, zob. Nowe Wydziały. „Przewodnik Gimnastyczny „Sokół””. R. XXVIII. 9, s. 75, wrzesień 1908.
  13. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Brzeżanach za rok szkolny 1906. Brzeżany, 1906, s. 6 [52].
  14. ↑ Dyrektor Frąckiewicz. „Nowości Illustrowane”. Nr 49, s. 7, 2 grudnia 1905. 
  15. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Brzeżanach za rok szkolny 1906. Brzeżany, 1906, s. 7 [53].
  16. ↑ W Sprawozdaniach dyrektora C. K. Wyższego Gimnazjum w Brzeżanach – Włodzimierz Husak.
  17. ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum Państwowego w Brzeżanach za rok szkolny 1921/22. Brzeżany: 1922, s. 3.
  18. ↑ Z żałobnej karty. Ś. p. Roman Koestlich. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. Nr 3, s. 126, 31 marca 1938. 
  19. ↑ J.W.P. Wizytatorowi Dr Juliuszowi Zaleskiemu Koło Rodzicielskie Państwowego Gimnazjum w Brzeżanach z okazji odsłonięcia popiersia Marszałka E. Śmiegłego-Rydza i poświęcenia sztandaru w dniu 7.XI.1937 r.. Brzeżany: Koło Rodzicielskie Państwowego Gimnazjum, 1937, s. 18-21.
  20. ↑ Catalogus Universi Venerabilis Cleri Saecularis & Regularis Archi Dioeceseos Leopolitanae, R. L. Sede Archiepiscopale vacante pro Anno Domini MDCCCXXXIII. Leopoli, 1833, s. 102. (łac.)
  21. ↑ XXXIII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1913/14. Sanok: Fundusz Naukowy, Drukarnia Franciszka Patały, 1914, s. 7 [39].
  22. ↑ Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das jahr 1845. Lemberg, 1845, s. 468. (niem.)
  23. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1871. Lwów: 1871, s. 380.
  24. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Brzeżanach za rok szkolny 1904. Brzeżany, 1904, s. 75.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Bust of Edward Śmigły-Rydz in Gymnasium in Brzeżany (1937).jpg
Popiersie Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza w Państwowym Liceum i Gimnazjum im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza w Brzeżanach (7 listopada 1937).
Edward Śmigły-Rydz Gimnasium in Brzeżany (1937)a.jpg
Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza w Brzeżanach (7 listopada 1937).