Październik 2021

31 października

• W ataku rakietowym Huti na meczet i szkołę religijną w jemeńskim mieście Marib zginęło lub zostało rannych 29 cywilów, w tym kobiety i dzieci^[1].

29 października

• Rozbłysk słoneczny klasy X, drugi w obecnym cyklu słonecznym, wybuchł. Związany z tym koronalny wyrzut masy może otrzeć się o Ziemię 30 lub 31 października, co może powodować jasne zorze polarne i zakłócać komunikację satelitarną^[2].

28 października

• Facebook, Inc., firma macierzysta Facebooka, Instagrama i WhatsApp, zmieniła nazwę na Meta, Inc. Dyrektor generalny (CEO) Mark Zuckerberg powiedział, że zmiana nazwy została dokonana, aby odpowiednio odzwierciedlić to, czym zajmuje się firma, m.in. rzeczywistością wirtualną. Podczas konferencji Zuckerberg zaprezentował tzw. "metaverse", nowy projekt internetowy oparty na VR; jego zdaniem będzie to następca internetu mobilnego^[3][4].

27 października

• Czterech policjantów zginęło, a 263 zostało rannych podczas starć ze zwolennikami zakazanej skrajnie prawicowej islamskiej ekstremistycznej partii Tehreek-e-Labbaik Pakistan (TLP) w Lahaur w Pakistanie^[5].

26 października

• Co najmniej 150 osób zostało aresztowanych przez władze europejskie i amerykańskie podczas wspólnej rozprawy z handlarzami narkotyków, broni i innych nielegalnych towarów na stronach internetowych darknetu. Większość aresztowanych pochodzi z Niemiec, USA i Wielkiej Brytanii^[6].
• Na Grenlandii naukowcy odkryli rubin, liczący 2,5 mld lat. W szlachetnym kamieniu odnaleziono grafit, minerał wykonany z czystego węgla. Naukowcy na podstawie badania ilości węgla w graficie ustalili, że atomy węgla były kiedyś częścią organizmu żywego; prawdopodobnie są to szczątki mikroorganizmów (np. cyjanobakterii). Okryto również, że grafit prawdopodobnie zmienił skład chemiczny otaczających skał, tworząc sprzyjające warunki do wzrostu rubinów^[7].
• Pandemia COVID-19: Według stanu na 26 października liczba potwierdzonych zachorowań na całym świecie przekroczyła 245 milionów osób, zaś liczba zgonów to około 5 milionów^[8].

25 października

• W Sudanie doszło do zamachu stanu. Premier Abdalla Hamdok został aresztowany^[9].

24 października

• Wojna w Somalii (od 2009): W starciach pomiędzy Somalijską Armią Narodową a paramilitarną grupą suficką Ahlu Sunna Waljama'a w Galmudug zginęło co najmniej 30 osób, a ponad 100 zostało rannych^[10].
• Co najmniej 25 osób zginęło podczas eksplozji i pożaru w nielegalnej rafinerii ropy naftowej w stanie Rivers w Nigerii^[11].
• Trzęsienie ziemi o magnitudzie 6,2 nawiedziło Tajwan. Epicentrum znajdowało się w odległości 21 km na południowy wschód od miasta Yilan w północno-wschodniej części wyspy; hipocentrum było zlokalizowane na głębokości 66,8 km. Minutę po głównym trzęsieniu doszło do wstrząsów wtórnych o sile 5,4. Nie było informacji o ofiarach i zniszczeniach^[12].
• Co najmniej 16 osób zginęło podczas wymiany ognia między talibskimi służbami bezpieczeństwa a grupą uzbrojonych napastników w mieście Herat na zachodzie Afganistanu^[13].
• W Ciechanowie odbyła się uroczystość nadania miejscowemu dworcowi kolejowemu imienia Romana Dziemieszkiewicza oraz odsłonięcia tablicy upamiętniającej nowego patrona^[14].
• Na ścianie Synagogi Staromiejskiej w Rzeszowie odsłonięto tablice upamiętniającą Dawida Altera Kurzmanna^[15].

23 października

• Naukowcy z University of Hawaiʻi at Mānoa ogłosili odkrycie 2M0437b, jednej z najmłodszych egzoplanet, jakie kiedykolwiek znaleziono na odległej gwieździe. Egzoplaneta została odkryta za pomocą Teleskopu Subaru w obserwatorium na Mauna Kea^[16].
• W Kielcach odsłonięto Pomnik Matki Polki Sybiraczki w Kadzielni^[17].

22 października

• W wyniku wybuchu w fabryce chemicznej w obwodzie riazańskim w Rosji zginęło 16 osób, a kolejna została ranna^[18].

21 października

• Kanadyjczyk Bruce (Xiaoyu) Liu został wybrany zwycięzcą XVIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina^[19].
• W Chinach odkryto skamielinę skorpiona morskiego, którą datuje się na około 435 mln lat. Według współautora publikacji w Science Bulletin Bo Wanga był wielkości ok. 1 m i żył w epoce syluru, miał kolczaste szczypce, którymi „prawdopodobnie zwierzę łapało swoją zdobycz”. Pajęczaka nazwano terropterus xiushanensis oraz był najbliżej związany z żyjącymi dziś skrzypłoczami^[20].

20 października

• 14 osób zginęło w wyniku wybuchu dwóch bomb przyczepionych do wojskowego autobusu, gdy ten przejeżdżał pod mostem Jisr al-Rais w Damaszku w Syrii. Kilka minut później w ostrzale wojskowym zginęło co najmniej 10 osób w Ariha, w muhafazie Idlib^[21].
• Liczba ofiar śmiertelnych z powodu powodzi i osunięć ziemi w zachodnim Nepalu wzrosła do 77. Rząd obiecał pomoc dla najbardziej dotkniętych obszarów^[22].
• Ksenotransplantacja: Naukowcy z NYU Langone Health w Nowym Jorku ogłosili, że w zeszłym miesiącu zespół chirurgów, kierowany przez dr Roberta Montgomery'ego, z powodzeniem przyłączył genetycznie zmodyfikowaną nerkę świni do pacjenta z martwym mózgiem na dwa dni bez odrzucenia przeszczepu^[23].
• Odsłonięto Pomnik Ireny Jarockiej w Gdańsku^[24].

19 października

• W rejonie Morza Śródziemnego miało miejsce trzęsienie ziemi o magnitudzie 6,4. Ziemia zatrzęsła się w greckiej miejscowości Faliraki w północno-wschodniej części Rodos. Epicentrum znajdowało się na głębokości 58 km, około 127 km na północny wschód od wyspy Karpatos, położonej pomiędzy Kretą a Rodos. Wstrząsy odnotowano również na Krecie i Santorynie oraz w Turcji, na Cyprze, w Egipcie, Izraelu i Libanie. Nie było doniesień o ofiarach czy zniszczeniach^[25][26].

18 października

• Egor Babaev i jego współpracownicy z szwedzkiego Królewskiego Instytutu Technicznego opublikowali eksperyment pokazujący dowody na nowy stan materii zwany czworaczkami elektronowymi^[27].
• Zimowe Igrzyska Olimpijskie 2022: Sztafeta ze zniczem olimpijskim rozpoczęła się w Olimpii w Grecji bez udziału publiczności^[28].

17 października

• 26 osób zginęło, a dziesiątki uznano za zaginione w wyniku ulewnych deszczy, które dotknęły indyjski stan Kerala^[29].
• José Maria Neves zwyciężył w wyborach prezydenckich w Republice Zielonego Przylądka^[30].

16 października

• Trzy osoby zginęły, a 73 zostały ranne w wyniku trzęsienia ziemi o magnitudzie 4,8, które wystąpiło o 3:18 czasu lokalnego na indonezyjskiej wyspie Bali. Epicentrum znajdowało się w pobliżu miasta Banjar Wangsian, a jego hipocentrum było zlokalizowane na głębokości około 10 km. Uszkodzonych zostało co najmniej 762 budynków^[31][32].
• Shenzhou 13 został wystrzelony na rakiecie Chang Zheng 2F z Centrum Startowego Satelitów Jiuquan na pustyni Gobi w Mongolii Wewnętrznej, do modułu Tianhe na stacji kosmicznej Tiangong, gdzie załoga pozostanie przez sześć miesięcy. Będzie to najdłuższa jak dotąd chińska misja załogowa^[33].
• Lucy, sonda kosmiczna NASA, która odwiedzi trojańczyków Jowisza, wystartowała o 9:34 czasu lokalnego^[34].
• Synod Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, w tajnym głosowaniu opowiedział się za wprowadzeniem ordynacji kobiet na księży. Za wnioskiem Synodalnej Komisji Kobiet głosowało 45 synodałów, 13 było przeciw, zaś 1 głos był wstrzymujący^[35].

15 października

• Trzech zamachowców-samobójców zaatakowało meczet szyitów w Kandaharze w Afganistanie, zabijając 47 osób i raniąc 70 innych. Eksplozje mają miejsce przy głównych drzwiach i wewnątrz meczetu^[36]. Do ataku przyznało się Państwo Islamskie – Prowincja Khorasan, informując, że dwóch napastników zastrzeliło strażników przed meczetem, zanim wysadzili się w powietrze wśród robotników^[37].

14 października

• Pożar wieżowca w Kaohsiungu: Co najmniej 46 osób zginęło, a 41 innych zostało rannych w pożarze 13-piętrowego wieżowca w Kaohsiung na Tajwanie^[38].
• Pandemia COVID-19: Według stanu na 14 października liczba potwierdzonych zachorowań na całym świecie przekroczyła 240 milionów osób, zaś liczba zgonów to około 4,9 miliona^[39].

13 października

• Blue Origin wystrzeliło cztery załogi na suborbitę rakietą New Shepard ze swojego portu kosmicznego Corn Ranch w Van Horn w Teksasie. W skład załogi weszli wiceprezes Blue Origin Audrey Powers, inżynier NASA Chris Boshuizen, turysta kosmiczny Glen de Vries i aktor William Shatner. Shatner, najbardziej znany z roli kapitana Kirka z serii Star Trek, w wieku 90 lat stał się najstarszą osobą w kosmosie^[40].

12 października

• Co najmniej 28 osób zginęło, a kilka innych zostało rannych w wyniku wypadku autobusowego w dystrykcie Mugu w Nepalu^[41].
• Trzęsienie ziemi o magnitudzie 6,3 nawiedziło we Kretę. Epicentrum znajdowało się 120 km na południowy wschód od Heraklionu, na głębokości 10 km. Brak doniesień o ofiarach i szkodach^[42].
• Astronomowie NASA ogłosili odkrycie TIC 257060897b, egzoplanety Gorącego Jowisza, która jest o 50% większa i o 30% mniej masywna niż Jowisz. Odkrycia dokonano za pomocą satelity Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS)^[43].

11 października

• Co najmniej 15 osób zginęło, a trzy uznano za zaginione w wyniku silnych powodzi w prowincji Shanxi w Chinach^[44].
• Alaskę nawiedziło trzęsienie ziemi o sile 6,8 stopni w skali Richtera. Epicentrum trzęsienia znajdowało się na głębokości 51 km. Nie było doniesień o ofiarach i szkodach^[45].
• Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii otrzymali: David Card za empiryczny wkład w ekonomikę pracy oraz Joshua Angrist i Guido Imbens za ich metodologiczny wkład w analizę związków przyczynowych^[46].
• Po dymisji Sebastiana Kurza jako kanclerz Austrii zaprzysiężony został dotychczasowy minister spraw zagranicznych tego kraju, Alexander Schallenberg^[47][48].

10 października

• Samolot Let L-410 Turbolet przewożący grupę 22 skoczków spadochronowych rozbił się zaraz po starcie z lotniska Menzelinsk w Rosji. 16 osób zginęło, a sześć innych zostało rannych^[49].

9 października

• Co najmniej 20 osób zginęło, gdy napastnicy otworzyli ogień na targu i podpalili samochody w Sokoto w Nigerii^[50].
• Kanclerz Austrii Sebastian Kurz podał się do dymisji w wyniku ujawnionej afery korupcyjnej^[51][52].

8 października

• Co najmniej 51 osób zginęło po tym, jak ich prowizoryczny statek zatonął w rzece Kongo w Demokratycznej Republice Konga. Kilka osób uznano za zaginione^[53].
• Co najmniej 50 osób zginęło, a ponad 100 zostało rannych, gdy zamachowiec-samobójca zaatakował szyicki meczet w prowincji Kunduz w Afganistanie. Państwo Islamskie – Prowincja Khorasan (ISKP) wzięło odpowiedzialność za atak^[54].
• Dziennikarze Maria Ressa oraz Dmitrij Muratow zostali odznaczeni przez Norweski Komitet Noblowski Pokojową Nagrodą Nobla „za ich wysiłki na rzecz ochrony wolności słowa, która jest warunkiem wstępnym demokracji i trwałego pokoju”^[55].
• Rzecznik prasowy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej (ŚZŻAK) poinformował o wyborze Teresy Stanek na prezesa Zarządu Głównego ŚZŻAK^[56][57].

7 października

• Co najmniej 23 osoby zginęły, a około 200 zostało rannych w wyniku trzęsienia ziemi o magnitudzie 5,9, które nawiedziło Harnai w Beludżystanie w Pakistanie^[58].
• Ponad 30 osób zostało rannych w trzęsieniu ziemi, które wystąpiło o 22:41 czasu japońskiego w regionie Tokio. USGS ocenił wielkość trzęsienia na 5,9 w skali Richtera. Epicentrum znajdowało się na głębokości 80 km w departamencie Chiba (na wschód od Tokio); według USGS na głębokości 61 km^[59].
• WHO zatwierdziła pierwszą szczepionkę przeciwko chorobie pasożytnicznej, malarii^[60].
• Akademia Szwedzka przyznała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury Abdulrazakowi Gurnahowi „za bezkompromisową i współczującą penetrację skutków kolonializmu i losu uchodźcy w przepaści między kulturami i kontynentami”^[61].

6 października

• Królewska Szwedzka Akademia Nauk wyróżniła Benjamina Lista i Davida MacMillana Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii za rozwój asymetrycznej organokatalizy^[62].

5 października

• Dziewięć baraków w byłym obozie koncentracyjnym Auschwitz, obecnie Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau, zostało zdewastowanych za pomocą graffiti negujących Holokaust^[63].
• Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymali Syukuro Manabe i Klaus Hasselmann „za fizyczne modelowanie klimatu Ziemi, ilościowe określanie zmienności i wiarygodne przewidywanie globalnego ocieplenia” oraz Giorgio Parisi „za odkrycie wzajemnego oddziaływania nieporządku i fluktuacji w układach fizycznych od skali atomowej do planetarnej”^[64].
• Microsoft wprowadził na rynek Windows 11, najnowszą wersję systemu operacyjnego Microsoft Windows. Aktualizacja do systemu Windows 11 będzie bezpłatna dla użytkowników systemu Windows 10^[65].

4 października

• Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny zdobyli David Julius i Ardem Patapoutian za odkrycie receptorów temperatury i dotyku^[66][67].
• Facebook, Instagram, WhatsApp i Oculus były niedostępne w wyniku globalnej awarii, która rozpoczęła się o 15:39 UTC. Niektórzy eksperci uważali, że awaria była spowodowana aktualizacją BGP z Facebooka^[68][69].

3 października

• Pandora Papers: 11,9 mln dokumentów, które wyciekły, zostało opublikowanych przez Międzynarodowe Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych, które ujawniają ukryte bogactwo, uchylanie się od płacenia podatków i pranie brudnych pieniędzy przez 330 polityków, w tym 35 przywódców krajowych oraz licznych celebrytów na całym świecie, w tym 130 miliarderów, łącznie 29 tys. beneficjentów spośród 27 tys. firm. Jest to największy w historii wyciek danych offshore, wyprzedzając Panama Papers o prawie pół miliona dokumentów^[70][71].
• W wieku 78 lat zmarł Bernard Tapie, francuski przedsiębiorca, producent telewizyjny i polityk, parlamentarzysta krajowy i europejski, były minister^[72].

Przypisy