Pablo Neruda

Pablo Neruda
Ilustracja
Imię i nazwisko

Ricardo Eliecer Neftalí Reyes Besualto

Data i miejsce urodzenia

12 lipca 1904
Parral

Data i miejsce śmierci

23 września 1973
Santiago, Chile

Narodowość

chilijska

Dziedzina sztuki

literatura

Faksymile
Podpis Pablo Nerudy
Odznaczenia
Międzynarodowa Stalinowska Nagroda Pokoju

Pablo Neruda, właściwie Ricardo Eliecer Neftalí Reyes Besualto (ur. 12 lipca 1904 w Parral w Chile, zm. 23 września 1973 w Santiago) – chilijski poeta, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1971. Pseudonimu Pablo Neruda użył po raz pierwszy w 1920, kiedy to podpisał nim swoje debiutanckie wiersze opublikowane w czasopiśmie Selva Austral, pseudonim później zalegalizowano. Imię Pablo przyjął prawdopodobnie po francuskim poecie Paulu Verlainie, a nazwisko po czeskim poecie i prozaiku Janie Nerudzie.

Neruda jest uważany za jednego z najwybitniejszych i najbardziej wpływowych poetów XX w. Kolumbijski pisarz, noblista Gabriel García Márquez, nazwał Pablo Nerudę największym poetą XX w. wszystkich języków[1].

Życiorys

Poeta jest autorem dwóch największych w historii publicznych odczytów autorskich, rekordowych pod względem zebranej widowni. 15 lipca 1945 Neruda czytał swoje prace na Estádio do Pacaembu w São Paulo w Brazylii w hołdzie komunistycznemu rewolucjoniście Luisowi Carlosowi Prestesowi, jego publicznością było ponad 100 tys. ludzi. Kiedy Neruda powrócił do Chile po odebraniu Nagrody Nobla prezydent Salvador Allende zaproponował podczas uroczystego powitania na Estadio Nacional de Chile w Santiago, aby poeta wyrecytował swoje wiersze w obecności ponad 70 tys. osób.

Neruda należał do Komunistycznej Partii Chile. 22 listopada 1950 r. w Warszawie na II Kongresie Obrońców Pokoju został wybrany w skład Światowej Rady Pokoju[2]. Sygnatariusz apelu sztokholmskiego w 1950 roku[3].

Według jednej z wersji został zamordowany przez członków wojskowej junty Pinocheta[4], ale w 2013 roku międzynarodowy zespół 15 chilijskich i zagranicznych ekspertów od medycyny sądowej po badaniach szczątków wykluczył otrucie, które podejrzewano na podstawie zeznań jego współpracowników[5]. Wykluczenie otrucia nie oznacza, że nobliście nie podano środka, który mógł spowodować jego śmierć. Ostatnio pojawił się wyraźny trop wskazujący, że Michael Townley mógł wstrzyknąć w roku 1973 będącemu w szpitalu Pablowi Nerudzie środek po którym noblista zmarł[6].

Twórczość

Pablo Neruda

Przeniknięta humanizmem twórczość Nerudy rozwijała się początkowo w kręgu tradycji modernistycznej (tomik Crepusculario 1923, erotyki Veinte poemas de amor y una canción desesperada 1924). W późniejszych zbiorach (Tentativa del hombre infinito 1926, Residencia en la tierra, t. 1–2 1933–35) zaznaczyły się wpływy surrealizmu i odrębny styl poetycki Nerudy, charakteryzujący się dynamizmem, oryginalną symboliką, plastycznością obrazów, nastrojami niepokojów i katastroficznych lęków.

Doznania z lat hiszpańskiej wojny domowej 1936–1939 zainspirowały Nerudę do napisania poematu España en el corazón (1937), przeobrażając poetę z subiektywnego liryka i romantycznego wizjonera w wyraziciela rewolucyjnych idei społecznych i politycznych, który gwałtowne obrazy poetyckie i hermetyczną formę zastąpił spokojniejszą metaforyką i dydaktyzmem. Kulminacją tych tendencji jest Pieśń powszechna (1950, wyd. pol. 1954 w przekł. K.I. Gałczyńskiego i in.) – wielka epopeja walki wyzwoleńczej ludów Ameryki Łacińskiej, a zarazem hymn na cześć piękna jej przyrody.

W późniejszych zbiorach rozmach epicki ustąpił miejsca poezji codzienności (Odas elementales, t. 1–3 1954–1957), niepokój – optymistycznej wierze w życie i miłość (Cien sonetos de amor 1957, Estravagario 1958), a żarliwe zaangażowanie polityczne – pogodnej i niepozbawionej humoru autorefleksji (Memorial de la Isla Negra, t. 1–5 1964).

Neruda był ponadto autorem dramatu Sława i śmierć Joachima Muriety (1967, wyst. pol. 1971) oraz pośmiertnie wydanych wspomnień: Wyznaję, że żyłem (1974, wyd. pol. 1976; kończy je opis przewrotu w Chile 1973 – rozdział Allende) i Para nacer he nacido (1978). W 1971 otrzymał Nagrodę Nobla. Jego prace przetłumaczono na kilkadziesiąt języków.

Pogrzeb poety, na który, mimo działań władz, przyszły tysiące Chilijczyków, stał się pierwszą tak liczną publiczną demonstracją przeciwko rządom junty Augusto Pinocheta.

Dzieła

  • Pieśń świąteczna (1921)
  • Rzecz o zmierzchu (1923)
  • Dwadzieścia wierszy o miłości i jedna pieśń rozpaczy (1924)
  • Ryzyko człowieka nieśmiertelnego (1926)
  • Pobyt na Ziemi I (1933)
  • Pobyt na Ziemi II (1933)
  • Pobyt na Ziemi III (1936)
  • Pieśń powszechna (1950)
  • Księga pytań (wyd. pol. 2018)

Odniesienia w kulturze

Przypisy

  1. “The Greatest Poet of the 20th Century In Any Language”–Celebrating Chilean Poet Pablo Neruda, democracynow.org [dostęp 2017-11-25].
  2. Trybuna Robotnicza z 1950, nr 324 str. 3 [dostęp z dnia: 2016-08-03]
  3. Dziennik Polski, rok VI, nr 91 (1861), Kraków 1 kwietnia 1950 roku, s. 2.
  4. lewica.pl Chile: Śledztwo w sprawie przyczyny śmierci Pablo Nerudy
  5. Michał Wybieralski: Pablo Neruda nie został otruty. O zabójstwo noblisty podejrzewano reżim Pinocheta. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2013-11-08. [dostęp 2013-11-09].
  6. polityka
  7. Literacka Nagroda Nobla. [dostęp 2008-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-12)].
  8. R. Burgin, Conversations with Jorge Luis Borges, Austin 1968, s. 95.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

De Stalinvredesprijs voorzijde.jpg
Medaille, gedragen door de laureaten van de tussen 1950 en 1955 uitgereikte Internationale Stalinprijs voor het versterken van de vrede tussen de volkeren
NobelP2.png
Alfred Nobel from public domain photo, in circle. (Photo taken 1896 or earlier).
Pablo Neruda.jpg
Pablo Neruda (1904–1973)
Firma Pablo Neruda.svg
Firma del poeta chileno Pablo perros reqliados Neruda (1904 - 1973).
Pablo Neruda (1966).jpg
Pablo Neruda during a Library of Congress recording session, 20 June 1966