Pachyfragma wielkolistna

Pachyfragma wielkolistna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	pachyfragma
Gatunek	pachyfragma wielkolistna
	Nazwa systematyczna
	Pachyphragma macrophyllum (Hoffm.) N.Busch; Fl. Cauc. Crit. 3(4): 151 1908
Synonimy
	Gagria lobata M.Král; Lepia latifolia (M.Bieb.) Desv.; Thlaspi latifolium M.Bieb.; Thlaspi macrophyllum Hoffm.;
	Gagria lobata M.Král; Lepia latifolia (M.Bieb.) Desv.; Thlaspi latifolium M.Bieb.; Thlaspi macrophyllum Hoffm.;

Pachyfragma wielkolistna (Pachyphragma macrophyllum) – gatunek roślin z rodziny kapustowatych (Brassicaceae). Występuje w rejonie Kaukazu^[5], głównie na terenie Gruzji, poza tym w północno-wschodniej Turcji i Armenii^[6]^[7]^[8] (jedno stanowisko^[7]), podawany także z Kaukazu Północnego^[7]. Jako gatunek introdukowany odnotowany został w Wielkiej Brytanii^[4]. Rośnie w runie lasów liściastych^[6]^[7] na wysokościach od 700 do 1000 m n.p.m. (według części źródeł do 1900 m n.p.m.^[6]). Kwitnie od kwietnia do maja^[7] (w zachodniej Europie od marca^[9]), zapach kwiatów delikatny (cała roślina po roztarciu pachnie czosnkiem)^[6], a owocuje od czerwca do lipca^[7].

Roślina uprawiana jest jako ozdobna, ale ma też jadalne liście^[6]. Zalecana jest do nasadzeń w ogrodach naturalistycznych i skalnych, na rabatach cienistych^[6] oraz do założeń o charakterze parkowo-leśnym^[10]. Istnieją odmiany o liściach przebarwiających się częściowo na czerwono jesienią i zimą^[9]. Roślina rozmnażana jest z nasion, przez podział^[6]^[9] i za pomocą sadzonek pędowych wiosną^[9]. Wymaga gleby średnio żyznej, próchnicznej i wilgotnej, najlepiej rośnie w półcieniu^[9].

Morfologia

Pokrój: Bylina z poziomo rosnącym kłączem, osiągająca od 18 do 45 cm wysokości^[7]. Pęd nagi lub rzadko owłosiony pojedynczymi, prostymi włoskami. Korzeń palowy^[8].

Liście: Odziomkowe skupione w rozetę liściową^[8], częściowo zimozielone^[9], osiągają 18 cm długości, na długich ogonkach^[7], o blaszce o średnicy ok. 10 cm^[9], sercowatej i sercowato-nerkowatej^[7], ząbkowanej i klapowanej^[8]. Liście łodygowe mniejsze^[9].

Kwiaty: Zebrane w szczytowe grona na wyprostowanych pędach kwiatostanowych^[6]. Działki kielicha cztery, wyprostowane^[8]. Płatki korony odwrotnie jajowate, o długości ok. 8–9 mm, białe z delikatnymi zielonymi żyłkami^[6]. Pręciki z pylnikami podługowatymi. Zalążnia z czterema zalążkami. Szyjka słupka krótka lub całkowicie zredukowana, zakończona dwudzielnym znamieniem^[8].

Owoce: Szeroko oskrzydlone (rzadko bez skrzydełek^[8]) i szerokie, odwrotnie sercowate^[7]^[6] łuszczynki osiągające 12–18 mm średnicy, osadzone na szypułkach w czasie owocowania poziomo odgiętych o długości 15–20 mm^[7].

Systematyka i pochodzenie

Gatunek z monotypowego rodzaju Pachyphragma (A. P. de Candolle) H. G. L. Reichenbach, Deutsche Bot. Herbarienbuch (Nom.) 179. Jul 1841^[11], siostrzanego wobec rodzaju Pseudovesicaria, wchodzącego w skład monofiletycznej grupy obejmującej także rodzaje: czosnaczek Alliaria, Sobolewskia, Lysakia i Parlatoria. Cała ta grupa jest siostrzana wobec rodzaju Graellsia, a następnie wobec grupy obejmującej rodzaj tobołki Thlaspi i Didymophysa. Relacje filogenetyczne wskazują nie tylko na uzasadnioną odrębność rodzaju Pachyphragma, ale też na względnie odległe pokrewieństwo z rodzajem Thlaspi^[12]^[8]. Jest to o tyle istotne, że w wielu źródłach takson zaliczany jest do tego rodzaju jako Thlaspi macrophyllum Hoffm.^[13]^[3] (Thlaspi sect. Pachyphragma A. P. de Candolle)^[11].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-17] (ang.).
↑ ^a ^b Pachyphragma macrophyllum (Hoffm.) N.Busch. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-12-17].
↑ ^a ^b ^c Pachyphragma macrophyllum (Hoffm.) N.Busch. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-18].
↑ David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 667. ISBN 978-1-107-11502-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin. Tom II, K-Z. Poznań: Zysk i s-ka, 2012, s. 646. ISBN 978-83-7506-846-7.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Pachyphragma macrophyllum (Hoffm.) N. Busch. W: Red Book of Armenia [on-line]. Ministry of Envirtonment. Republic of Armenia. [dostęp 2019-12-17].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. V. Flowering Plants. Dicotyledons. Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2003, s. 147. ISBN 3-540-42873-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Pachyphragma macrophyllum. W: Plants [on-line]. The Royal Horticultural Society. [dostęp 2019-12-18].
↑ Karan Junker: Gardening with Woodland Plants. Portland: Timber Press, 2007, s. 276. ISBN 978-0-88192-821-1.
↑ ^a ^b Pachyphragma. W: Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-18].
↑ Shokouh Esmailbegi, Ihsan A. Al-Shehbaz, Milan Pouch, Terezie Mandáková, Klaus Mummenhoff, Mohammad Reza Rahiminejad, Mansour Mirtadzadini, Martin A. Lysak. Phylogeny and systematics of the tribe Thlaspideae (Brassicaceae) and the recognition of two new genera. „Taxon”. 67, 2, s. 324-340, 2018. DOI: 10.12705/672.4.
↑ Thlaspi macrophyllum Hoffm.. W: World Flora Online [on-line]. [dostęp 2019-12-17].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-17] (ang.).

[tpl-3] Pachyphragma macrophyllum (Hoffm.) N.Busch. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-12-17].

[pow-4] Pachyphragma macrophyllum (Hoffm.) N.Busch. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-18].

[mabb-5] David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 667. ISBN 978-1-107-11502-6.

[grabowska-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin. Tom II, K-Z. Poznań: Zysk i s-ka, 2012, s. 646. ISBN 978-83-7506-846-7.

[armenia-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Pachyphragma macrophyllum (Hoffm.) N. Busch. W: Red Book of Armenia [on-line]. Ministry of Envirtonment. Republic of Armenia. [dostęp 2019-12-17].

[kubitzki-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. V. Flowering Plants. Dicotyledons. Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2003, s. 147. ISBN 3-540-42873-9.

[rhs-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Pachyphragma macrophyllum. W: Plants [on-line]. The Royal Horticultural Society. [dostęp 2019-12-18].

[junker-10] Karan Junker: Gardening with Woodland Plants. Portland: Timber Press, 2007, s. 276. ISBN 978-0-88192-821-1.

[ing-11] Pachyphragma. W: Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-18].

[12] Shokouh Esmailbegi, Ihsan A. Al-Shehbaz, Milan Pouch, Terezie Mandáková, Klaus Mummenhoff, Mohammad Reza Rahiminejad, Mansour Mirtadzadini, Martin A. Lysak. Phylogeny and systematics of the tribe Thlaspideae (Brassicaceae) and the recognition of two new genera. „Taxon”. 67, 2, s. 324-340, 2018. DOI: 10.12705/672.4.

[wfo-13] Thlaspi macrophyllum Hoffm.. W: World Flora Online [on-line]. [dostęp 2019-12-17].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Pachyfragma wielkolistna

Morfologia

Systematyka i pochodzenie

Przypisy

Media użyte na tej stronie