Pacyfikacja Gandawska

Alegoria przedstawiająca pacyfikację gandawską

Pacyfikacja Gandawska – podpisany w Gandawie 8 listopada 1576 roku układ pokojowy pomiędzy północnymi (Holandia i Zelandia) i południowymi stanami Niderlandów (tzw. Liga Prowincji Niderlandzkich) w celu utworzenia koalicji antyhiszpańskiej w wojnie osiemdziesięcioletniej.

Tło historyczne

Pacyfikacja Gandawska została zawarta w czasie wojny osiemdziesięcioletniej, gdy wojska hiszpańskie walczyły ze zbuntowanymi prowincjami Niderlandów. Najdotkliwiej konflikt odczuły prowincje północne z racji działania tam inkwizycji – przeciwko kalwinistom, którzy stanowili większość religijną w Holandii i Zelandii. Wilhelm I Orański, przywódca zbuntowanych stanów Holandii i Zelandii, postanowił zjednoczyć prowincje północne i południowe (katolickie) we wspólnej walce przeciwko hiszpańskiemu władcy i prześladowaniom religijnym. Wilhelm I Orański sprzymierzył się z przywódcami stanów południowych, którzy bardziej niż tolerancji religijnej, pragnęli przywrócenia dawnych przywilejów odebranych prowincjom przez Filipa II oraz wycofania wojsk hiszpańskich z terenów Niderlandów. Sekretne rozmowy doprowadziły do podpisania 16 października 1576 roku zawieszenia broni pomiędzy Holandią i Zelandią z jednej strony i pozostałymi stanami Niderlandów z drugiej, a 8 listopada 1576 roku podpisano w Gandawie Pacyfikacje.

Postanowienia Pacyfikacji Gandawskiej

Głównymi postanowieniami układu były: wycofanie wojsk hiszpańskich z terenów Niderlandów, a także doprowadzenie do zaprzestania prześladowań kalwinistów w północnych prowincjach oraz przywrócenie przywilejów i zniesienia wszelkich ograniczeń w handlu i komunikacji pomiędzy stanami. Ponadto wszelkie pomniki i tablice wystawione przez księcia Albę miały zostać zniszczone. Sygnatariusze Pacyfikacji żądali także amnestii dla więzionych rebeliantów oraz nadania Stanom Generalnym prawa zwoływania zgromadzeń z własnej inicjatywy, a nie tylko z inicjatywy władcy Hiszpanii. We władzach zarządzających Niderlandami mieli zasiadać przedstawiciele niderlandzcy, a nie Hiszpanie, a Wilhelm I Orański miał pełnić funkcję zarządcy i stać na czele rządu Niderlandów. Kwestia religii (zwłaszcza sprawa dotycząca przyszłości kościołów katolickich i zborów protestanckich) nie została rozstrzygnięta. Sprawą zająć się miały Stany Generalne na pierwszym zwołanym zgromadzeniu. Ustalono jednak, że oba wyznania będą istnieć obok siebie i będą tolerowane przez obie strony.

Skutki

Pacyfikacja Gandawska doprowadziła do Pierwszej, a następnie Drugiej, Unii Brukselskiej, gdzie ustalono, iż w Zelandii i Holandii główną religią będzie kalwinizm (tu kalwiniści stanowili większość wyznaniową), a w pozostałych prowincjach katolicyzm, jednak władze nie mogą prześladować wyznawców którejkolwiek z tych religii obojętnie na jakim terenie. Pacyfikacja Gandawska przyczyniła się do późniejszej proklamacji niepodległości przez stany północne (1581) i powstania Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów (1588).

Zobacz też

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Allegorie Pacificatie van Gent.jpg
Reproduction of the allegory on the Pacification of Ghent, 1576 The original was made around 1624–1626 and appeared in Adriaen Valerius' Nederlandtsche gedenck-clanck (1626). In this 1942 edition the allegory appears on page 95.