Pacyfikacja wsi Słochy Annopolskie

Pomnik w Słochach Annopolskich upamiętniający ofiary pacyfikacji

Pacyfikacja wsi Słochy Annopolskie – zbrodnia wojenna popełniona przez niemiecki Wehrmacht 26 czerwca 1941 roku, kilka dni po rozpoczęciu wojny niemiecko-sowieckiej. W odwecie za straty poniesione w walkach z Armią Czerwoną Niemcy spalili Słochy Annopolskie i zamordowali co najmniej 58 Polaków i Białorusinów. Wśród ofiar były kobiety i dzieci.

Geneza

Słochy Annopolskie leżą nad Bugiem, w odległości około sześciu kilometrów od Siemiatycz. W 1941 roku liczyły 120 gospodarstw i około 500 mieszkańców[1]. W latach 1939–1941 wieś znajdowała się po wschodniej stronie biegnącej wzdłuż Bugu granicy niemiecko-sowieckiej. W jej pobliżu Sowieci wznieśli nadgraniczne umocnienia[2].

22 czerwca 1941 roku Niemcy dokonały inwazji na Związek Radziecki. Sowieccy żołnierze przez kilka dni zaciekle bronili się w pobliskich bunkrach 62. Brzeskiego Rejonu Umocnionego. Ostrzeliwali też biegnącą przez Słochy szosę. W jednej z potyczek zginął niemiecki oficer, a jego kierowca został ranny[3]. W odwecie za poniesione straty niemieccy żołnierze zemścili się na ludności cywilnej[1][2].

Przebieg masakry

26 czerwca[a][4] pododdział Wehrmachtu otoczył wieś. Niemcy podpalili zabudowania i otworzyli ogień do uciekających mieszkańców. Osoby starsze zakłuwano bagnetami[1].

Część mieszkańców zatrzymano. Żołnierze wyprowadzili ich za wieś, na miejsce śmierci niemieckiego oficera[5]. Tam zarzucili ludności, iż współpracuje z Sowietami[5], po czym oddzielili mężczyzn od kobiet z dziećmi[1]. Następnie z pierwszej grupy wybrano od dwunastu[1] do szesnastu[5] mężczyzn w wieku poborowym, których rozstrzelano. Zwłoki zakopano w miejscu egzekucji. Później większość z nich została ekshumowana i pogrzebana na cmentarzu w Siemiatyczach[6].

Pozostałych mieszkańców zgromadzono w niespalonym domu Szymona Gumieniaka. Po pewnym czasie wszystkich wyprowadzono na zewnątrz, lecz w budynku pozostał Piotr Romańczuk, który zasnął. Niemcy zorientowawszy się w sytuacji, wywlekli go na zewnątrz i zastrzelili. Prawdopodobnie zamierzali rozstrzelać wszystkich zatrzymanych mieszkańców Słoch, lecz egzekucję odwołał w ostatniej chwili jeden z oficerów[7]. Część ocalałych wywieziono na roboty przymusowe do Niemiec[2].

Źródła podają sprzeczne informacje na temat liczby ofiar pacyfikacji. Autorzy opracowania Wieś białostocka oskarża… podają, że zamordowano 47 osób[8]. Według Józefa Fajkowskiego w gronie ofiar znalazło się 47 mieszkańców Słoch Annopolskich i 12 mieszkańców sąsiedniej Wólki Nadbużnej[9]. Inskrypcja na pomniku w Słochach informuje o 58 ofiarach. Z kolei opracowanie Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945 informuje, że w czasie pacyfikacji zamordowano 64 osoby, z czego 47 zidentyfikowano z nazwiska[4]. Wśród zamordowanych znajdowali się Polacy i Białorusini[10]. W gronie zidentyfikowanych ofiar było jedenaście kobiet i dwoje dzieci[11]. Niemcy spalili 70 domów i 169 budynków gospodarczych[8], a według innego źródła – 78 budynków mieszkalnych i 234 budynki gospodarcze[2].

Zbrodni dokonali żołnierze niemieckiego IX Korpusu Armijnego[8].

Po wojnie wieś odbudowano[8]. W 1961 roku wzniesiono w Słochach pomnik ku czci ofiar pacyfikacji[3].

Uwagi

  1. ↑ Niektórzy świadkowie zeznawali, że pacyfikację przeprowadzono 25 czerwca. Z tego powodu data ta pojawia się w niektórych opracowaniach poświęconych zbrodniom hitlerowskim na wsi polskiej. Patrz: Gnatowski, Monkiewicz i Kowalczyk 1981 ↓, s. 159.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Gnatowski, Monkiewicz i Kowalczyk 1981 ↓, s. 159.
  2. ↑ a b c d Fajkowski 1972 ↓, s. 100.
  3. ↑ a b Klimaszewski 2011 ↓.
  4. ↑ a b Fajkowski i Religa 1981 ↓, s. 29.
  5. ↑ a b c Fajkowski 1972 ↓, s. 101.
  6. ↑ Fajkowski 1972 ↓, s. 100–101.
  7. ↑ Gnatowski, Monkiewicz i Kowalczyk 1981 ↓, s. 159–160.
  8. ↑ a b c d Gnatowski, Monkiewicz i Kowalczyk 1981 ↓, s. 160.
  9. ↑ Fajkowski 1972 ↓, s. 101–102.
  10. ↑ Madajczyk 1965 ↓, s. 30.
  11. ↑ Fajkowski i Religa 1981 ↓, s. 29, 47.

Bibliografia

  • Józef Fajkowski: Wieś w ogniu. Eksterminacja wsi polskiej w okresie okupacji hitlerowskiej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1972.
  • Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945. Warszawa: Książka i Wiedza, 1981.
  • Michał Gnatowski, Waldemar Monkiewicz, Józef Kowalczyk: Wieś białostocka oskarża. Ze studiów nad eksterminacją wsi na Białostocczyźnie w latach wojny i okupacji hitlerowskiej. Białystok: OKBZH i Ośrodek Badań Naukowych w Białymstoku, 1981. ISBN 83-00-00323-1.
  • Cezary Klimaszewski: 70 rocznica mordu w Słochach. kurierpodlaski.pl, 2011-02-14. [dostęp 2019-08-23].
  • Czesław Madajczyk: Hitlerowski terror na wsi polskiej 1939–1945. Zestawienie większych akcji represyjnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1965.

Media użyte na tej stronie

Ofiary zbrodni w słochach tablica.jpg
Autor: Roch Mściwój, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica z nazwiskami ofiar pacyfikacji Słochów Annopolskich, Ogrodnik i Klekotowa, przeprowadzonej w czerwcu 1941 przez hitlerowców