Paczółtowice
| Artykuł | 50°10′39″N 19°39′16″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 50°10'59.9"N, 19°40'59.9"E, 50°13'N, 19°38'E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 2278 m |
| wieś | |
 Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | Paczółtowice |
| Wysokość | 393 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2019) | 766[1] |
| Strefa numeracyjna | 12 |
| Kod pocztowy | 32-065[2] |
| Tablice rejestracyjne | KRA |
| SIMC | 0324470 |
Położenie na mapie gminy Krzeszowice _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Krzeszowice") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°10′39″N 19°39′16″E/50,177500 19,654444 | |
Paczółtowice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Krzeszowice.
Integralne części wsi
| części wsi | Górki, Józkówka, Kaszowo, Kolęda, Maciągowa, Na Skałce, Podlipa, Potrochówka, Prymusowo, Skotnica, Styr, Trojankowa, Wądole |
Historia i zabytki
Początki wsi datuje się na 1335 rok, jako najwcześniej poświadczoną datę, pod którą w źródłach występuje villa Paczoldi – wieś Paczolda. W tym okresie wieś posiadała kościół na miejscu którego istnieje obecny z pocz. XVI w. Początkowo była własnością szlachecką, a następnie duchowną. W 1512 r. dział szlachecki wsi został skonfiskowany po tym, jak Andrzej i Stanisław z Paczółtowic nie zgłosili się na wyprawę wojenną. Dlatego też cała wieś przypadła norbertankom, które w 1512 r. skupiły tam sołectwo i założyły folwark. W 1528 r. była w posiadaniu Seweryna Bonera, później Katarzyny Tęczyńskiej-Bonerowej i jej drugiego męża Stanisława Barziego. Potem przeszła w ręce krakowskiego rajcy – pochodzącego z Austrii – Erazma Eichlera, a w 1578 r. właścicielem został Feliks Czerski. Kontrowersje pomiędzy proboszczami o przynależność parafialną wsi ciągnęły się latami, podczas wizytacji z 1598 zanotowano, że o zwierzchnictwo nad Pisarami spierali się plebani z Rudawy i Paczółtowic[5]. Potem wieś była w posiadaniu rodziny Łaszczów, a od 1627 r. krakowskiego kupca Melchiora Gerstmana. W 1630 r. Agnieszka Tęczyńska-Firlejowa przekazała wieś klasztorowi w Czernej. Miejscowa parafia miała w swym okręgu parafialnym również wsie Dębnik – ta osada kamieniarska powstała na paczółtowickich polach, oraz Pisary. Z testamentu dębnickiego kamieniarza Adama Negowicza z 1680 r. wynika, że duży majątek podarował plebanowi paczółtowickiemu, czemu ostro sprzeciwił się przeor klasztoru w Czernej o. Kryzus. Wtargnął on do domu zmarłego, pozabierał dobytek i efekcie doszło do gorszącego wieloletniego procesu. W XVII w. we wsi stał młyn, a pokłady gliny wykorzystywali do produkcji miejscowi garncarze. W 1791 r. we wsi było 516 osób, a w 1900 ok. 850[6].
W latach 1815–1846 wieś położona była na terenie Wolnego Miasta Krakowa, potem w zaborze austriackim. W 1828 r. znaleziono kilkaset denarów z lat 98–180 w skórzanym woreczku, w sąsiedztwie kości ludzkich[7]. W czasie II Rzeczypospolitej wieś należała do powiatu chrzanowskiego w województwie krakowskim.
W nocy z 6 na 7 sierpnia 1914 r. oddział strzelców dowodzonych przez Józefa Piłsudskiego, przenocował na placu koło szkoły, a następnie przekroczył ówczesną pobliską granicę zaboru rosyjskiego.
Od 26 października 1939 do 18 stycznia 1945 wieś należała do gminy Kressendorf w Landkreis Krakau, dystryktu krakowskiego w Generalnym Gubernatorstwie.
Po II wojnie światowej folwark został upaństwowiony, w latach 70. XX w. postawiono niewielki blok mieszkalny, a w dawnym folwarku mieściła się filia Krakowskiego Ośrodka Postępu Rolniczego.
Do roku 1954 wieś należała do ówczesnej gminy Krzeszowice. Od 6 października 1954 do 31 lipca 1961 r. wieś była siedzibą gromady Paczółtowice w ówczesnym powiecie chrzanowskim w woj. krakowskim, potem włączono jej obszar do nowo utworzonej gromady Krzeszowice. Od 1 stycznia 1973 r. znajduje się reaktywowanej gminie Krzeszowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Miejscowość leży na Szlaku Architektury Drewnianej województwa małopolskiego (Trasa nr I – Region Jurajsko-Oświęcimski).
Zabytki
- Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny
- Pomnik Niepodległości Polski
Urodzeni w Paczółtowicach
Turystyka i rekreacja
Miejscowość położona jest na Wyżynie Olkuskiej wchodzącej w skład Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Ze względu na piękno krajobrazu i walory przyrodnicze tereny te włączone zostały do obszaru chronionego Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Na zachodnich obrzeżach miejscowości znajduje się duży kompleks leśny – Las Żarski i malowniczy rezerwat przyrody Dolina Racławki, będący największym rezerwatem Małopolski a na wschodnim krańcu Dolina Eliaszówki. Przez miejscowość przebiega Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd.
W Paczółtowicach od 2003 r. działa 18-dołkowe pole golfowe klasy mistrzowskiej Krakow Valley Golf & Country Club, zaprojektowane przez Ronalda Freama z USA. Przy polu golfowym działa hotel, restauracja i bar, zlokalizowane w starych zabytkowych budynkach, strzelnica, stadnina koni oraz szkółka golfowa. Wokół kompleksu przeprowadzone są trasy dla narciarstwa biegowego o różnicy poziomów do 40 m.
W styczniu 2006 r. w Paczółtowicach w bezpośrednim sąsiedztwie pola golfowego otwarto sztucznie naśnieżany, ratrakowany i oświetlony stok narciarski z wyciągiem orczykowym.
Wychodzące z miejscowości szlaki turystyki pieszej i rowerowej umożliwiają zwiedzenie popularnych, pociętych głębokimi wąwozami wapiennymi i obfitujących w liczne skały, jaskinie i wywierzyska Dolinek Krakowskich.
- Szlaki turystyczne
– z Paczółtowic przez Las Żarski, Dolinę Szklarki, Będkowską Bramę, Będkowice, Dolinę Kobylańską do Bolechowic. – z Paczółtowic przez Dolinę Racławki i rezerwat przyrody do Doliny Eliaszówki.
Kościół
Kościół
Szkoła
Pomnik
Pole golfowe
Pole golfowe
Stok narciarski w Paczółtowicach
Góra Krzyżowa
Staw
Droga
Wzgórze Porąbka
Biała Góra
Podgórze
Wierzgórze
Przypisy
- ↑ Paczółtowice, Gmina Krzeszowice, 21 marca 2020 (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 901 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Marian Kornecki Sztuka sakralna, Kraków 1993, wyd. Zarząd Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych w Krakowie s. 19
- ↑ Osadnictwo i krajobraz, wyd. ZZJPK, Kraków, 1997, ISBN 83-901471-7-3
- ↑ Pradzieje i średniowiecze ZZJPK, Kraków ISBN 83-901471-2-2 s. 133
- ↑ Skazani na kare śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie w latach 1946–1955, Kraków 2008, s. 12
Linki zewnętrzne
- Wieś Paczołtowice (monografia) (1874) w bibliotece Polona
- Siedziba gminy: Krzeszowice
| Wsie | |
|---|---|
| Osada | |
| Osada leśna | |
| Integralne części wsi |
|
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kraków County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.34 N
- S: 49.87 N
- W: 19.50 E
- E: 20.37 E
Żółty szlak turystyczny.
Autor: Premia, Licencja: CC BY-SA 3.0
Widok na Górę Krzyżową (z lewej).Paczółtowice
Paczółtowice
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(c) Rafał T / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Widok na pole golfowe.
.jpg)
(c) Rafał T / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
Budynek klubu golfowego.
