Pafawag 5Bs/6Bs

ED72^[1][2][3]

ED72-016 na stacji Białogard
Kraj produkcji	Polska
Producent	Pafawag Wrocław
Lata budowy	1993–1997
Układ osi	2’2’+Bo’Bo’+Bo’Bo’+2’2’
Układ wagonów	r+s+s+r
Wymiary
Masa służbowa	182 t
Długość	86 840 mm
Szerokość	2800 mm
Wysokość	3720 mm
Średnica kół	napędnych: 1000 mm tocznych: 940 mm
Napęd
Typ silników	001÷007: LKf-450 008÷021: LKa-470
Liczba silników	001÷007: 8×145 kW 008÷021: 8×175 kW
Napięcie zasilania	3 kV
Parametry eksploatacyjne
Moc ciągła	001÷007: 1160 kW 008÷021: 1400 kW
Przyspieszenie rozruchu	0,41 m/s²
Prędkość konstrukcyjna	110 km/h 130 km/h (zmodernizowane)
Maksymalna prędkość eksploatacyjna	110 km/h 130 km/h (zmodernizowane)
System hamulca	Oerlikon Oerlikon + ED (zmodernizowane)
Parametry użytkowe
Liczba miejsc siedzących	232÷237
Portal Transport szynowy

ED72 (typ 5Bs+6Bs+6Bs+5Bs) – normalnotorowy czterowagonowy dalekobieżny elektryczny zespół trakcyjny, wyprodukowany w zakładach Pafawag we Wrocławiu w latach 1993–1997 w liczbie 21 sztuk. Seria ta stanowi rozwinięcie najpopularniejszego polskiego zespołu trakcyjnego EN57 i jego przedłużonej wersji EN71.

Historia

W 1993 roku Pafawag podjął się budowy pierwszego dalekobieżnego elektrycznego zespołu trakcyjnego – ED72, zaprojektowanego z myślą o obsłudze przewozów międzyregionalnych na liniach Południowej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych^[2]. Jego konstrukcja bazowała na rozwiązaniach z EN57 i jego przedłużonej wersji EN71^[2].

Konstrukcja

Elektryczny zespół trakcyjny serii ED72 składa się z czterech wagonów – dwóch rozrządczych i dwóch silnikowych. Wagony rozrządcze (fabryczne oznaczenie 5Bs) są wagonami skrajnymi i oznaczane są na PKP jako ra i rb (wagon rozrządczy a i b). Wagony silnikowe (fabryczne oznaczenie 6Bs) znajdują się w środku składu i noszą oznaczenia sa i sb (wagon silnikowy a i b). Wagony są połączone ze sobą tzw. krótkim sprzęgiem „fabrycznym” (bez głowicy, nierozłączalnym w warunkach eksploatacyjnych), oraz przejściem dla pasażerów. Na czołach wagonów sterowniczych (początek i koniec zespołu) zastosowano tzw. sprzęgi długie (samoczynne sprzęgi Scharfenberga), które umożliwiają połączenie zespołów w składy. Jednostki ED72 są przystosowane do jazdy w trakcji ukrotnionej z jednostkami tej samej serii oraz z seriami EN57 i EN71. Nie ma możliwości przejścia pomiędzy połączonymi jednostkami.

W każdym z wagonów znajdują się trzy przedziały ze środkowym przejściem między siedzeniami dostępne dla podróżnych, rozdzielone dwoma przedsionkami – każdy z parą rozsuwanych automatycznie drzwi o napędzie pneumatycznym. Skrajne przedziały wagonów rozrządczych są nieco inaczej urządzone i mogą służyć za pomieszczenie dla kierownika pociągu, przedziały służbowe, bagażowe, do przewozu rowerów, wózków, większych bagaży itp. Ze skrajnych przedziałów drzwi prowadzą do kabiny maszynisty.

W ED72 zastosowano klasyczny rozruch oporowy.

Modyfikacje

Produkując ED72 wprowadzono wiele innowacji w stosunku do starszego taboru. Należało do nich m.in. wprowadzenie w wagonie ra zespołu klasy pierwszej (z bardziej komfortowymi fotelami), a także nowej tapicerki w klasie drugiej oraz przedziału barowego. Wprowadzono przyciski indywidualnego otwierania drzwi, elektroniczne wyświetlacze kierunkowe (w miejsce tradycyjnych „filmów” – taśm z nazwami stacji) i dwuwarstwowe szyby. Ostatnia z wyprodukowanych jednostek (ED72-021) została wyposażona w drzwi odskokowo-przesuwne.

Wygląd zewnętrzny początkowo znacząco różnił się od starszych jednostek ze względu na odmienną kolorystykę (malowanie czerwono-żółte), a także połówkowe pantografy w liczbie dwóch (po jednym na dachu każdego z wagonów silnikowych) i odmienny wygląd czołowych ścian wagonów rozrządczych (wzorowaną podobnie jak w EN57 od numeru 1900 na EW58). Z czasem ujednolicono malowanie zespołów trakcyjnych, w części ED72 zastąpiono pantografy połówkowe tradycyjnymi. Po 2008 jednostki są poddawane modernizacjom w ramach napraw czwartego poziomu utrzymania i nadawano im malowanie interREGIO. Na jednostkach, które przeszły w ostatnim czasie naprawę rewizyjną, przywrócono malowania: czerwone lub przemalowano jednostki w nowe barwy przewoźnika.

ED72A-003 Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-pomorskiego

ED72A-004 PR Kielce

ED72A-005 PR Kraków

ED72Ac-101 PR Opole

W 2011 dwie jednostki poddano gruntownej modernizacji, zmieniając ich oznaczenie na ED72A. Jednostki zmodernizowały województwa śląskie (ED72A-005) oraz świętokrzyskie (ED72A-004)^[4]. 19 kwietnia 2012 Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego ogłosił przetarg na modernizację czterech sztuk EZT serii ED72. 28 czerwca ogłoszono, że wykonawcą tej modernizacji będzie konsorcjum ZNTK „Mińsk Mazowiecki” i PESA Bydgoszcz^[5]. Zmodernizowane jednostki otrzymały zmienione malowanie województw: śląskiego, kujawsko-pomorskiego i świętokrzyskiego. Jedna z jednostek – ED72A-005 została przemalowana w barwy klasyczne – czerwone po przebazowaniu do PR Kraków po likwidacji PR Katowice. 15 kwietnia 2017 spółka Polregio (wówczas Przewozy Regionalne) ogłosiła przetarg na naprawę główną z modernizacją 5 elektrycznych zespołów trakcyjnych serii ED72, z opcją rozszerzenia o kolejne 7 jednostek. Zostaną one poddane gruntownej modernizacji^[6] Po modernizacji jednostkom nadano nowe oznaczenie ED72Ac i zmieniono im numerację, nadając numery od 101 do 105. Nowe jednostki przydzielono do zakładów: Opolskiego, Łódzkiego i Dolnośląskiego^[7].

Modernizacje

Oznaczenie serii (modernizacji)	Numery boczne	Liczba sztuk	Właściciel / Użytkownik	Wykonawca Rok modernizacji	Zakres modernizacji	Liczba i moc silników Prędkość maksymalna	Uwagi
ED72 (ED72A)	004	1	Polregio	ZNTK MM 2011		8 × 250 kW 120 km/h	[8][9],
ED72 (ED72A)	005	1	Polregio	ZNTK MM 2011		8 × 250 kW 120 km/h	[8]
ED72 (ED72A)	001, 003, 007, 020	4	Województwo kujawsko-pomorskie/Polregio	ZNTK MM 2012-2013		8 × 175 kW 110 km/h	[10][11][12],,
ED72 (ED72Ac)	101, 102, 103, 104, 105, 106	6	Polregio	ZNTK MM 2017-2018		8 × 250 kW 120 km/h	[6][13],[14],[15][16]
Modyfikacje zewnętrzne i elektryczne:
– rozruch impulsowy •  – silniki asynchroniczne •  – drzwi odskokowo-przesuwne
Udogodnienia dla pasażerów:
– wnętrze dostosowane dla niepełnosprawnych •  – stojaki na rowery •  – klimatyzacja części pasażerskiej

Modernizacje bez wymiany ścian czołowych

Oznaczenie serii (modernizacji)	Numery boczne	Liczba sztuk	Właściciel / Użytkownik	Wykonawca Rok modernizacji	Zakres modernizacji	Liczba i moc silników Prędkość maksymalna	Uwagi
ED72 (ED72)	019	1	Przewozy Regionalne	Przewozy Regionalne Zakład Napraw Taboru w Kruszewcu 2015		8 × 175 kW 110 km/h	[17]
ED72 (ED72)	009, 011, 014	3	Przewozy Regionalne	Przewozy Regionalne Zakład Napraw Taboru w Kruszewcu 2016		8 × 175 kW 110 km/h	[18][19]
ED72 (ED72)	010	1	Przewozy Regionalne	Przewozy Regionalne Zakład Napraw Taboru w Kruszewcu 2019		8 × 175 kW 110 km/h	[20]
ED72 (ED72)	008, 012, 013	3	Przewozy Regionalne	Przewozy Regionalne Zakład Napraw Taboru w Kruszewcu 2020		8 × 175 kW 110 km/h	[20]
– stojaki na rowery

Eksploatacja

Kraj	Przewoźnik	Liczba sztuk	Seria	Numery	Właściciel
Polska	Polregio	10	ED72	009 ÷ 015, 018 ÷ 019, 021	Polregio
			ED72A	004, 005	Polregio
	Delegacja: Arriva RP (2013-2015), Polregio (od 2015)[21][22]	4	ED72A	001, 003, 007, 020	Województwo kujawsko-pomorskie
	Polregio (od 2018)[23]	6	ED72Ac	101, 102, 103, 104, 105, 106	Polregio

Przypisy

Zobacz też

• Lista elektrycznych zespołów trakcyjnych i wagonów eksploatowanych w Polsce

Pozostałe pojazdy z rodziny 5B/6B

• EN57
• EN71
• ED73