Naramiennik

Ten artykuł od 2008-12 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Naramienniki mundurowe:
po lewej: I połowa XIX w.
po prawej: współczesność

Naramiennik (pot. pagon^[1], dawniej: epolet, galon) – element odzieży (zwłaszcza mundurów), w postaci paska materiału umieszczonego na wysokości barku. Często wykorzystywany jako miejsce umieszczania oznaki stopnia wojskowego lub przynależności organizacyjnej.

Opis

Epolet z epoki napoleońskiej wraz z opisem elementów

Naramiennik mocowany jest na kurce mundurowej na wysokości barku (pomiędzy górnym końcem rękawa a kołnierzem), nakrywając obojczyk. We współczesnych wersjach najczęściej przyszywany od strony ramienia i przypinany guzikiem obok kołnierza. Naramienniki stanowią element umundurowania, na których są umieszczane różnego rodzaju naszywki (paski, gwiazdki, wężyki, prostokąty – tzw. belki, krokiewki, diamenty) odróżniające żołnierzy (także policjantów, strażaków, niektórych harcerzy itp.) różnych stopni bądź funkcji, niekiedy także cyfry lub symbole oznaczające przynależność do jednostki (w wojsku szkoły wojskowej, rodzaju służb, pułku lub dywizji, w harcerstwie drużyny lub szczepu).

Naramienniki po raz pierwszy zastosowano w pierwszej połowie XVII w. we Francji jako kokardy, tzw. węzły noszone na ramieniu. W Polsce wprowadzono je w XVIII w. pod nazwą szlify lub szlufy^[a]. Od 1755 wykonywane z taśmy srebrnej lub złotej z frędzlą. Od 1778 zaczęto je odrzucać a guziki określały województwo^[2]. W mundurach wojewódzkich sejm 1780 roku skasował szlify^[b]. Od 1789, po dodaniu poprzecznych belek oraz gwiazdek naszytych na taśmie, stanowiły jednocześnie oznakę stopni wojskowych. W okresie Księstwa Warszawskiego nazywano je epoletami. Także w armiach dziewiętnastowiecznych ten element umundurowania (zwany nadal epoletem lub galonem) bywał, zwłaszcza u oficerów, ozdobny, suto obszyty frędzlami. Do dziś moda ta utrzymała się praktycznie wyłącznie w strojach paradnych arystokracji w krajach, w których zachowała się monarchia.

W XVIII i XIX w. u doboszy lub fajfrów pod naramiennikami znajdowały się często tzw. łapki – czyli okrągłe bądź półokrągłe (czasem lekko wygięte) naszycia na mundurze, odznaczające się kolorem, ozdabiane często taśmą(galonem). Służyły do odróżniania muzykantów od zwykłych żołnierzy.

Galeria

• 

  XIX-wieczne naramienniki wodza naczelnego powstania listopadowego Jana Skrzyneckiego

• 

  (c) Auckland Museum, CC BY 4.0

  Brytyjskie naramienniki wykonane z plecionki kolczej

• 

  (c) Auckland Museum, CC BY 4.0

  Niemiecki naramiennik z okresu I wojny światowej z wyhaftowanym numerem pułku

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Emil Kierski: Starożytności polskie. nakładem księgarni J.K. Żupańskiego, 1852.
• Zdzisław Żygulski jun, Henryk Wielecki: Polski mundur wojskowy. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988, s. 412. ISBN 83-03-01483-8.

Linki zewnętrzne

• Obszerna witryna poświęcona stopniom i oznakom służb mundurowych z całego świata, także w ujęciu historycznym. uniforminsignia.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-28)].