Pajdza

Pajdza z pismem mongolskim, znaleziona na dawnym terytorium Imperium Mongolskiego (Dniepr, 1845)

Pajdza (mong. Гэрэгэ, pers. پایزه pāiza, chiń. 牌子 páizi) – tabliczka noszona przez mongolskich urzędników i posłów, która oznaczała, że właściciel posiada autorytet i pewne przywileje. Pozwalały one mongolskim szlachcicom i urzędnikom domagać się dóbr i usług od cywili.

Pomimo faktu, że tylko ktoś z pajdzą mógł domagać się zaopatrzenia wierzchowców i przydzielenia określonych racji żywnościowych, zdarzały się nadużycia. Urzędnicy i szlachcice Imperium Mongolskiego wystawiali pajdze nieoficjalnie i wykorzystywali cywili. Z tego powodu, chan Ugedej (r. 1229–1241) zakazał ich wydawania szlachcie. Zakaz obejmował także wydawanie jarłyków.

Aby przyciągnąć zagranicznych lub zamorskich kupców, wielcy chanowie dawali im pajdzę zwalniającą ich z podatku i pozwalającą im korzystać z posterunków^[1]. Jednak, chan Möngke (r. 1251–1259) ograniczył znane nadużycia i wysłał śledczych imperium, by nadzorowali biznes kupców, którzy byli sponsorowani przez Mongołów. Zakazał im korzystania z posterunków i pajdzy.

Oficjalna przepustka z mongolskimi napisami w phags-pa. Napis głosi: „Według mocy wiecznego nieba [to jest] rozkaz cesarza. Ktokolwiek nie okaże respektu [okazicielowi] będzie winnym zniewagi.”

Marco Polo, który odwiedził państwo, rządzone przez dynastię Yuan podczas panowania chana Kublaja (r. 1260–1294), pozostawił dobry opis pajdzy^[2].

Ilchan Ghazan (r. 1295–1304) wprowadził reformy. Unieważnił jarłyki starsze niż 30 lat, a także stare pajdze^[3]. Zaprojektował nowe pajdze dla dwóch rang. Uporządkował je w taki sposób, że nosiły imiona okazicieli, by zapobiec ich przekazywania i zażądał zrzeczenia się po upłynięciu ich ważności.

Przypisy

Przepustka nocnej straży Imperium Mongolskiego w języku perskim (po lewej), mongolskim w phags-pa (środek), ujgurskim (po prawej). Napis głosi: „Obwieszczenie: Wystrzegać się złego traktowania.”