Pakt stabilności i wzrostu

Unia Europejska
Flaga UE
Ten artykuł jest częścią serii:
Polityka i instytucje
Unii Europejskiej
Instytucje UE
Instytucje Grupy EBI
Organy doradcze UE
Organy międzyinstytucjonalne
Organy i jednostki zdecentralizowane
Prawo
Inne
Portal Unia Europejska

Pakt stabilności i wzrostu – porozumienie państw członkowskich Unii Europejskiej zawarte 17 czerwca 1997 podczas szczytu Rady Europejskiej w Amsterdamie. Jego zasadnicze ramy zawarte są w rezolucji Rady Europejskiej w sprawie paktu stabilności i wzrostu[1], a konkretne rozwiązania prawne zostały zapisane w dwóch rozporządzeniach Rady UE: w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych[2] i w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu[3].

Celem paktu stabilności i wzrostu jest wzmocnienia warunków sprzyjających stabilności cen oraz osiągnięciu silnego trwałego wzrostu przyczyniającego się do tworzenia miejsc pracy poprzez zapewnienie sprawnych finansów państw należących do Unii Europejskiej.

Zasady

W zależności od tego, czy dane państwo członkowskie Unii Europejskiej przyjęło wspólną walutę (tzw. uczestniczące państwo członkowskie), czy nie (tzw. nieuczestniczące państwo członkowskie), zostało ono zobowiązane do systematycznego przedkładania i aktualizowania programów makroekonomicznych: średniookresowych programów stabilności (w przypadku uczestniczących państw członkowskich), programów konwergencji (w przypadku nieuczestniczących państw członkowskich)[4].

Na podstawie przekazanych programów Komisja Europejska oraz Rada do Spraw Gospodarczych i Finansowych (Ecofin) ocenia ich sytuację gospodarczą państw nimi objętych. Ma to zapewniać stabilny i dobry stan finansów publicznych w celu poprawy warunków osiągnięcia wysokiego i trwałego wzrostu gospodarczego. Reguły paktu miały także zapobiegać nadmiernemu rozluźnieniu polityki fiskalnej w okresie dobrej koniunktury, kiedy istnieje realna możliwość wykorzystania rosnących wpływów podatkowych do zwiększania wydatków państwowych[5]. W praktyce oznacza to, że państwa nie powinny przekraczać wartości progowej deficytu (3% PKB), a w okresie wzrostu gospodarczego dążyć do generowania nadwyżki budżetowej.

Główny nacisk położono na kryterium dotyczące nadwyżek albo deficytów budżetowych, gdyż w momencie ratyfikacji paktu drugie kryterium fiskalne, czyli relacja długu publicznego do PKB (max 60% PKB) było w niektórych krajach nadzwyczaj wysokie i utrzymanie progowych wartości byłoby niemożliwe. Kraje przekraczające ustalone pułapy dotyczące kryterium deficytu budżetowego i nie przestrzegające dyscypliny fiskalnej mogą być zobowiązane do zapłacenia kary, chyba że ich gospodarka znajduje się w fazie wyraźnej recesji. Minimalna wysokość kary to 0,2% PKB danego państwa, przy czym wzrasta ona o 0,1% za każdy punkt procentowy deficytu powyżej 3% PKB. Tak więc dla deficytu np. 5% PKB kara ta wynosi 0,4% PKB. Maksymalna wysokość omawianej kary to 0,5% PKB danego państwa. Przy pewnych warunkach państwo przekraczające progi może być zmuszone do złożenia nieoprocentowanego depozytu stabilizacyjnego.

W rzeczywistości kryteria te nie są przestrzegane przez państwa członkowskie i pomimo ich notorycznego naruszania nigdy nie doszło do zastosowania kar przewidzianych przez pakt. Jest to możliwe, ponieważ w wyniku nacisków Francji, Grecji i Niemiec kryteria zapisane w pakcie nie są automatyczne, tylko wynikają z decyzji politycznej podejmowanej przez Ecofin. Po znacznych naruszeniach dyscypliny fiskalnej przez Niemcy i Francję w 2005 kryteria te zostały jeszcze bardziej poluzowane[6].

Kryzysowi w strefie euro ma zapobiegać pakt fiskalny[7]. W ocenie Centre for European Reform nie wnosi on jednak nic nowego w porównaniu do wcześniejszych „miękkich” sankcji z Paktu stabilności i wzrostu[8][9].

Przypisy

  1. ↑ Resolution of the European Council on the Stability and Growth Pact Amsterdam, 17 June 1997 (ang.). W: Official Journal C 236, 02/08/1997 P. 0001 – 0002 [on-line]. [dostęp 2015-11-21].
  2. ↑ Rozporządzenie Rady Nr 1466/97/WE z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych (pol.). W: Dz.Urz. UE L 209 z 2.8.1997, s. 1 [on-line]. [dostęp 2015-11-21].
  3. ↑ Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1467/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu (pol.). W: Dz.Urz. UE L 209 z 2.8.1997, s. 6 [on-line]. [dostęp 2015-11-21].
  4. ↑ C. Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej, Warszawa: Wolters Kluwer, 2014, s. 29, ISBN 978-83-264-3117-3.
  5. ↑ Gajda-Kantorowska M., (2017), Kontrowersje wokół skutecznych metod zapewnienia dyscypliny fiskalnej w krajach Unii Europejskiej [w:] Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, Zeszyt nr. 49, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 84-95. ISSN 1898-5084.
  6. ↑ Philipp Bagus: Tragedy of the Euro. Mises Institute, 2010. ISBN 978-1-61016-118-3.
  7. ↑ Europe signs up to German-led fiscal pact. Reuters, 2012.
  8. ↑ Pakt fiskalny staje się biurokratyczną wydmuszką. Forsal.pl, 2012.
  9. ↑ Z paktu fiskalnego zostanie wydmuszka. Forsal.pl, 2012.

Bibliografia

  • Begg D., Fisher S., Dornbusch R., “Makroekonomia”, PWE, Warszawa 2003.
  • Owsiak S., „Finanse publiczne – teoria i praktyka”, PWN, Warszawa 2005.
  • Osiatyński J., „Finanse publiczne – ekonomia i polityka”, PWN, Warszawa 2006.
  • Red. Ostaszewski J., „Finanse”, Difin, Warszawa 2007.
  • Kamilla Marchewka-Bartkowiak. Pakt na rzecz stabilności i wzrostu. „Infos”. nr 4 (96). Biuro Analiz Sejmowych. ISSN 1896-6659. 
  • A. Nowak-Far, Pakt stabilności i wzrostu, C. H. Beck, 2007, ISBN 978-83-7483-549-7.

Media użyte na tej stronie