Palai (Białoruś)

Palai
Паляі
	; Wieś zimą
Państwo	Białoruś
Obwód	witebski
Rejon	witebski
Sielsowiet	Warony
Populacja (2009); • liczba ludności	; 133
Nr kierunkowy	+375 212
Kod pocztowy	211341
Tablice rejestracyjne	2
	Położenie na mapie Białorusi (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Palai
	55°09′40,6″N 30°22′07,0″E/55,161278 30,368611
	Portal Białoruś

Palai (biał. Паляі; ros. Поляи, Polai) – wieś na Białorusi, w rejonie witebskim obwodu witebskiego, 12 km na wschód od Witebska. Wchodzi w skład sielsowietu Warony. Jest to jedno z trzech miejsc masowych egzekucji z okresu ZSRR, znajdujących się w pobliżu Witebska (pozostałe to Chajsy i uroczysko Ciepły Las koło Łużasnej).

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1567 r. jako własność Anny Radziwiłłówny Kiszczyny, wdowy po wojewodzie witebskim Stanisławie Kiszce. Miejscowość leżała w województwie witebskim Wielkiego Księstwa Litewskiego. Na początku XVIII w. należała do Wincentego Mikoszy. W 1834 r. gospodarstwem kierował Apolinary Mikosza, który posiadał duży sad owocowy i karczmę przy szlaku kupieckim do Łoźnej. W 1878 r. Apolinary Mikosza miał 151 dziesięcin ziemi. W 1906 r. wieś leżała w wołoście Korolewo w ujeździe witebskim, właścicielem był Mikosza. Znajdował się tu 1 dwór, 11 mieszkańców (5 mężczyzn i 6 kobiet), 400 dziesięcin ziemi^[1].

W 1918 r. otwarto rosyjskojęzyczną szkołę, a rok później na znacjonalizowanym majątku otwarto polską szkołę. W 1923 r. w domu ziemianina powstała 3-klasowa szkoła podstawowa. od 17 marca 1924 r. wieś była częścią wołostu Korolewo w ujeździe rudnickim. W 1926 r. znajdowało się tutaj 7 domów, w których mieszkało 26 mieszkańców. W 1930 r. mieszkańcy wsi założyli kołchoz im. Juliana Marchlewskiego^[2]. Do 1941 r. we wsi były 63 domy i 284 mieszkańców. Od lipca 1941 r. do czerwca 1944 r. miejscowość była okupowana przez Niemców. W październiku 1943 r. cała wieś została spalona podczas odwrotu wojsk niemieckich. W dniu 16 lipca 1954 r. weszła w skład sielsowietu Warony w BSRR. Od 1991 r. wieś leży w Republice Białorusi.

Miejsce masowych rozstrzeliwań

Miejsce masowych egzekucji

Między wsią Palai, a Warony znajduje się las, w którym według miejscowych od 1933 do 1941 NKWD przeprowadzało masowe rozstrzeliwania ludności cywilnej^[3]. Teren uroczyska stanowił strefę zamkniętą. Liczba ofiar nie jest znana, według ocen inicjatorów upamiętnienia zamordowanych, może tu być pochowanych około 1000 osób^[4].

W latach 80. XX w. Jakau Ryżyk szukał w miejscowości śladów morderstw. Z jego inicjatywy 5 listopada 1989 r. w uroczysku przy drodze R21, w odległości 400 m od wsi, został ustawiony pierwszy krzyż upamiętniający ofiary stalinowskich represji. Później został zastąpiony sześciometrowym metalowym krzyżem od prawosławnej cerkwi. Miejsce pamięci wybrano symbolicznie, aczkolwiek na terenie uroczyska dokonywano egzekucji^[5].

W dniu 30 października 2007 r. ustawiono kolejny krzyż. 25 uczestników tej akcji zostało zatrzymanych, a 5 z nich ukarano grzywnami^[6]. Po pewnym czasie krzyż usunięto.

Białoruscy aktywiści próbują tu stworzyć aleję krzyży, podobną do tej w Kuropatach, ale pomniki są regularnie niszczone. Po tym, jak 25 września 2009 roku dowiedziano się o zniszczeniu kilku kolejnych krzyży, skierowano apel do policji rejonowej w Witebsku z żądaniem zbadania tego faktu. Jednak wydano decyzję o odmowie wszczęcia śledztwa ze względu na niewielką ilość zniszczonego mienia, która według ekspertów wynosiła 132 450 rubli za krzyż.

29 października 2009 r. na miejscu dawnych krzyży z inicjatywy Kastusia Smolikaua, przewodniczącego witebskiego oddziału obwodowego partii BFL, postawiono jeszcze 5 pomników, za co Smolikau został później ukarany grzywną w wysokości 70 tys. rubli^[7]. 2 listopada 2009 r. wzniesiono kolejny krzyż.

Zobacz też

Kuropaty, Kobylacka Góra, Mohylewska Szosa, Miednoje, Bykownia, Sandarmoch, Butowo.

Przypisy

↑ А.П.Сапунов (red.), Список населенных мест Витебской губернии 1906 год., Витебск 1906, s. 514 (ros.).
↑ СкородихинС. К.Ф. СкородихинС., История деревни Поляи., 2017–2018, s. 50 (ros.).
↑ Віцебскія Курапаты, Новы Час [dostęp 2020-09-19] .
↑ АннаА. Камінскі АннаА., Месцы паМяці ахвяраў камунізму ў Беларусі, 2011 (biał.).
↑ Три места около Витебска, где пропадали люди | Витебский Курьер, vkurier.by, 23 sierpnia 2017 [dostęp 2020-09-19] (ros.).
↑ За адзначэнне Дня памяці продкаў у Віцебску аштрафавалі пяць чалавек, Народные новости Витебска, 1 listopada 2007 [dostęp 2020-09-19] (biał.).
↑ Канстанціна Смолікава аштрафавалі за крыжы, Народные новости Витебска, 6 stycznia 2010 [dostęp 2020-09-19] (biał.).

Bibliografia

Państwowe Centrum kartograficzno-geodezyjnych materiałów i danych Republiki Białorusi
История деревни Поляи.Памятная книга. 2017-2018 год./редактор Скородихин К.Ф.

Linki zewnętrzne

[1] А.П.Сапунов (red.), Список населенных мест Витебской губернии 1906 год., Витебск 1906, s. 514 (ros.).

[2] СкородихинС. К.Ф. СкородихинС., История деревни Поляи., 2017–2018, s. 50 (ros.).

[3] Віцебскія Курапаты, Новы Час [dostęp 2020-09-19] .

[4] АннаА. Камінскі АннаА., Месцы паМяці ахвяраў камунізму ў Беларусі, 2011 (biał.).

[5] Три места около Витебска, где пропадали люди | Витебский Курьер, vkurier.by, 23 sierpnia 2017 [dostęp 2020-09-19] (ros.).

[6] За адзначэнне Дня памяці продкаў у Віцебску аштрафавалі пяць чалавек, Народные новости Витебска, 1 listopada 2007 [dostęp 2020-09-19] (biał.).

[7] Канстанціна Смолікава аштрафавалі за крыжы, Народные новости Витебска, 6 stycznia 2010 [dostęp 2020-09-19] (biał.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Obwód brzeski	Więzienie w Pińsku Wólka Horodyszczańska
Obwód grodzieński	Więzienie w Oszmianie
Obwód homelski	Sobór św. Michała Archanioła w Mozyrzu Rudnia Las Szczakatowski
Obwód miński	Borysowska Bateria Park Czeluskińców Czerwień Kalita Kasuta Kopyl Kuropaty Łoszycki Jar Błagowszczyzna Masiukowszczyzna Mińska Fabryka Traktorów Cmentarz Kalwaryjski w Mińsku Areszt NKWD w Mińsku Sosenka Tarasowo Urucze Więzienie w Wilejce Zamek Piszczałowski
Obwód mohylewski	Kamieniołom k. Mohylewskich Zakładów Mięsnych Waschod
Obwód witebski	Klasztor Bazylianów w Berezweczu Bielczyca Chajsy Ciepły Las Sobór Narodzenia NMP w Głębokiem Kobylacka Góra Mikałajewa Mohylewska Szosa Palai Sobór Zaśnięcia NMP w Witebsku

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne