Palant
| Charakterystyka | |
| Rodzaj sportu | |
|---|---|
| Popularność | |
| Zasięg geograficzny | |
Palant – zespołowa gra na punkty z użyciem drewnianego kija i piłeczki. Podobne gry to niemiecki Schlagball, rosyjska łapta, fińskie pesäpallo oraz rumuńska oina.
Historia
Palant powstał prawdopodobnie w XVI wieku, za rządów Zygmunta Starego lub Zygmunta Augusta. Nazwa gry pochodzi najprawdopodobniej z języka włoskiego[1][2][3]. Po zakończeniu II wojny światowej na Śląsku utworzono ligę palantową, w ramach której ujednolicono rozgrywki. W 1957 roku utworzono Polski Związek Piłki Palantowej (w 1978 przemianowany na Polski Związek Baseballu i Softballu). W Polsce istnieje wiele odmian palanta i jego zasady mogą się różnić w zależności od regionu[4]. Norman Davies w książce pt. Boże igrzysko stawia tezę, że popularna w Stanach Zjednoczonych gra baseball może pochodzić od palanta, w którego grali polscy emigranci. Gra jest szczególnie popularna na terenie gminy Grabów, gdzie we Wtorek Wielkanocny obchodzone jest Święto Palanta[5].
Podstawowe zasady gry
Uczestnicy podzieleni na dwie drużyny grają na boisku o wymiarach od 50 do 75 m długości na od 20 do 25 m szerokości i odbijają kijem o długości 60–80 cm małą laną piłkę gumową. Palant to również nazwa pałki służącej do tej gry; pałka do palanta może być okrągła lub płaska. Zawodnicy nieba atakują, a piekła się bronią. W niebie znajduje się gniazdo, zawodnik nieba wybija z niego piłkę palantem (wybijanie musi nastąpić po wyrzucie z własnej ręki), wybicie jest ważne tylko gdy piłka znajdzie się w piekle. Drużyna znajdująca się w niebie atakuje i stara się zdobywać punkty, a drużyna znajdująca się w piekle broni się. Po wybiciu piłki za pomocą pałki wybijający zawodnik nieba ma za zadanie zdobyć cztery bazy, wtedy jego drużyna otrzymuje punkt; gdy piłka trafi z powrotem do nieba zawodnik nieba cofa się do ostatniej zdobytej bazy; później może kontynuować bieg po poprawnym odbiciu kolejnego zawodnika ze swojej drużyny. Zawodnicy piekła starają się złapać wybitą piłkę i przerzucić ją za linie nieba lub trafić nią biegnącego zawodnika nieba (taki zawodnik traci kolejkę). Idealnym wybiciem jest wybiciem za linię końcową (zapłot), w takim przypadku zawodnicy Nieba zdobywają bazy bez przeszkód. Zmiana stref następuje gdy:
- trzech zawodników nieba jest na pierwszej bazie
- pałka po wybiciu opuści gniazdo
- zabrakło zawodników uprawnionych do wybicia
- drużyna nieba popełni trzy błędy (błędem jest między innymi gdy zawodnik wybijający trzykrotnie nie trafił w pole, zawodnik zdobywający bazy został trafiony piłką podczas gdy nie dotykał żadnej z baz lub piłka po wybiciu została złapana jedną ręką z góry przez zawodnika piekła)[2][4][6].
Kwadrant
Kwadrant to gra wywodząca się od palanta, różniąca się nieznacznie od niego zasadami.
Przypisy
- ↑ Polski palant – znaczenie nazwy, historia, współczesność., www.sportowahistoria.pl [dostęp 2021-05-24] (pol.).
- ↑ a b Gra w palanta – niezwykła historia poprzedniczki baseballu, PolskieRadio.pl [dostęp 2021-05-24].
- ↑ Palant – zapomniana gra, która ma już ponad 400 lat, Przegląd Sportowy, 22 września 2015 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
- ↑ a b Smaki z Polski, Nie bądź palantem, graj w palanta, Smaki z Polski, 6 kwietnia 2015 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
- ↑ Gmina Grabów, www.gminagrabow.pl [dostęp 2021-03-30] (pol.).
- ↑ Zasady gry w palanta.
Bibliografia
- Redakcja Słowników Języka Polskiego PWN: Słownik Wyrazów Obcych PWN wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 811. ISBN 83-01-11487-8.
- Zespół Wydawnictwa Wilga: Słownik Współczesnego Języka Polskiego tom 2. Warszawa: Przegląd Readeŕs Digest, 1998, s. 7. ISBN 83-909366-3-1.
- Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1989, s. 373. ISBN 83-214-0570-3.