Paleografia

Paleografia (gr. παλαιός palaiós „stary”, γράφω graphō „piszę”) – jedna z nauk pomocniczych historii, zajmująca się badaniem rozwoju pisma w procesie historycznym[1][2]. Paleografia zajmuje się także badaniem środowiska, w jakim żył i tworzył dany pisarz, jak również rozpoznawaniem skrótów (brachygrafia) i „rozszyfrowywaniem” (odczytywaniem) dawnego pisma np. minuskuła karolińska, tekstura, bastarda, antykwa.

Charakterystyka

Jest jedną z najwcześniejszych i najważniejszych dziedzin nauk „dających poznawać historię” (Lelewel). Uznaje się ją również za „królową nauk pomocniczych”[3]. Bez znajomości tej nauki badanie źródeł pisanych jest praktycznie niemożliwe. Najważniejsze polskie podręczniki paleografii napisali Władysław Semkowicz[3] oraz Aleksander Gieysztor.

Podstawy paleografii stworzyli na przełomie XVI i XVII w. Jean Mabillon i benedyktyn Bernard de Montfaucon. Początków studiów nad starym pismem należy szukać w dziele Jeana Mabillona De re diplomatica libri sex z 1681, zaś nazwy paleografia użył po raz pierwszy Bernard de Montfaucon w 1708 roku w dziele Palaeographia Graeca sive De ortu et progressu literarum Graecarum[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Świat Książki, Warszawa 2000, s. 369.
  2. ↑ Nauki pomocnicze historii, [w:] Encyklopedia szkolna WSiP. Historia, red. A. Friszke, E.C. Król, Warszawa 2004, wyd. 4 zm. i rozsz., s. 539.
  3. ↑ a b R. Kiersnowski, Nauki pomocnicze historii w okresie powojennym, „Kwartalnik Historyczny”, 94, 1987, nr 1, s. 298.
  4. ↑ J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, wyd. 6, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 304.

Bibliografia

  • A. Pieniądz, Narzędzia internetowe w nauczaniu paleografii, „Studia Źródłoznawcze”, 51, 2013, s. 131–143.
  • W. Semkowicz, Encyklopedia nauk pomocniczych historii, wyd. 2, Kraków 2011, s. 14 i n. ​ISBN 97883-242-3000-6​.