Palermo

Palermo
miasto i gmina
Ilustracja
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Włochy

Region

 Sycylia

Prowincja

US Palermo

Kod ISTAT

082053

Powierzchnia

158 km²

Populacja (2004)
• liczba ludności


657 936

• gęstość

4140,6 os./km²

Numer kierunkowy

091

Kod pocztowy

90100

Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, na dole znajduje się punkt z opisem „Palermo”
Położenie na mapie Europy
Mapa konturowa Europy, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Palermo”
Położenie na mapie Sycylii
Mapa konturowa Sycylii, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Palermo”
Ziemia38°07′N 13°22′E/38,116667 13,366667
Professionalists' Corridor.jpg

Palermo (wł. Palermo, sycyl. Palermu lub Paliemmu w dialekcie palermiańskim, gr. Πάνορμος) – miasto i gmina we Włoszech, w regionie Sycylia, w prowincji US Palermo. Panormos powstało już w starożytności, jako kolonia fenicka. Według danych na rok 2009 gminę zamieszkiwało 657 936 osób, 4140,6 os./km².

Palermo jest kulturalną, gospodarczą i turystyczną stolicą Sycylii. To główne sycylijskie centrum przemysłowe i handlowe. Główne gałęzie gospodarki to turystyka, usługi, handel i rolnictwo. Palermo obecnie posiada międzynarodowe lotnisko. Drugie lotnisko, głównie dla obsługi tanich linii znajduje się w pobliżu Trapani.

Historia

Miasto powstało jako Panormos (grec.), kolonia fenicka. Od V wieku p.n.e. miasto kartagińskie, a od 254 p.n.e. rzymskie. Palermo zostało w V wieku opanowane przez Wandalów, Gotów, w 535 przez Bizancjum. W roku 831 znalazło się pod panowaniem Arabów. W X wieku osadzeni tu zostali piraci Saqaliba (słowiańscy), którzy w latach 928/9 u wybrzeży Maghrebu i Sycylii wspólnie z Arabami na 30 statkach przez szereg kolejnych lat łupili Genuę oraz wybrzeża Kalabrii i Sardynii. Po zakończeniu owego procederu osiedlić się mieli w Palermo, w tej części miasta która nazywa się Harat as-Saqaliba[1]. W 1072 wyspę opanowali Normanowie, a w Boże Narodzenie 1130 Roger II został koronowany przez antypapieża Anakleta II[2] w tutejszej katedrze. Panowanie Normanów zakończyło się w 1194 po bezpotomnej śmierci wnuka Rogera Wilhelma II Dobrego i tron sycylijski drogą sukcesji trafił do Hohenstaufów a później do Andegawenów.

Palermo było centrum kulturowym królestwa Sycylii. W 1239 roku w dzielnicy Saqaliba zamieszkali Żydzi z północnej Afryki[3]. W 1282 doszło do antyfrancuskiego powstania (tzw. Nieszpory sycylijskie), które oddało miasto pod rządy aragońskie i potem hiszpańskie.

Palermo podupadało aż do utworzenia w czasie rewolucji (1848-49) tymczasowego rządu. Sytuacja miasta poprawiła się po 1860 gdy doszło do zjednoczenia Włoch.

Zabytki

Główne zabytki Palermo to pozostałości murów rzymskich, punickiej nekropolii, pałac królewski zwany Pałacem Normanów wzniesiony w XI wieku przez Normanów na ruinach zamku arabskiego, wewnątrz którego znajduje się słynna Cappella Palatina z XII wieku, arabsko-bizantyjskie sklepienie stalaktytowe, mozaiki z XII wieku. Inną historyczną budowlą miasta jest katedra S. Rosalia ozdobiona mozaikami (XII w.), posiadająca we wnętrzu grobowce królów. Znajduje się tu również romańskie kościoły San Cataldo i San Giovanni degli Eremiti, S. Giovanni dei Lebrossi, della Martorana, del Vespro oraz pałace Zisa i Cuba i most Ponte dell’Ammiraglio z XII wieku.

Kościoły w stylu gotyckim: S. Agostino (XIV w.), della Gancia, delle Ree Pentife i della Catena. Z tego okresu pochodzą też pałace Chiaromonte, Sclafani, Pietratagliata, Abbatelli, Aiutamicristo i Marchesi.

Styl renesansowy reprezentują kościoły S. Maria dei Miracoli, S. Giovanni di Napoletani, S. Gorgio dei Genovesi i pałace Scavuzzo, Fieravecchia.

Zabudowa barokowa reprezentowana jest przez kościoły S. Matteo, S. Giuseppe, del Gesù, S. Domenico, S. Teresa, del Salvatore i del Olivella. Barokową architekturę reprezentują też kamienice narożne tworzące Quattro Canti.

Z zabudowy XIX-wiecznej na uwagę zasługują monumentalne budowle: teatr miejski Politeama oraz klasycystyczno-neorenesansowy gmach opery Teatro Massimo.

Mumie prałatów w Katakumbach Kapucynów

Klimat

Palermo znajduje się w strefie klimatu subtropikalnego[4][5] typu śródziemnomorskiego[6], z bardzo łagodnymi zimami i długimi ciepłymi, częściowo gorącymi latami. Średnia roczna temperatura wynosi 22 °C w dzień i 15 °C w nocy[7].

Średnia temperatura dwóch miesięcy zimowych – stycznia i lutego wynosi około 15 °C w dzień i 9 °C w nocy a średnia temperatura morza wynosi 14–15 °C[8]. Opady śniegu, jak i mróz, nie występują. Średnia temperatura sześciu miesięcy letnich, od maja do października wynosi 27 °C w dzień i 19 °C w nocy[7]. W okresie od czerwca do października średnia temperatura morza przekracza 20 °C, w sierpniu wynosi 26 °C[8]. Kwiecień i listopad mają charakter przejściowy pomiędzy wiosną/jesienią a latem, ze średnią temperaturą wokół 19 °C w ciągu dnia i 12 °C podczas nocy, natomiast marzec i listopad mają również charakter przejściowy pomiędzy wiosną/jesienią a zimą, ze średnią temperaturą wokół 16 °C w ciągu dnia i 10 °C podczas nocy. Palermo ma 80 dni deszczowych rocznie (≥1 mm), od około 1 dnia deszczowego w lipcu do 12 dni deszczowych w grudniu[7]. Palermo, jak i reszta Sycylii, jest jednym z niewielu miejsc w Europie, gdzie zielono jest przez cały rok.

Średnia temperatura i opady dla Palermo (Port lotniczy Palermo-Boccadifalco na obrzeżach, ~5 km od morza)
MiesiącStyLutMarKwiMajCzeLipSieWrzPaźLisGruRoczna
Średnie temperatury w dzień [°C]14.714.516.418.723.327.229.830.527.523.519.015.821,8
Średnie dobowe temperatury [°C]11.811.513.015.119.323.225.826.623.820.116.013.018,3
Średnie temperatury w nocy [°C]8.98.59.611.415.319.221.722.720.116.712.910.214,8
Opady [mm] 97.511078.265.136.217.96.731.865.3106118124855
Średnia liczba dni z opadami9.09.68.78.64.11.91.22.45.48.210.412.081,5
Źródło: Servizio Meteorologico[7]
Średnia dobowa temperatura morza (°C)[9]
StyLutMarKwiMajCzeLipSieWrzPaźLisGruRok
15,114,314,615,818,723,125,726,325,122,319,916,719,8

Demografia

Miasto zamieszkuje około 670 tys. osób. Populacja aglomeracji Palermo jest szacowana przez Eurostat na 855 255 mieszkańców, podczas gdy zespół miejski Palermo jest piątym najbardziej zaludnionym zespołem miejskim we Włoszech i mieszka w nim około 1,2 mln ludzi. Mieszkańcy Palermo mówią językiem włoskim i sycylijskim.

W 2007 roku 47,6% mieszkańców Palermo stanowili mężczyźni, a 52,4% – kobiety. Osoby niepełnoletnie stanowiły 21,64% populacji, a emeryci – 16,54% populacji. Wiek przeciętnego mieszkańca Palermo wynosił 37 lat. Pomiędzy rokiem 2002 a 2007 populacja Palermo zmniejszyła się o 2,92%. Przyczyną tego spadku jest ucieczka mieszkańców Palermo do terenów podmiejskich i północnych Włoch. Obecny współczynnik urodzeń w Palermo wynosi 10,75 urodzeń na 1000 mieszkańców.

Transport

Największą stacją kolejową miasta jest stacja Palermo Centrale, z której wybiegają linie Palermo – Mesyna, Palermo – Katania oraz do Trapani oraz Agrigento. Pozostałe stacje to Palermo Brancaccio, Palermo Cardillo-Zen, Palermo Notarbartolo, Palermo Federico, Palermo Fiera, Palermo Francia, Palermo Giachery, Palermo Palazzo Reale-Orleans, Palermo San Lorenzo Colli, Palermo Tommaso Natale, Palermo Vespri oraz znajdujący się w dzielnicy Roccella-Acqua dei Corsari przystanek Roccella, otwarty 21 grudnia 2014[10] na liniach Palermo – Mesyna i Palermo – Katania.

Miejscowe lotnisko „Falcone-Borsellino” połączone jest z miastem pociągami firmy Trinacria Express.

Sport

W latach 1990–2013 rozgrywany był tutaj kobiecy turniej tenisowy cyklu WTA Tour, Italiacom Open.

W mieście działa też klub piłkarski US Palermo.

Miasta partnerskie

Galeria zdjęć

Przypisy

  1. „Palerme où un quartier se nomma longtemps le « quartier des Esclavons » {harat as-Saqaliba” w: Gli Slavi occidentali e meridionali nell’alto medioevo: Centro italiano di studi sull’alto Medioevo. s. 1002, 1983; Przegląd historyczny t. 44 s. 482.; Abu’l- Fida’y.
  2. John Julius Norwich: Najwspanialsze miasta w dziejach świata. Wyd. I. Olszanica: Wydawnictwo Bosz, 2009, s. 109. ISBN 978-83-7576-072-9.
  3. „In 1239 the Jews of North Africa (Jerba) were allowed to refurbish an existing structure. It may be the one mentioned in 1267, located in the Seralcadi quarter of Palermo. w: Between Scylla and Charybdis: The Jews in Sicily, s. 66; Nazwa Harat as-Saqaliba później zanika i w dyplomach łacińskich z XII–XIII w. zastępuje ją określenie Seralcadi < ar. Szari’ al-qadi Ulica Sędziego w: Przegląd historyczny t. 44 s. 482.
  4. Climatic map by Istituto Geografico De Agostini.
  5. Die Klimatypen der Erde – Pädagogische Hochschule in Heidelberg.
  6. World Map of Köppen–Geiger Climate Classification.
  7. a b c d Tabelle climatiche 1971-2000 della stazione meteorologica di Palermo-Boccadifalco 1971-2000 – Servizio Meteorologico dell’Aeronautica Militare.
  8. a b weather2travel.com: Palermo Climate.
  9. Palermo average sea temperature – seatemperature.org.
  10. Rete Ferroviaria Italiana, Circolare territoriale CT 23/2014.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Italy relief location map.jpg
Autor: Eric Gaba (Sting - fr:Sting) and NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Blank physical map of Italy including the 08-2009 modification of the boundary between Emilia-Romagna and Marche regions, for geo-location purpose.
Europe relief laea location map.jpg
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Physical location map Europe; Lambert azimuthal equal-area projection
Relief map of Italy Sicily.png
Autor: Nzeemin, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief map of Sicily, Italy.
Flag of the Democratic Republic of the Congo.svg
The national flag of the Democratic Republic of the Congo. Created according to the 2006 constitution : Son emblème est le drapeau bleu ciel, orné d’une étoile jaune dans le coin supérieur gauche et traversé en biais d’une bande rouge finement encadrée de jaune. (Its symbol is a sky blue flag, decorated with a yellow star in the upper left corner and crossed in the diagonal by a red strip with thin yellow borders) It seems to be identical, except for a lighter field hue, to the 1966–1971 flag.
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Canada (Pantone).svg
Flag of Canada introduced in 1965, using Pantone colors. This design replaced the Canadian Red Ensign design.
Palermo1(js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sicily, Palermo, Quattro Canti
Santa Caterina (Palermo).JPG
Autor: Giuseppe ME, Licencja: CC BY-SA 4.0
Chiesa di Santa Caterina - Palermo - Sicily - Italy
Flag of Palermo.svg
Flag of Palermo
Palermo BW 2012-10-09 12-04-52.jpg
Autor: Berthold Werner, Licencja: CC BY-SA 3.0
Italy, Sicily, Palermo, cathedral
Palermo-Martorana-bjs.jpg
Autor: Bjs, Licencja: CC0
Chiesa Santa Maria dell'Ammiraglio also Parrocchia di San Nicolò dei Greci, calledMartorana, in Palermo, is a Co-cathedral of the Eparchy of Piana degli Albanesi of the Italo-Albanian Catholic Church, a diocese which includes the Albanian communities in Sicily. Exterior view showing the Norman architecture, the gothic tower and the baroque facade.
Palermo-Castle-bjs-1.jpg
Autor: Bjs, Licencja: CC0

Palazzo dei Normanni, Palermo

Renaissance wing
Professionalists' Corridor.jpg
Professionalists' Corridor in Capuchins' Catacombs
Palermo-San-Giuseppe-dei-Teatini-bjs2007-01.jpg
Autor: Bjs, Licencja: CC0

San Giuseppe dei Teatini, Palermo

Lateral view, main facade, and cupola of the church and the facade of the sout-west corner of Quattro Canti
Priests' corridor.jpg
Priests' corridor in Capuchins' Catacombs
Palermo-Piazza-Pretoria-bjs2007-02.jpg
Autor: Bjs, Licencja: CC0

Piazza Pretoria, Palermo

Fontana Pretoria seen from Santa Caterina
Palermo-Stemma.svg
Autor: Neq00, Licencja: CC0
Coat of arms of Palermo, Sicily, Italy.
Cappella Palatina.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
PalermoGesu.jpg
Autor: Elgaard, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ilustración 14: "La chiesa del Gesù", Palermo (1564-1633), con abudante uso de mármol policromado sobre piso y paredes.
Palermo-San-Domenico-bjs2007-02.jpg
Autor: Bjs, Licencja: CC0
San Domenico, Palermo
Palermo-Palazzo-Reale-bjs2007-01.jpg
Autor: Bjs, Licencja: CC0
Palazzo Reale (Palazzo dei Normanni), Palermo. Inner court.