Palma wielkanocna
Palma wielkanocna – gałązka palmy lub wierzby bądź wiązanka żywych i suszonych roślin przygotowywana przed Wielkanocą na pamiątkę wjazdu Jezusa do Jerozolimy[1] i święcona podczas uroczystości Niedzieli Palmowej[2].
Palmę wielkanocną tworzy się z trzciny, wierzby, ziół, kwiatów suszonych i sztucznych. Jest w niej bukszpan, jałowiec i kwiatki – żywe i sztuczne[3].
Historia
Pierwsze procesje z palmami wielkanocnymi miały miejsce w IV wieku w Jerozolimie. Zwyczaj ten rozpowszechnił się na wschodzie oraz w Hiszpanii i Galii[4]. Od V i VI wieku zaczęły się przejmować także w Kościele zachodnim, sam zaś zwyczaj święcenia gałązek zielonych, czyli palm wielkanocnych, wprowadzono do liturgii Niedzieli Palmowej w XI wieku. W Polsce początki święcenia palm wielkanocnych sięgają XI wieku[3].
W Wielką Sobotę palmy są palone, a popiół z nich jest używany w następnym roku, kiedy w środę popielcową ksiądz znaczy wiernym głowy popiołem[4].
Palmy tworzone są z witek wierzbowych, gdyż wierzba jest drzewem, które wiosną najwcześniej budzi się do życia, a w symbolice Kościoła jest znakiem zmartwychwstania i nieśmiertelności duszy[5].
Polskie tradycje regionalne
W zależności od regionu, palmy różnią się wyglądem i techniką wykonania. Swoją odrębność zachowały palemki wileńskie.
Palma kurpiowska powstaje z pnia ściętego drzewka (jodły lub świerka), oplecionego na całej długości widłakiem, wrzosem, borówką, zdobionego kwiatami z bibuły i wstążkami. Czub drzewka pozostawia się zielony. Tradycja wykonywania palm szczególnie zachowała się na Kurpiach w miejscowości Łyse w parafiach Gminy Zbójna[3]. Od lat 60. XX wieku co roku w Niedzielę Palmową odbywa się tam konkurs na najdłuższą palmę[6].
Palma góralska, palma podhalańska wykonana jest z pęku witek wierzbowych (bazi), wiklinowych lub leszczynowych oraz jałowca i bukszpanu[7]. Palmy te spotyka się podczas procesji w Bukowinie Tatrzańskiej, Lipnicy Murowanej, Tokarni i w Rabce. W Lipnicy i w Rabce corocznie odbywają się konkursy na najdłuższą i najpiękniejszą palmę. Konkurs Palm w Lipnicy odbywa się od 1958 roku[8].
Palemka wileńska tworzona z papieru, traw i witek wierzbowych jest charakterystyczna dla okolic Wilna. Barwne i ozdobne palmy wileńskie plecie się z 50 gatunków suchych polnych, leśnych i ogrodowych kwiatów zbieranych o różnych porach roku dla uzyskania odpowiedniej kolorystyki. Tradycyjne wileńskie palmy są uwijane na suchych drewnianych patykach z jednej strony lub dookoła z farbowanego albo naturalnego suchotnika, mietliczki, krwawnika, dziurawca, tymotki chmielu, wrotyczy, kocanki piaskowej. Wierzchołek zaś z 11 gatunków traw. W palmie wileńskiej wykorzystuje się kłosy zboża i owsa. Wileńska palma jest Kaziuków Wileńskich[5]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Encyklopedia OKIEM, hasło – Wielkanoc, www.okiem.pl [dostęp 2017-11-25].
- ↑ Niedziela Palmowa w tradycji Kościoła. Niedziela.
- ↑ a b c Dariusz Chajewski: Niedziela Palmowa. Przewóz ściga się z Kurpiami. Gazeta Lubuska, 08.04.2017.
- ↑ a b Święcenie palm, symbolu życia i zwycięstwa. Polskie Radio, 28.03.2010.
- ↑ a b Palma Wileńska. Poznaj Wilno.
- ↑ Palma Kurpiowska. Mazowiecki Szlak Tradycji, 23.11.2015.
- ↑ Marek Podmokły: 35 Przegląd Palm Wielkanocnych w Bukowinie Tatrzańskiej. Gazeta Wyborcza Kraków, 20.03.2016.
- ↑ Prezydent Komorowski pochwalił "konkurs palm w Lipnicy". Bochnia Nasze Miasto, 2011-04-17.
Bibliografia
- Marek Żukow-Karczewski, Ab ovo czyli przyrodnicza symbolika Świąt Wielkanocnych, Ekologia.pl, 2012.
Media użyte na tej stronie
Autor: Jakub Jędras, Licencja: CC BY-SA 4.0
Obchody Niedzieli Palmowej w Łysych, Kurpie 10 kwietnia 2022
Autor: User:Fb78, Licencja: CC BY-SA 3.0
Palmstock, "Palmen" in Oberschwaben (Wallfahrtskirche Steinhausen, 2006)