Pamiątka z Celulozy

Pamiątka z Celulozy – powieść autorstwa Igora Newerly’ego z 1950 roku[1]. Powieść była najpierw drukowana w czasopiśmie Twórczość w latach 1951–1952, natomiast pierwsze wydanie książkowe ukazało się w 1952 roku[2].

Czas i miejsce akcji

Czas akcji to lata 30. XX wieku. Większość akcji toczy się we Włocławku, gdzie mieszka główny bohater. W trakcie powieści główny bohater odwiedza także Warszawę i niejednokrotnie wspomina Rzekucie, swoją rodzinną wieś.

Fabuła

Powieść opowiada o zmaganiach głównego bohatera, Szczęsnego, by dorobić się i przetrwać w przedwojennej Polsce. Bohater przybywa do Włocławka, by wybudować dom, zgodnie z marzeniami ojca, podjąć pracę w największej fabryce celulozy w Polsce, zwanej potocznie Celulozą bądź Ameryką, a także zostać marksistą, zgodnie z popularnymi wówczas ideałami. Wkrótce jednak napotyka na liczne problemy. Okazuje się, że nie wystarczy sama chęć walki i ambicje. Ludzie sceptycznie podchodzili do zatrudnienia Szczęsnego i jego ojca w fabryce, a gdy już tę pracę zdobywa, wszystko okazuje się nie być tak wspaniałe, jak miało być. Główny bohater odchodzi z domu i wyrusza do pracy w Warszawie, gdzie omal nie ginie na ulicy z głodu i wyziębienia. Zdobywa posadę stolarza, ale porzuca ją, by podjąć się pracy społecznej. Odbywa także służbę wojskową. Po sześciu latach wraca do Włocławka i wstępuje do partii.

W powieści często wspomina się o pamiętnikach głównego bohatera, jego fragmenty są jednak zmyślone – w posłowiu autor zaznacza, iż główny bohater jest postacią fikcyjną.

Na podstawie powieści nakręcono filmy Celuloza (1953) i Pod gwiazdą frygijską (1954).

Bohaterowie

  • Szczęsny – główny bohater powieści, komunista i robotnik.
  • Tomasz, ojciec Szczęsnego – robotnik, marzy o wybudowaniu własnego domu w Kozłowie, późniejszym Grzywnie.
  • Zosia – kochanka Szczęsnego
  • Walek – brat głównego bohatera
  • Weronka – siostra bohatera
  • Babura – starzec, który uratował Szczęsnego w Warszawie od śmierci na ulicy
  • Magda – komunistka i ukochana Szczęsnego, później jego żona
  • Korbal – z początku kolega głównego bohatera i robotnik, drogą podstępów dorabia się majątku i zostaje radnym, a następnie posłem
  • Sumczak – jeden z dyrektorów fabryki, zostaje zamordowany przez Gąbińskiego
  • Pandera – jeden z dyrektorów fabryki, który zatrudnia Szczęsnego
  • Gąbiński – robotnik, rzekomy komunista, w rzeczywistości prowokator, zabity przez Szczęsnego w obawie przed zdradą
  • Brońcia – mieszkanka Grzywna, bliska znajoma Szczęsnego
  • Franciszek Olejniczak – komunista i rybak, idol głównego bohatera
  • Józef Perlikowski – często wspominany w powieści czołowy komunista włocławski
  • Maciej Marusik – działacz komunistyczny wywodzący się z fabryki Celulozy

Przypisy

  1. ↑ Arkadiusz Latusek: Słownik pisarzy polskich. Kraków: Zielona Sowa, 2003. ISBN 83-7220-574-4.
  2. ↑ Adrian Uljasz. Syberia i Daleki Wschód w twórczości Igora Newerlego. Pisarska wizja, oceny, dyskusje. „Tematy i Konteksty NR 2 (7) 2012, Z Archiwum Polonisty”, s. 328, 2012. Uniwersytet Rzeszowski, Instytut Filologii Polskiej. ISSN 2299-8365. 

Linki zewnętrzne