Pamiętniki Tatusia Muminka
| Autor | |||
|---|---|---|---|
| Typ utworu | |||
| Wydanie oryginalne | |||
| Miejsce wydania | |||
| Język | |||
| Data wydania | 1950 | ||
| Pierwsze wydanie polskie | |||
| Data wydania polskiego | 1978 | ||
| Wydawca | |||
| Przekład | |||
| |||
Pamiętniki Tatusia Muminka – trzecia powieść z serii o Muminkach autorstwa Tove Jansson, opublikowana w 1950 roku.
Pamiętniki... to bildungsroman, w którym główny bohater przebywa drogę od sierocińca dla muminków-podrzutków do spotkania swej przyszłej żony podczas jesiennego sztormu[1]. Choć się rozwija, zachowuje swoją zasadniczą tożsamość, „bardzo specjalnego Muminka”, inteligentnego, niezwykłego i znaczącego. W jego opowieści o przygodach trzech tatusiów (oprócz niego samego także Joka i Wiercipiętka, ojców Włóczykija i Ryjka, bohaterów innych książek cyklu) on sam odgrywa rolę kluczową i centralną, podkreślając swoją wyjątkowość, która zaznaczała się od najmłodszych lat[2]. Centralną rolę Tatusia podkreślała też okładka pierwszego wydania, przedstawiająca go w sposób portretowy, pozującego jak do fotografii, z jedną łapką opartą na kolumnie, otoczonego kwietną girlandą, w którą wplecione są małe rysunki innych bohaterów książki[3] (ilustracja dostępna tutaj).
Wzorem dla Pamiętników... była autobiografia Benvenuto Celliniego i Tatuś Muminka, podobnie jak Cellini, pozwala sobie na „lekkie ubarwienie” lub „podkreślenie” swoich przygód i ich wagi, tworząc rzeczywistość pisarską[2]. Jest to ze strony Jansson zabieg parodystyczny, przez który nawiązuje ona do Celliniego[2], ale też do tradycji pamiętnikopisarstwa szwedzko-fińskiego, w której znacząca postać w chwili kryzysu zatrzymywała się, by zwrócić się do piękniejszej przeszłości i ją opisać (w przypadku Tatusia Muminka kryzysem tym jest silne przeziębienie, które złapał pewnego lata)[4].
Autorka włożyła dużo pracy w powieść: zachowały się trzy różne, kompletne manuskrypty, a pierwsze wydanie zostało zmienione i przepisane, stąd istnieją trzy opublikowane wersje, odpowiednio z lat 1950, 1956 i 1968[5]. Manuskrypt nosił tytuł Burzliwa młodość Tatusia Muminka: Pamiętniki, ale wydawcy uznali, że „pamiętniki” brzmią zbyt poważnie jak na książkę dla dzieci i zmienili tytuł na Wyczyny Tatusia Muminka. Dopiero w wydaniu z 1968 Jansson nadała książce tytuł Muminpappans memoarer, czyli Pamiętniki Tatusia Muminka[6]. Autorka wykonała też 45 ilustracji do książki, w tym kilka eksperymentalną dla niej techniką odskrobywania białego rysunku na czarnym papierze, co dawało bardzo mroczne efekty – technikę tę szeroko wykorzystała następnie do ilustrowania Zimy w Dolinie Muminków[7]. Inną cechą, która odróżnia Pamiętniki do większości książek z cyklu, jest brak mapy na frontyspisie, zastąpionej portretem autora, tj. Tatusia Muminka[8] (książka zawiera niewielką mapkę wyspy na początku rozdziału 6., ale ma ona charakter bardziej pastiszu, niż użytecznego dzieła kartograficznego; jej pastiszowy charakter pasuje do stylistyki całej powieści[9]).
W Polsce książka ukazała się jako druga, w 1978 roku, po Komecie nad Doliną Muminków z 1977 roku, a przed stanowiącą drugi tom cyklu książką W Dolinie Muminków. Pamiętniki... były wielokrotnie wznawiane (12 wydań do 2011 roku), a ich wydanie z 1989 roku miało prawdopodobnie najwyższy nakład w historii polskich przekładów cyklu: 100 tysięcy egzemplarzy. W tym samym roku opublikowano też wersję na kasetach magnetofonowych, przygotowaną przez Polski Związek Niewidomych[10].
Przypisy
- ↑ Westin ↓, s. 236–237.
- ↑ a b c Westin ↓, s. 239–240.
- ↑ Westin ↓, s. 242.
- ↑ George C. Schoolfield. „The August Light of Abiding Memories”: Finland-Swedish Memoir Literature. „World Literature Today”. 54 (1), s. 15–20, 1980, zima. Board of Regents of the University of Oklahoma (ang.).
- ↑ Westin ↓, s. 237.
- ↑ Westin ↓, s. 237–238.
- ↑ Westin ↓, s. 315.
- ↑ Włodzimierz Karol Pessel. Uporczywe kartografie i mapy z Doliny Muminków. „Prace i Studia Geograficzne”. 64 (4), s. 53–65, 2019. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego.
- ↑ Björn Sundmark. “A Serious Game”: Mapping Moominland. „The Lion and the Unicorn”. 38 (2), s. 162–181, 2014-04. Johns Hopkins University Press. DOI: 10.1353/uni.2014.0022 (ang.).
- ↑ Michał Rogoż. Muminki Tove Jansson na polskim rynku wydawniczym. „Toruńskie Studia Bibliologiczne”. 2, s. 43–67, 2011.
Bibliografia
- Boel Westin: Tove Jansson Life, Art, Work. London: Profile Books, 2014. ISBN 978-1-908745-45-3.