Pan wzywał, milordzie?

Pan wzywał, Milordzie? (ang. You Rang, M’Lord?) – brytyjski serial komediowy emitowany po raz pierwszy w latach 1990–1993 (odcinek pilotażowy miał swoją premierę w 1988) na antenie BBC One. Łącznie wyprodukowano 26 odcinków, podzielonych na cztery serie.

W 2006 dwie pierwsze serie ukazały się na DVD w ramach cyklu wydawniczego Ministerstwo Brytyjskiego Humoru. W 2007 w tym samym cyklu wydano serię trzecią i czwartą.

W Polsce serial był prezentowany w latach 90. przez Telewizję Polską. Wiele lat później przypomniała go także TV Puls.

Jest to chronologicznie ostatni i najbardziej znany w Polsce (ale już nie w Wielkiej Brytanii) spośród czterech seriali komediowych stworzonych przez spółkę autorską David Croft i Jimmy Perry. Zasadniczą część pierwszoplanowej obsady stanowią aktorzy znani z ich wcześniejszych produkcji, przede wszystkim Hi-de-Hi! oraz It Ain’t Half Hot Mum. W sensie technicznym serial wyróżnia się długością odcinków – każdy z nich trwa ok. 50 minut, co stanowi bardzo rzadki przykład przełamania żelaznej zasady mówiącej, iż czas trwania jednej części sitcomu powinien oscylować wokół pół godziny.

Fabuła

Akcja serialu rozgrywa się w drugiej połowie lat 20. XX wieku w londyńskiej rezydencji Lorda Meldruma, zamożnego arystokraty o konserwatywnych poglądach, prowadzącego rozległe interesy i zasiadającego w Izbie Lordów. Oprócz owdowiałego lorda w rezydencji mieszkają jego brat Teddy, teściowa Lady Lavender oraz dwie córki – snobistyczna i rozmiłowana w urokach życia towarzyskiego Poppy oraz Cissy, wyzwolona lesbijka. Oprócz nich w domu żyje także liczna służba, na czele z kamerdynerem Alfem, lokajem Jamesem, pokojówką Ivy i kucharką, panią Lipton.

Podobnie jak wiele innych seriali sygnowanych przez Davida Crofta, „Pan wzywał, Milordzie?” stara się w prześmiewczy, ale nie pozbawiony sentymentu sposób, odtworzyć atmosferę miejsc i czasów, których już nie ma. W tym przypadku jest międzywojenna Anglia, gdzie emancypacja niższych klas zderza się z ekonomiczną dominacją arystokracji, a coraz swobodniejsze normy obyczajowe muszą wciąż toczyć bój z wiktoriańskim purytanizmem i hipokryzją.

Inspiracją dla fabuły serialu były opowieści dziadka Jimmy’ego Perry’ego, przedwojennego kamerdynera, których scenarzysta słuchał jako dziecko.

Bohaterowie

(w nawiasach przy nazwiskach postaci podano odtwórców ich ról)

Domownicy

George, Lord Meldrum (Donald Hewlett)
Owdowiały arystokrata, powszechnie szanowany w kręgach wyższych sfer. Zasiada w Izbie Lordów i zarządza zbieranym od pokoleń pokaźnym majątkiem, którego najważniejszym elementem jest firma Union Jack Rubber Company, pozyskująca gumę na Malajach i przetwarzająca ją w swojej fabryce w Londynie. Zdecydowaną większość majątku wniosła w posagu jego żona. Kilkakrotnie w serialu pojawia się sugestia, że u podstaw powstania rodzinnego imperium legły kiedyś zyski z handlu niewolnikami. Jak wielu ludzi swojego stanu, Meldrum jest wielkim hipokrytą, który stara się dbać o reputację swoją i rodziny, wszystko to jednak czyni jedynie na pokaz. I tak z jednej strony szczodrze wspiera akcje dobroczynne, a z drugiej wykazuje wielkie skąpstwo wobec swoich pracowników. Co tydzień chodzi do kościoła i przyjaźni się z miejscowym biskupem, ale jednocześnie produkuje w swej firmie prezerwatywy i ma romans z zamężną kobietą, lady Agathą.

Edward „Teddy” Meldrum tzw. Czcigodny (Honourable) Teddy (Michael Knowles)
Młodszy brat lorda, który mimo co najmniej średniego już wieku, wciąż pozostaje kawalerem na utrzymaniu brata. Teddy szczyci się swoim arystokratycznym pochodzeniem, brzydzi jakąkolwiek pracą i traktuje ludzi niższego stanu wyjątkowo nieuprzejmie, choć tak naprawdę jest człowiekiem o inteligencji średnio rozgarniętego nastolatka. Szczególnie kłopotliwy dla lorda jest jego pociąg do pokojówek i innych prostych dziewcząt „pachnących szarym mydłem”. Nie może (choć próbuje) odpędzić od siebie Madge Cartwright, która za nim szaleje, a jego brat grozi mu, że jeśli się z nią nie ożeni, to wyśle go na plantację gumy na Malaje.

Cecily „Cissy” Meldrum (Catherine Rabett)
Starsza z córek lorda. Jest kobietą wyzwoloną, w dzisiejszych czasach nazwalibyśmy ją feministką. Nosi męskie ubrania i pasjonuje się hobby przewidzianymi wówczas raczej dla panów, jak choćby pilotowanie samolotu czy polo. Ma socjalistyczne poglądy, czego jej konserwatywny ojciec nie może znieść. Należy nawet do Partii Robotniczej i z jej ramienia kandydowała (i dostała się) w wyborach do rady. Jest jedynym członkiem rodziny o jednoznacznie przyjaznym i pełnym zrozumienia stosunku do służby, w szczególności zaś do Ivy. Nie przepada za to za swoją siostrą. Nie ma narzeczonego, lecz „kumpelę”, z którą zdarza jej się tańczyć niczym z mężczyzną nawet na oficjalnych przyjęciach. Wielu krytyków uważa Cissy za pierwszą w historii brytyjskich seriali komediowych otwarcie homoseksualną bohaterkę.

Poppy Meldrum (Susie Brann)
Młodsza z córek lorda, w znacznej mierze przeciwieństwo swej siostry. Poppy czerpie pełnymi garściami z życia panienki z wyższych sfer – nieustannie chodzi na przyjęcia i kupuje w drogich sklepach. Nie waha się przypominać służącym o swoim statusie i traktować ich z góry, chociaż zdarza jej się też narzekać na ograniczenia wynikające z faktu, że nie może robić rzeczy, które zaszkodziłyby reputacji rodziny. Poppy jest świadoma swojej kobiecości i chętnie ją eksponuje. Ma narzeczonego, Jerry’ego (za którego wychodzi w ostatnim odcinku), którego uważa jednak (w dużej mierze słusznie) za zupełnego głupca. Prawdziwym obiektem jej westchnień jest lokaj James.

Lady Lavender (Mavis Pugh)
Teściowa lorda, którą ten trzyma w domu mimo śmierci żony, ponieważ formalnie to właśnie ona jest posiadaczką znacznej części udziałów w jego firmie. Jest zupełnie zdziwaczałą i zdziecinniałą już starszą panią, która spędza całe dnie w swym pokoju na najwyższym piętrze rezydencji, jedynie w towarzystwie swej zuchwałej papugi Kapitana. W odwiedzającą ją służbę rzuca przyniesionym jedzeniem. Posiada spory majątek, o którego przejęciu wciąż marzy lord próbując ją ubezwłasnowolnić.

Służba

Alf Stokes (Paul Shane)
Kamerdyner (szef całej służby w rezydencji). Wspólnie z Jamesem walczył podczas I wojny światowej. Razem uratowali życie ranionego tam czcigodnego Teddy’ego (w rzeczywistości Alf uznał go za martwego i ukradł mu szmaragd z sygnetu, a uratował go przypadkiem, wycofując się z pola bitwy pod pretekstem wyniesienia oficera). Po wojnie imał się różnych zajęć, aż w końcu zmuszony okolicznościami podjął pracę u Meldrumów. Alf ma duszę przywódcy robotniczej rewolucji, uważa arystokrację za bandę wyzyskiwaczy klasy pracującej i brzydzi się tym, że musi usługiwać bogaczom. Skoro już jednak musi to robić, stara się na tym wzbogacić – dyskretnie okrada i oszukuje ufającego mu lorda, gdy tylko się da. Z drugiej strony w sytuacjach kryzysowych jest wobec niego na swój sposób bardzo lojalny, wie bowiem, iż nie podcina się gałęzi, na której samemu się siedzi. Udaje afekt do Pani Lipton, aby wyłudzać od niej pieniądze.

James Twelvetrees (Jeffrey Holland)
Lokaj. Pracuje dla lorda od powrotu z wojny i po śmierci poprzedniego kamerdynera liczył na przejęcie jego funkcji. Prestiżowe stanowisko dostał jednak Alf, którego krętactwo i zakłamanie doprowadza Jamesa do białej gorączki. On sam jest wzorem uczciwości i iście protestanckiego kultu ciężkiej pracy, zna „swoje miejsce” w hierarchii klasowej. Podległych mu służących niższego szczebla traktuje surowo, często wręcz apodyktycznie. Jest bezgranicznie oddany lordowi, choć czasem zastanawia się, dlaczego tym na górze wolno dużo więcej niż zwykłym ludziom. Jest obiektem zalotów panny Poppy i w głębi duszy odwzajemnia jej uczucie, ale stara się tego nie okazywać. Wie bowiem, iż taki mezalians spowodowałby trudną do przełknięcia utratę reputacji dla obu stron.

Ivy Teasdale (Su Pollard)
Pokojówka. Córka Alfa (dla niepoznaki używa nazwiska matki), której ojciec „załatwił” pracę mimo braku jakiegokolwiek przygotowania. Początkowo udaje im się utrzymywać ich pokrewieństwo w ścisłej tajemnicy, potem jednak sekret stopniowo się roznosi. Jest niewiastą niezbyt mądrą i mało urodziwą, ale za to prostolinijną, bardzo pobożną i niezwykle uczciwą. Często nie może zrozumieć skomplikowanych gier prowadzonych przez lorda z jednej, a swojego ojca z drugiej strony. Podkochuje się w Jamesie i doświadcza z tego powodu kiepskiego traktowania ze strony Poppy. Jej uczucie pozostaje jednak platoniczne.

Pani Lipton, właściwie Blanche Lipton (Brenda Cowling)
Kucharka rezydencji, kobieta poważna i stateczna. Według jej własnych słów pozostaje na służbie rodziny Meldrum od czterdziestu lat (tzn. od 1887 r.). Zaczynała jako pomywaczka w kuchni (scullery maid), by ciężką pracą dojść do obecnego stanowiska. W znacznej mierze jest uosobieniem cnót służby domowej z czasów wiktoriańskich – wyróżnia ją dyskrecja i właściwie nieograniczona wyrozumiałość dla kolejnych ekstrawagancji i występków lordowskiej rodziny. Jako jedyna darzy autentyczną sympatią czcigodnego Teddy’ego, którego nianią była za młodu. W stosunku do niższej rangi służących jest za to bardzo zasadnicza i nie akceptuje sprzeciwu. Podkochuje się w Alfie, ten jednak cynicznie wykorzystuje jej uczucia. Wszyscy bohaterowie zachwycają się parzoną przez nią herbatą, co nie pozostaje pewnie bez związku z jej nazwiskiem.

Henry Livingstone (Perry Benson)
Henry, nastoletni sierota, jest najniższy rangą z męskiej części służby i najczęściej wykonuje prace pomocnicze wobec starszych wiekiem i rangą. Mimo swego pośledniego statusu, Henry bardzo trzeźwo ocenia sytuację i w mig wychwytuje absurdy, od których roi się w codziennym życiu rezydencji. Gdy jednak o nich mówi, dostaje zaraz po głowie od Jamesa lub pani Lipton, a czasami nawet od Stokesa. Podkochuje się w Ivy, ona jednak woli Jamesa.

Mabel Wheeler (Barbara New)
Pomywaczka Mabel jest jedynym członkiem służby nie mieszkającym w rezydencji, a pracującym w niej jedynie po kilka godzin dziennie. Stanowi wyjątkowo karykaturalne przedstawienie absolutnych dołów ówczesnego brytyjskiego społeczeństwa – mieszka w slumsach z kalekim mężem, dostaje głodową pensję, zaś jej ogląd świata jest więcej niż prosty. Z zazdrością patrzy na resztę służby, objadającą się przysmakami z lordowskiego stołu, zawsze jednak musi obejść się smakiem, co pokazuje pewien paradoks – choć służący czują się niekiedy źle traktowani przez rodzinę lorda, bez cienia wyrzutów sumienia jeszcze gorzej traktują osobę sytuującą się na drabinie społecznej jeszcze niżej od nich. Zawsze przy posiłku innych członków służby wypowiada zdanie: „Nie pamiętam jak dawno jadłam...” (ang. „I can't remember the last time I had a...”). Nie darzy sympatią pani Lipton.

Pozostali

Posterunkowy Wilson (Bill Pertwee)
Lokalny dzielnicowy, który zamiast patrolować okolicę, spędza większość czasu na darmowych posiłkach w kuchniach rezydencji, w tym lorda Meldruma. Po pewnym czasie staje się wręcz miejscowym krytykiem kulinarnym, porównując umiejętności kucharek pracujących w różnych domach. Jest przekupny i chętnie nagina przepisy, a jedyna osoba, której się obawia, to nadzorujący go sierżant.

Madge Cartwright (Yvonne Marsh)
Niemłoda już dziedziczka majątku wytwórców mydła, pełna namiętności wielbicielka czcigodnego Teddy’ego. Pod naciskiem lorda Teddy zgadza się zaręczyć z nią, ale jego prawdziwą miłością jest pokojówka Madge, Rose (w tej roli Amanda Bellamy), z którą chodzi na potajemne schadzki.

Lady Agatha Shawcross (Angela Scoular)
Kochanka lorda Meldruma, atrakcyjna (lecz niestety zamężna) kobieta w średnim wieku. Choć jest młodsza od lorda o 17 lat, okazuje mu dużo namiętności. Dopiero z czasem lord odkrywa, iż oprócz niego i męża Lady Agathy jest ktoś jeszcze.

Sir Ralph Shawcross (John Horsley)
Główny wróg lorda Meldruma, przywódca mniejszościowych udziałowców jego firmy i, co gorsza, mąż jego kochanki. Warto dodać – mąż zazdrosny do szaleństwa.

Jerry (John D. Collins)
Narzeczony Poppy, którego ta traktuje jednak głównie jako sposób na uniknięcie kłopotliwych pytań ojca. Jerry jest zupełnym głupcem, który nie umie zachować się w towarzystwie, choć uważa się za osobę niezwykle zabawną.

Penelope Barrington-Blake (Sorel Johnson)
Partnerka panny Cissy w jej homoseksualnym związku. Ich widok przytulonych do siebie w tańcu doprowadza lorda do szału, ale nic nie jest w stanie na to poradzić.

Odcinki

Seria 1

Seria 2

Seria 3

Seria 4

Znaczenie serialu

Ze względu na renomę swoich scenarzystów serial dysponował wysokim budżetem, co widać zwłaszcza w serii trzeciej. Realizacja czterech serii świadczy o sympatii widzów, jaką cieszył się w okresie swojej premiery. Daleko mu jednak było do niezwykłej popularności chociażby Armii tatuśka tych samych autorów. Po zakończeniu produkcji w Wielkiej Brytanii popadł w pewne zapomnienie. Prawdopodobnie główną przyczyną była nietypowa długość odcinków, która utrudnia wpisanie ich w ramówkę i przez to ogranicza liczbę powtórek.

Krajem, gdzie serial stał się wręcz kultowym, były Węgry. Trafił na tamtejszy rynek jako jeden z pierwszych zachodnich sitcomów, do tego opatrzono go bardzo udanym dubbingiem. Wiele zwrotów z serialu weszło na stałe do współczesnego języka węgierskiego. Z kolei jeden z najbardziej znanych polskich lektorów, Tomasz Knapik, wspomina Pan wzywał, Milordzie? jako pierwszy sitcom, jaki kiedykolwiek przeczytał na antenie^[2].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Pan wzywał, Milordzie? w bazie IMDb (ang.)
• Strona poświęcona twórczości duetu Croft – Perry. perryandcroft.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-15)]. (zawiera m.in. obszerne materiały o „Pan wzywał, Milordzie?)