Pancernik (ssaki)

Pancernik
Dasypus[1]
Linnaeus, 1758[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – pancernik dziewięciopaskowy (D. novemcinctus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Rząd

pancernikowce

Rodzina

pancernikowate

Rodzaj

pancernik

Typ nomenklatoryczny

Dasypus novemcinctus Linnaeus, 1758

Gatunki

zobacz opis w tekście

Pancernik[14] (Dasypus) – rodzaj ssaka z rodziny pancernikowatych (Dasypodidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce[15][16].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 240–580 mm, długość ogona 120–480 mm, długość ucha 22–57 mm, długość tylnej stopy 45–135 mm; masa ciała 1–10,5 kg[17].

Systematyka

Etymologia

  • Dasypus: gr. δασυπους dasupous „włochato-nogi”, od δασυς dasus „włochaty, kudłaty”; πους pous, ποδος podos „stopa”[18].
  • Cataphractus: καταφρακτος kataphraktos „schowany, zamknięty”, od κατα kata „naprzeciw”; φρακτος phraktos „chroniony, zabezpieczony”, od φρασσω phrassō „wzmocnić”[19]. Gatunek typowy: Dasypus novemcinctus Linnaeus, 1758.
  • Tatu: fr. tatou, hiszp. tato, port. tatu „pancernik” (rodzime nazwy pancernika w Paragwaju i innych częściach Ameryki Południowej)[20]. Gatunek typowy: Dasypus novemcinctus Linnaeus, 1758.
  • Loricatus: łac. loricatus „opancerzony”, od lorica „pancerz, metalowy napierśnik”, od lorum, lori „rzemień”[21]. Gatunek typowy: Loricatus niger Desmarest, 1803 (= Dasypus novemcinctus Linnaeus, 1758).
  • Tatusia: fr. tatusie „pancernik”, od tatu (fr. tatou, hiszp. tato, port. tatu „pancernik” (rodzime nazwy pancernika w Paragwaju i innych częściach Ameryki Południowej))[20]. Gatunek typowy: Dasypus peba Desmarest, 1822 (= Dasypus novemcinctus Linnaeus, 1758).
  • Cachicamus: fr. cachicame „pancernik dziewięciopaskowy”, od rodzimej nazwy cachicamo ludów znad Orinoko dla pancernika, zaadaptowanej przez Buffona w 1763 roku[22]. Gatunek typowy: Dasypus novemcinctus Linnaeus, 1758.
  • Zonoplites: gr. ζωνη zōnē „pas”; ὁπλιτης hoplitēs „ciężkozbrojny, uzbrojony, hoplita”[23]. Gatunek typowy: nie podany.
  • Praopus: gr. πραος praos „miękki, delikatny”; πους pous, ποδος podos „stopa”[24]. Gatunek typowy: Dasypus longicaudus Wied-Neuwied, 1826 (= Dasypus novemcinctus Linnaeus, 1758).
  • Cryptophractus: gr. κρυπτος kruptos „ukryty”; φρακτος phraktos „chroniony, zabezpieczony”, od φρασσω phrassō „wzmocnić”[25]. Gatunek typowy: Cryptophractus pilosus Fitzinger, 1856.
  • Hyperoambon: gr. ὑπεωρα hupeōra „podniebienie”; αμβων ambōn „krawędź, brzeg”[26]. Gatunek typowy: Dasypus pentadactylus Peters, 1864 (= Dasypus kappleri Krauss, 1862).
  • Muletia: fr. mulet „muł”, od nazwy zwyczajowej „Tatou mulet” która nawiązuje do uszu pancernika pampasowego, które jednak nie są większe niż u niektórych innych gatunków pancerników[27]. Gatunek typowy: Dasypus septemcinctus:[a] J.E. Gray, 1874 (= Loricatus hybridus[b] Desmarest, 1804).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące podrodzaje wraz z gatunkami[15][14]:

  • Hyperoambon Peters, 1864
    • Dasypus beniensis Lönnberg, 1942 – takson wyodrębniony na podstawie danych morfometrycznych i genetycznych z D. kappleri[28][29].
    • Dasypus pastasae Thomas, 1901 – takson wyodrębniony na podstawie danych morfometrycznych i genetycznych z D. kappleri[28][29].
    • Dasypus kappleri Krauss, 1862 – pancernik większy
  • Muletia J.E. Gray, 1874
    • Dasypus septemcinctus Linnaeus, 1758 – pancernik siedmiopaskowy
  • Dasypus Linnaeus, 1758

Uwagi

  1. ↑ Nie Dasypus septemcinctus Linnaeus, 1758.
  2. ↑ Podgatunek D. septemcinctus.

Przypisy

  1. ↑ Dasypus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 50. (łac.).
  3. ↑ J.L. Gronovius: Zoophilacium Gronovianum: exhibens animalia quadrupeda, amphibia, pisces, insecta, vermes, mollusca, testacea, et zoophyta. Cz. 1. Lugduni Batavorum: Apud Theodorum Haak et Socium et Samuelem et Johannem Luchtmans, 1763, s. 2. (łac.).
  4. ↑ J.F. Blumenbach: Handbuch der Naturgeschichte: mit Kupfern. T. 1. Göttingen: Johann Christian Dieterich, 1779, s. 74. (niem.).
  5. ↑ G.C.C. Storr: Prodromus Methodi Mammalium. Tubingae: Litteris Reissianis, 1780, s. 40. (łac.).
  6. ↑ Tableau méthodique des mammifères. W: A.G. Desmarest: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle appliquée aux arts: principalement à l’agriculture et à l’économie rurale et domestique. T. 24. Paris: Chez Deterville, 1804, s. 28. (fr.).
  7. ↑ R.-P. Lesson: Manuel de mammalogie, ou histoire naturelle des mammiferes. Paris: J. B. Bailliere, 1827, s. 310. (ang.).
  8. ↑ H. McMurtrie: Class I. Mammalia. W: G. Cuvier: The animal kingdom arranged in conformity with its organization. Wyd. 2. Cz. 1. New York: G. & C. & H. Carvil, 1831, s. 163. (ang.).
  9. ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 114. (niem.).
  10. ↑ H. Burmeister: Systematische Uebersicht der Thiere Brasiliens: welche während einer Reise durch die Provinzen von Rio de Janeiro und Minas geraës gesammlt oder beobachtet Wurden. T. 1. Berlin: G. Reimer, 1854, s. 295. (niem.).
  11. ↑ G. von Frauenfeld: III. Zoologie. W: Tageblatt der 32 Versammlung deutscher Naturforscher und Aerzte in Wien im Jahre 1856. Wien: 1856, s. 123. (niem.).
  12. ↑ W.C.H. Peters. Mittheilung über neue Arten der Säugethiergattungen Geomys, Haplodon und Dasypus. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1864, s. 180, 1865. (niem.). 
  13. ↑ J.E. Gray. On the Short-tailed Armadillo (Muletia septemcincta). „Proceedings of the Zoological Society of London”. For the year 1874, s. 246, 1874. (ang.). 
  14. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 24. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  15. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 120–122. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  16. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Dasypus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].
  17. ↑ C. McDonough & J. Loughry: Family Dasypodidae (Long-nosed Armadillos). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 44–47. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
  18. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 217.
  19. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 163.
  20. ↑ a b Palmer 1904 ↓, s. 664.
  21. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 384.
  22. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 149.
  23. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 716.
  24. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 560.
  25. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 205.
  26. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 340.
  27. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 434.
  28. ↑ a b A. Feijó, B.D. Patterson & P. Cordeiro-Estrela. Taxonomic revision of the long-nosed armadillos, Genus Dasypus Linnaeus, 1758 (Mammalia, Cingulata). „PLoS ONE”. 13 (4), s. e0195084, 2018. DOI: 10.1371/journal.pone.0195084. (ang.). 
  29. ↑ a b A. Feijó, J.F. Vilela, J. Cheng, M.A.A. Schetino, R.T.F. Coimbra, C.R. Bonvicino, F.R. Santos, B.D. Patterson & P. Cordeiro-Estrela. Phylogeny and molecular species delimitation of long-nosed armadillos (Dasypus: Cingulata) supports morphology-based taxonomy. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 186 (3), s. 813–825, 2019. DOI: 10.1093/zoolinnean/zly091. (ang.). 

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Nine-banded Armadillo.jpg
Autor: http://www.birdphotos.com, Licencja: CC BY 3.0
A Nine-banded Armadillo in the Green Swamp, central Florida.