Pancernik reliktowy
| Dasypus mazzai[1] | |||
| Yepes, 1933 | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj | Dasypus | ||
| Gatunek | pancernik reliktowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 brak danych | |||
| Zasięg występowania | |||
 (c) IUCN Red List of Threatened Species, species assessors and the authors of the spatial data., CC BY-SA 3.0 | |||
Pancernik reliktowy[4] (Dasypus mazzai) – gatunek ssaka z rodziny pancernikowatych[5]. Pancernik średniej wielkości, endemit Argentyny. Mało znany.
Genetyka
Gatunek dzieli 98,7% genomu z pancernikiem nizinnym[2].
Budowa
Głowa i tułów zwierzęcia osiąga około 31 cm długości, a stosunkowo długi ogon od 18 do 23 cm. Ucho ma od 3,6 do 3,8 cm, jest więc względnie długie. Masa ciała pancernika reliktowego waha się od 2 do 2,5 kg i jest większa od masy ciała pancernika siedmiopaskowego, nizinnego czy pampasowego, znacznie zaś mniejsza niż dziewięciopaskowego czy większego. W porównaniu do wymienionych gatunków, także wymiary ciała pancernika reliktowego są pośrednim poziomie. Proporcjami zaś przypomina najbardziej nieco mniejszego pancernika pampasowego[5].
Tułów tego zwierzęcia osłania pancerz zbudowany z trzech części. Pomiędzy tarczą łopatkową (scapular shield) i miedniczą (pelvic shield) leży 7-8 ruchomych pierścieni. Jest to więcej, niż u pancernika pampasowego, mającego ich zwykle 6-7, rzadziej 8. 7 występuje też u pancernika siedmiopaskowego[5].
Systematyka
Pancernik reliktowy opisany został przez Yepesa w 1933 w publikacji pod tytułem Una especie nueva de “mulita” (Dasipodinae) para el norte argentino w piśmie Physis[6]. Jako miejsce typowe autor podał Tabacal w departamencie Orán w argentyńskiej prowincji Salta[5]. Jako holotyp wskazał okaz MACN 31.273[7], który Salvador Mazza zebrał w październiku 1931[2]. Yepes ustanowił też paratyp z tego samego miejsca[7]. Jego opinię podważano. Wskazywano nawet, że okaz, na podstawie którego Yepes sporządził swój opis, mógł należeć raczej do gatunku pancernik dziewięciopaskowy jako osobnik młodociany[5], jak to uczynił w swej pracy Hamlett w 1939[8]. Przyznawano jednocześnie, że istotnie istnieje osobny gatunek pancernika. Rzeczony Hamlett uznał, że należy do niego okaz uznawany wcześniej za paratyp D. mazzai, podjął się nawet podania pewnych cech diagnostycznych dotyczących kształtu pancerza okrywającego głowę i osteodermów[7]. W 1995 Vizcaino nadał mu nazwę Dasypus yepesi[9][5]. Nazwą tą posługują się niektóre źródła[3][4]. Z kolei D. mazzai uznał za młodszy synonim D. novemcinctus[7]. W kolejnych pracach gatunku nie uwzględniano. Choćby Wetzel RM i Mondolfi E w książce o ekologii północnych regionów neotropikalnych uznają D. mazzai za młodszy synonim tym razem D. sabanicola[2]. Jednakże w 2014 Feijó i Cordeiro-Estrela opublikowali pracę, w której wskazali brak istotnych różnic pomiędzy gatunkiem opisanym przez Vizcaino i tym z opisu Yepesa. Obalili w niej twierdzenia, jakoby holotyp D. mazzai był w rzeczywistości młodocianym okazem pancernika dziewięciopaskowego czy innego gatunku. W szczególności nie znaleźli żadnego uzasadnienia, dla którego holotyp miałby być okazem młodocianym, przeciwnie – na wykonanym przez Yepesa zdjęciu widać wyraźnie zrośnięte szwy, cechę dorosłych zwierząt. Również porównanie z dorosłymi okazami pancernika dziewięciopaskowego wykazało pewne różnice, więc Hamlett musiał się pomylić[7]. Chodziło cały czas o jeden i ten sam gatunek pancernika. Jako starsza obowiązywać więc powinna nazwa D. mazzai[5]. Gatunek taki figuruje w kolejnych analizach zespołu Feijó[2][10].
Kladogram z pracy Feijó et al. z 2019[10] (uproszczono):
| Dasypus |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Powyższy kladogram bazuje na badaniach mtDNA. Podgatunki pancernika większego uznano za osobne gatunki, a pancernik dziewięciopaskowy nie jest monofiletyczny. Niektóre populacje tego ostatniego stanowią najbliższych krewnych pancernika reliktowego, tworząc klad, którego grupy zewnętrzne stanowią inne populacje pancernika dziewięciopaskowego[10].
Podgatunków nie wyróżnia się[3].
Rozmieszczenie geograficzne i siedlisko
Pancernik reliktowy jest endemitem Argentyny. Występuje jedynie w dwóch prowincjach na północnym zachodzie kraju: w Salcie, skąd pochodził holotypowy osobnik opisany przez Yepesa, i w Juyuy. Tereny, które zamieszkuje, leżą na wysokości do 440[5]–450 do 1800 m nad poziomem morza[3].
Siedliskiem tego gatunku są lasy, przy czym zasiedla zarówno lasy suche, jak i wilgotne lasy górskie[3].
Tryb życia
Nie ma informacji na temat trybu życia tego gatunku, aczkolwiek pancerniki wiodą zwykle samotny tryb życia, chroniąc się w norach[5].
Cykl życiowy
Nie ma danych dotyczących rozrodu tego gatunku. U jego krewnych obserwowano opóźnioną implantację i poliembrionię[5].
Zagrożenia i ochrona
Nie wiadomo, jaki jest trend populacji pancernika reliktowego, nieznana jest jej liczebność. Może być ona pofragmentowana[3].
Lokalnie człowiek poluje na ten gatunek pancernika dla mięsa[3].
Zasięg występowania pancernika reliktowego obejmuje obszary chronione, wśród których IUCN wymienia Park Narodowy Calilegua i Park Narodowy El Rey[3].
Przypisy
- ↑ Dasypus mazzai, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b c d e Feijó A, Patterson BD, Cordeiro-Estrela P, Taxonomic revision of the long-nosed armadillos, Genus Dasypus Linnaeus, 1758 (Mammalia, Cingulata), „PLoS One”, 13, 2018, e0195084, DOI: 10.1371/journal.pone.0195084 (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Dasypus mazzai, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 24. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j CM McDonough, WJ Loughry, Family Dasypodidae (Long-nosed Armadillos), [w:] Don E Wilson, Rusell A Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 8. Insectivores, Sloth and Collugos, Barcelona: Lynx Edicions in association with Conservation International and IUCN, 2018, s. 30-47, ISBN 978-84-16728-08-4 (ang.).
- ↑ J Yepes, Una especie nueva de “mulita” (Dasipodinae) para el norte argentino, „Physis”, 11, 1933, s. 225–32.
- ↑ a b c d e Anderson Feijo, Pedro Cordeiro-Estrela, The correct name of the endemic Dasypus (Cingulata: Dasypodidae) from northwestern Argentina, „Zootaxa”, 3887 (1), Magnolia Press, 2014, s. 88-94 (ang.).
- ↑ G.W.D. Hamlett, Identity of Dasypus septemcinctus Linnaeus with Notes on Some Related Species, „Journal of Mammalogy”, 20 (3), 1939, s. 328–336, DOI: 10.2307/1374259, JSTOR: 1374259 (ang.).
- ↑ Sergio F. Vizcaíno "" 2.1 (1995): ., Identificación específica de las “mulitas”, género Dasypus L.(Mammalia, Dasypodidae), del noroeste argentino. Descripción de una nueva especie., „Mastozoología Neotropical”, 2 (1), 1995, s. 5-13 (ang.).
- ↑ a b c Anderson Feijó i inni, Phylogeny and molecular species delimitation of long-nosed armadillos (Dasypus: Cingulata) supports morphology-based taxonomy, „Zoological Journal of the Linnean Society”, 186 (3), 2019, s. 813–825 (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor: Anderson Feijó, Bruce D. Patterson and Pedro Cordeiro-Estrela, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dorsal and lateral view of the skin of the holotype of Dasypus mazzai (MACN 31.273)
(c) IUCN Red List of Threatened Species, species assessors and the authors of the spatial data., CC BY-SA 3.0
Yepes’s Mulita (Dasypus yepesi) range