Panek (Wzgórza Bielawskie)

Panek

Góra Parkowa

(c) Ather z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0 Panek widziany z obwodnicy Bielawy
Państwo	Polska
Położenie	Bielawa
Pasmo	Przedgórze Sudeckie Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie Wzgórza Bielawskie
Wysokość	455 m n.p.m.
Położenie na mapie Bielawy Panek
Położenie na mapie Polski Panek
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Panek
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego Panek
50°40′24,90″N 16°37′13,43″E/50,673583 16,620397

Panek

Megaregion	Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja	Masyw Czeski
Podprowincja	Sudety z Przedgórzem Sudeckim
Makroregion	Przedgórze Sudeckie
Mezoregion	Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie
Mikroregion(y)	Wzgórza Bielawskie

Wieża widokowa na Panku

Panek (niem. Herrleinberg), także Góra Parkowa (nazwa oboczna) – wzniesienie o wysokości 455 m n.p.m., znajdujące się na skraju Gór Sowich, nieopodal centrum Bielawy. Jest to jeden ze szczytów Wzgórz Bielawskich^[1].

Nazwa

Do 1945 roku wzniesienie nosiło niemiecką nazwę Herrleinberg^[2]. Jej pochodną są używane lokalnie potoczne nazwy Holimberek, Halimberek czy Helimberek^[3].

Zarządzenie nr 70 Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 marca 1954 w sprawie przywrócenia i ustalenia urzędowych nazw obiektów fizjograficznych Dolnego i Górnego Śląska, określiło nazwę wzniesienia jako Panek^[4]. Nazwa ta jako główna figuruje w Państwowym Rejestrze Nazw Geograficznych^[5].

Nazwą oboczną wzniesienia jest Góra Parkowa^[5]. Lokalnie obiekt znany jest także - za sprawą legendy - jako Góra Krasnoludków^[3][6].

Zagospodarowanie turystyczne

Okolice Góry Parkowej są porośnięte lasem mieszanym z przewagą świerku, lipy i dębu, na terenie lasu znajduje się sieć ścieżek spacerowych i rowerowych.

Na szczycie znajduje się postawiona w czerwcu 1925 roku wieża widokowa, do której prowadzą 3 oznakowane szlaki turystyki pieszej o zróżnicowanym stopniu trudności^[7]. Z wieży można podziwiać panoramę Bielawy i okolic, a przy dobrej pogodzie można dostrzec miejscowości oddalone nawet o 30 km. Pierwsze dwie wieże posiadały konstrukcję drewnianą. Obecna konstrukcja stalowa była pierwszą tego typu w powiecie, a jej fundatorem był miejscowy oddział Eulengebirgsverein (Towarzystwa Sowiogórskiego) z Wolfgangiem Dierigiem jako przewodniczącym. Na jego cześć wieża otrzymała jego imię (niem. Wolfgangturm). W pobliżu szczytu funkcjonowała restauracja (planowane jest odtworzenie w tym miejscu usług gastronomicznych). Po stronie zachodniej zbocza znajduje się ściana skalna zwana Białą Skałką, będąca pozostałością po zamkniętym w XIX w. kamieniołomie^[8].

Na północnym zboczu Panka znajdują się 200-metrowy wyciąg narciarski „Krasnal” o nachyleniu 14° oraz stok saneczkowy. W środkowej części stoku od strony południowej, w pobliżu nieczynnego wyciągu narciarskiego, powstały stanowiska do grillowania.

U podnóża Panka w ciągu drogi wojewódzkiej nr 384 przebiega obwodnica Bielawy.

Północno-zachodnie stoki Panka łączą się z niewielkim wzniesieniem Studnik o wysokości 375 m n.p.m., zwanym też Górą Maślaną (do 1945 używano nazwy niemieckiej Butterberg). Na zachodnim stoku znajduje się kulminacja 391 m n.p.m^[9], określana potocznie jako Góra Maciek lub Góra Poganka'^[10] (brak nazwy oficjalnej w jęz. polskim^[11], niem. Heidelberg)^[12]. Teren na wschód od kulminacji ma niewielkie nachylenie. Przed 1940 rokiem obszar ten należał do firmy Dierig (po 1945 BZPB im. II Armii WP, zlikwidowany w 2008), która wykorzystywała go jako pastwiska swojego gospodarstwa rolnego. Bydło wypasano tu do końca lat 60. XX w., po czym na miejscu pastwisk powstały ogródki działkowe im. Gen. Wł. Sikorskiego i „Radość” (zał. 1976), obecnie w znacznej mierze zaniedbane^[13][14]. Zachodnie stoki Studnika są strome i porośnięte lasem.

U podnóża Góry Parkowej znajduje się staw rybny o powierzchni 3,2 hektara i głębokości 2 metry^[15] zwany Cegielnią. Akwen zarządzany jest przez PZW, który corocznie organizuje na nim zawody spławikowe o puchar prezesa Koła PZW Bielawa. Spotyka się w nim takie gatunki, jak szczupak, płoć, karaś, karp, leszcz i okoń^[16]. Staw powstał w rezultacie zalania wodą wyrobiska gliny funkcjonującej tu do 1945 cegielni^[17][18]. Ze źródeł kartograficznych wynika, że wyrobisko (Lehm Gruben) funkcjonowało już w 1896 lub wcześniej, natomiast powstała przy nim później cegielnia (Ziegelei) B. Neugebauera pojawiła się na mapach wraz z zabudowaniami i kominem wypalarni w l. 1923, 1936 i 1940.

Pomnik Felsmanna

Przez las na zboczu Góry Maciek prowadziła ścieżka skracająca drogę z południowej części Bielawy do drogi prowadzącej do restauracji i szczytu Góry Parkowej. Obok ścieżki na skraju lasu na północny zachód od kulminacji Góra Maciek 21 maja 1921 odsłonięto pomnik ku czci Paula Hugona Felsmanna, zmarłego przewodniczącego Towarzystwa Sowiogórskiego (Eulengebirgeverein)^[19]. Na pochodzącym z ostroszowickiej żwirowni głazie narzutowym (kwarcyt) wyryto napis „Seinem/ verdienstvollen Vorsitzenden/ Herrn Paul Felsmann/ d. E.G.V. Langenbielau 1915” (pol. "Wielce zasłużonemu przewodniczącemu Panu Paulowi Felsmannowi Towarzystwo Sowiogórskie, Bielawa 1915"). Głaz, z którego wykonano pomnik, miał masę ponad 1 t (22 cetnary)^[12]. Pomnik widnieje m.in. na niemieckiej mapie stolikowej (Messtischblatt) z 1940^[20]. Po II wojnie światowej zrzucono go z cokołu (który został rozebrany) i przewrócono licem do gruntu, przez co został porośnięty przez górską roślinność^[21] i uznany za zaginiony^[22]. W 2007 pomnik został odnaleziony^[23], a 21 maja 2012 władze miasta zorganizowały uroczystość odsłonięcia kamienia w nowej lokalizacji nieopodal Bielawskiej Placówki Muzealnej przy ul. Piastowskiej 19 w Bielawie^[24].

Niemiecka nazwa Góry Maciek - "Heidelberg" - pochodzi od nazwiska właściciela, który przekazał teren w celu wystawienia monumentu upamiętniającego Paula Hugona Felsmanna^[12]. Mniej prawdopodobne jest wiązanie nazwy z przekonaniem, że porastające górę dęby pochodzą z czasów pogańskich (Heide – niem. poganin)^[14].

Szlaki turystyczne

droga Szklary-Samborowice – Jagielno – Przeworno – Gromnik – Biały Kościół – Nieszkowice – Żelowice – Ostra Góra – Niemcza – Tatarski Okop – Gilów – Marianówek – Piława Dolna – Owiesno – Myśliszów – Panek (Góra Parkowa) – Bielawa – Kalenica – Nowa Ruda – Tłumaczów – Radków – Pasterka – Karłów – Skalne Grzyby – Batorów – Duszniki-Zdrój – Szczytna – Zamek Leśna – Polanica-Zdrój – Bystrzyca Kłodzka – Igliczna – Międzygórze – Przełęcz Puchacza^[25]

Zobacz też

• Góry Sowie
• Łysa Góra
• Zabytki Bielawy
• Bielawa
• Obwodnica Bielawy

Przypisy

Bibliografia

• D.Jończy; Mapa turystyczna; Góry Sowie; skala 1:35 000; Wydawnictwo Turystyczne” Plan”; J.Góra 2006r.; ISBN 83-60044-19-8